پادکست گپ دایو (60) بررسی موسیقی فیلم نجات سرباز رایان
در این قسمت گپ دایو سراغ فیلمی در ژانر اکشن/جنگی رفتیم، فیلمی که با همکاری استیون اسپیلبرگ و جان ویلیامز و با بازی تام هنکس به یک اثر تاریخی در سینما تبدیل شد.
استیون اسپیلبرگ و جان ویلیامز در نجات سرباز رایان
«یکی از بزرگترین شانس‌های زندگی من ملاقات با استیون اسپیلبرگ بود.»
جان ویلیامز و استیون اسپیلبرگ در سال 1973 همدیگر را ملاقات کردند و بعد از آن همکاری طولانی مدت آنها آغاز شد. فیلم «نجات سرباز رایان» بر اساس داستانی واقعی از جنگ جهانی دوم ساخته شده است. داستان در مورد چهار برادر است که سه نفر از آنها ظرف چهل‌وهشت ساعت کشته می‌شوند و ارتش برای نجات آخرین برادر به خط مقدم اعزام می‌شود. ویلیامز و اسپیلبرگ بارها و بارها صحنه‌های فیلم را با هم نگاه کردند و تصمیم گرفتند که کدام صحنه‌ها موسیقی داشته باشد. آنها به این نتیجه رسیدند که صحنه‌های بلند که طول بعضی از آنها بین هشت تا نُه دقیقه است، موسیقی متن داشته باشد. در تیتراژ پایانی فیلم آهنگ «Hymn to the Fallen» صدای طبل‌های نظامی موسیقی باشکوهی را خلق می‌کنند؛ در این آهنگ بِیس‌محور که از آثار باخ الهام گرفته شده است، وقار و هیبیتی باشکوه موج می‌زند.
«موسیقی جان ویلیامز هر بار مرا غافلگیر می‌کند.»
در سال 1973 اسپیلبرگ بیست‌وسه ساله با جان ویلیامز چهل ساله تماس گرفت و با او قرار ناهار گذاشت تا در مورد ساخت موسیقی فیلم شوگرلند اکسپرس با هم صحبت کنند. اسپیلبرگ کارگردان تلویزیونی بود و ویلیامز جایگاهش به عنوان آهنگسازی موفق تثبیت شده بود.
«من احساس می‌کردم عموی او هستم. استیون مثل بچه‌های شانزده ساله جوان بود و صورتش ریش نداشت، رفتارش بسیار مؤدبانه و شیرین بود و باهوش به نظر می‌رسید.»
در آن زمان اسپیلبرگ دو فیلم کابوی‌ها و توطئه‌گران به آهنگسازی جان ویلیامز را دیده و مسحور کار او شده بود. «با خودم فکر می‌کردم که اگر روزی به عنوان کارگردان، یک فیلم بلند بسازم آیا جان ویلیامز برایم موسیقی متن می‌سازد؟!»
وقتی قرار شد که اسپیلبرگ، شوگرلند اکسپرس را بسازد اولین کاری که کرد تماس با ویلیامز بود. در قرار ملاقاتشان اسپیلبرگ آهنگ «Make me Rainbow» از فیلم فیتسویلی را با سوت برای ویلیامز زد. جان ویلیامز از اینکه استیون موسیقی‌هایی را که او تقریبا فراموش کرده بود، انقدر خوب روی نت می‌زند شگفت‌زده شد؛ از آنجا همکاری این دو اسطوره شروع شد و تا امروز ادامه داشته است و اغلب مردم صحنه‌های فیلم‌های اسپیلبرگ را با موسیقی جان ویلیامز به یاد می‌آورند.
«من صدای فیلم‌هایم را می‌شنوم و سال‌ها طول کشید تا آنچه را که می‌بینم و می‌شنوم، روی صحنه بیاورم.»
همکاری ویلیامز و اسپیلبرگ گام بزرگی در جهت بازگرداندن موسیقی کلاسیک به فیلم بود. جان ویلیامز یکی از بزرگترین دستاوردهای دهه سی و چهل که استفاده از موسیقی متن کلاسیک در فیلم‌ها بود و با فیلم «ایزی رایدر» در سال 1969 متوقف شده بود، به سینما بازگرداند.
«به نظرم بهترین موسیقی فیلم کلاسیکی که قبل از جان ساخته شد، اسپارتاکوس در سال 1960 بود. بعد از آن فیلم‌های سرگرم‌کننده محبوب شدند و موسیقی قابل توجهی ساخته نشد. آن دوران بود که دست از خرید آلبوم موسیقی متن فیلم برداشتم چون چیزی وجود نداشت که مشتاق شنیدنش باشم.»
موسیقی متن «تجات سرباز رایان» سومین تجربه ویلیامز و اسپیلبرگ در زمینه ضبط موسیقی در سمفونی‌هال است. قبل از آن موسیقی متن «برخورد نزدیک از نوع سوم» و «فهرست شیندلر» نیز در این مکان ضبط شد.
«ما نوازندگان فوق‌العاده‌ای در لس‌انجلس داریم اما دلیل اینکه اینجا را برای ضبط موسیقی انتخاب کردیم این است که فیلم نجات سرباز رایان در مورد گروهی از سربازان است و ما دوست داشتیم گروهی از نوازندگان باتجربه و خوش قریحه در ساخت این موسیقی شرکت کنند، علاوه‌براین ما صدای فضای سمفونی‌هال را می‌خواستیم. در استودیوی ضبط صدا شما می‌توانید صداهای آکوستیک دقیقی را خلق کنید اما صدای فضای اطراف را ندارید؛ در اینجا صدایی باشکوه از دیوارها و سقف و فضای پیرامون در موسیقی جریان می‌یابد. به نظرم فضای سمفونی‌هال خودش نوعی ساز است.»
فیلم «نجات سرباز رایان» با استقبال تماشاگران و منتقدین مواجه شد و توانست پرفروش‌ترین فیلم سال 1998 شود. این فیلم در یازده رشته نامزد دریافت جایزه اسکار شد و پنج جایزه اسکار برای بهترین کارگردانی، بهترین تدوین صدا، بهترین صداگذاری، بهترین فیلمبرداری و بهترین تدوین را دریافت کرد.
