پادکست گپ‌دایو (19) بررسی موسیقی فیلم «خوب بد زشت»

پادکست گپ‌دایو،‌ از پادکست های فارسی در زمینه موسیقی متن و تدوین است که با ساخت پادکست امکان آشنایی با زیباترین موسیقی‌های فیلم را برای مخاطبان فراهم می‌کند.  

نوزدهمین قسمت از مجموعه پادکست‌های نقد و بررسی موسیقی متن فیلم‌های سینمایی در وب‌سایت ملودایو به فیلم «خوب بد زشت» شاهکار به یاد ماندنی سرجیو لئونه با آهنگسازی انیو موریکونه اختصاص دارد. اگر از علاقه‌مندان فیلم‌های کلاسیک در ژانر وسترن هستید، تماشای این پادکست یا شنیدن فایل صوتی آن را در سایت ملودایو از دست ندهید. اگر در مورد موسیقی متن فیلم خوب، بد، زشت نظری دارید، از طریق بخش دیدگاه‌های سایت ملودایو نظرات خود را با سایر علاقه‌مندان به هنر خلق موسیقی بی‌کلام در میان بگذارید. 

فایل صوتی و کم‌حجم پادکست موسیقی متن گپ دایو فیلم خوب، بد، زشت؛‌ 

این فیلم محصول سال 1966 و یکی از سه‌گانه‌های دلار ساخته سرجیو لئونه،کارگردان ایتالیایی است که در آن کلینت ایستوود، لی وان کلیف و الای والاک نقش‌آفرینی کرده‌اند. خوب بد زشت در زمان اکرانش با استقبال تماشاگران و منتقدان مواجه شد و فروش 25 میلیون دلاری داشت. از دیگر آثار این کارگردان به خاطر یک مشت دلار، روزی روزگاری در غرب، روزی روزگاری در آمریکا و آخرین روزهای پمپی هستند.

«کشتن در فیلم‌های من به شکل اغراق‌آمیزی نشان داده می‌شوند، چون دوست دارم با این کار بیننده آنرا با گوشت و پوستش احساس کند؛ غرب وحشی را مردان غیرپیچیده و سرسخت ساخته‎اند و این چیزی است که می‌خواهم با تصاویر فیلم‌هایم نشان دهم.»

در این فیلم لئونه سعی کرده که فاصله میان خوبی و بدی و اعتماد و بی‌اعتمادی را به تصویر بکشد، انسان‌هایی که به جز جنگیدن چیزی نیاموخته‌اند و مجبورند به هر طریقی که شده برای حفظ بقا و هویتشان تلاش کنند. شخصیت‌های آثار لئونه معمولا مبهم و گیج‌کننده هستند. با ساختن سه‌گانه دلار، لئونه روح تازه‌ای به فیلم‌های وسترن دمید و ژانر جدیدی به نام وسترن اسپاگتی پدید آمد که ترکیبی از فرهنگ آمریکایی و ایتالیایی است و نسبت به نوع آمریکایی‌اش خشونت بیشتری دارد و کارگردانان ایتالیایی تبار آنها را می‌سازند.

«تو این دنیا برد با اوناییه که از مخشون کار می‌کشن، بخوای از دلت مایه بذاری سوختی...»

کلینت ایستوود با سه‌گانه دلار به شهرت جهانی رسید و بعدها در سمت کارگردان با ساخت فیلم‌های موفقی چون نابخشوده و دختر میلیون‌دلاری و کسب جایزه اسکار جایگاهش را به عنوان کارگردان نیز تثبیت کرد.

موسیقی فیلم خوب بد زشت و آهنگسازی وسترن؛

به جرأت می‌توان گفت موسیقی متن فیلم خوب، بد، زشت زیباترین و ماندگارترین موسیقی فیلم‌های وسترن بوده که انیو موریکونه، پدر تنظیم نوین، آن را با نوآوری در کُر و استفاده از صداهای محیطی ساخته است. موریکونه ساخت موسیقی بیش از 550 فیلم را در کارنامه کاری‌اش دارد. از ویژگی آثار او استفاده از صداهای طبیعی مثل صدای اسب، صدای شلیک گلوله و ماشین تایپ است و در فیلم خوب، بد، زشت هم ریتم موسیقی، ریتم دویدن اسب را به ذهن بیننده القا می‌کند.

موریکونه پایه‌گذار موسیقی مدرن و جزو تنظیم‌کننده‌های حرفه‌ای است که با اشیا نوازی، استفاده از صوت و ووکال نامتعارف، استفاده از ساز هارمونیکا و گیتار الکتریک امضای خود را پای آثارش ثبت کرده است. موسیقی این فیلم حس جنگندگی و روحیه وسترن را نشان می‌دهد.

لئونه: «ابتدا موسیقی متن را برای بازیگرها پخش می‌کنم و بعد می‌خواهم بر اساس حس آن دیالوگ فیلم را بگویند.»

موسیقی متن این فیلم یک تم معروف دارد که بر اساس شخصیت‌های مختلف فیلم با سازها و شیوه‌های گوناگون اجرا می‌شود، چرا که هر سه شخصیت به دنبال یک هدفند بنابراین تم موسیقی ثابت بوده و با سازهای مختلف اجرا شده است. موسیقی شخصیت خوب با فلوت نواخته می‌شود که صدایی روشن و مثبت دارد، تم شخصیت بد با اوکارینا و صدای گرفته‌اش، تم شخصیت بد هم با ووکال نامتعارف انسانی در طول فیلم شنیده می‌شود.

ملودی موسیقی دو نتی یکسان است انگار که سه شخصیت، یک نفرند با ویژگی حرص و طمع. قطعه‌های «The end of a spy» و «The strong» به شدت احساسی هستند و اشک را به چشم مخاطب می‌آورند. قطعه «The ecstasy of gold» روی صحنه‌ای سرگیجه‌آور پخش می‌شود و اوج گرفتن‌های موسیقی با تدوین کاملا هماهنگ است. این قطعه با ساز پیانو شروع می‌شود که نمایانگر حس سرگیجه و طمع است و به صورت گردشی بین چند نت نواخته می‌شود.

دیالوگ در فیلم خوب، بد، زشت کم است و موسیقی نقش پررنگ‌تری را ایفا می‌کند. قبل از موریکونه موسیقی متن فیلم‌ های وسترن، ارکسترال و حماسی و قهرمانانه بودند اما موریکونه موسیقی ارکسترال را با موسیقی مردمی آمیخت. موسیقی او، موسیقی افراد عادی و با آثار او کلیشه‌های فیلم‌های وسترن شکسته شد. فیلم های سرجیو لئونه با موسیقی زیبای انیو موریکونه تاریخ انقضا ندارند و نسل‌های مختلف می‌توانند از آن لذت ببرند.