پادکست گپ دایو (38) معرفی فیلیپ گلس آهنگساز فیلم ساعت‌ها

پادکست فارسی موسیقی گپ‌دایو در قسمت 38 به سراغ یکی از مشهورترین آهنگسازان زنده‌ی دنیا رفته است و کارنامه‌هنری و زندگی حرفه‌ای فیلیپ گلس آهنگساز امریکایی را بررسی کرده است. فیلیپ گلس از جمله شناخته شده‌ترین آهنگسازان حال و حاضر دنیاست که به دلیل همکاری‌هایش با دیوید بویی برای مخاطبان غربی چهره‌ای کاملا شناخته شده به حساب می‌آید. علاقه‌مندان به موسیقی در ایران نیز نام فیلیپ گلس را به دلیل آهنگسازی برای فیلم‌هایی چون ساعت‌ها،‌ نمایش ترومن و فیلم شعبده‌باز می‌شناسند و دوست دارند.

این پادکست در چهار قسمت آماده شده است و در اولین قسمت از این پادکست‌ها در مورد شروع به کار فیلیپ گلس،‌ تحصیلات موسیقیایی این آهنگساز، سفر به پاریس و آهنگسازی برای فیلم Chappaqua صحبت می‌کنیم.  

«اتفاقات مهمی در پاریس برایم افتاد، نه فقط در زمینه موسیقی بلکه آنجا اولین جایی بود که من در زمینه تئاتر هم کار کردم. بعد برای فیلم هم موسیقی متن ساختم. اوایل دهه 60 میلادی بود. من به پاریس رفتم تا تحصیلات تکمیلی‌ام را بگذرانم، اما ناگهان تصمیم گرفتم همه چیز را کنار بگذارم و دوباره از اول شروع کنم. در آنجا معلم بسیار خوبی به نام نادیا بولانژه داشتم، او موسیقی کلاسیک را در سطح خیلی بالایی به ما یاد داد. سپس با راوی شانکار قبل از اینکه با گروه بیتلز همکاری کند، ملاقات کردم. در غرب زیاد شناخته شده نبود. من او را هنگامی دیدم که برای آهنگسازی فیلم چاپاکوآ انتخاب شدم. در آن زمان این نوع موسیقی در غرب شناخته شده نبود و اولین بار بود که چنین موسیقی را ما ارائه کردیم.»

فیلیپ گلس و آهنگسازی سبک موسیقی مینیمال؛‌

فیلیپ گلس (Philip Glass) آهنگساز سبک موسیقی مینیمال در سال 1937 میلادی از پدر و مادری اکراینی‌تبار در کشور آمریکا متولد شد. او از شش سالگی نواختن فلوت را یاد گرفت و در پانزده سالگی آموختن پیانو را به صورت جدی آغاز کرد و تصمیم گرفت که آهنگساز شود. بعد از اینکه از جولیارد اسکول The Juilliard School فارغ‌التحصیل شد و در سال 1964 میلادی بورس فولبرایت را دریافت کرد و برای تحصیلات تکمیلی به فرانسه رفت. در آنجا بود که تصمیم گرفت موسیقی را از اول و زیر نظر نادیا بولانژه Nadia Boulanger فرا بگیرد. بولانژه معلم موسیقی بسیاری از آهنگسازان برجسته از جمله آرون کوپلند، روی هریس، کوئینسی جونز، ایگور مارکویچ، دینو لیپاتی و دیوید دایموند بوده است. در پاریس فیلیپ گلس با آهنگساز و سیتار نواز هندی-راوی شانکار Ravi Shankar- آشنا شد و به گفته خودش درهای موسیقی جهان پس از آشنایی با راوی شانکار به رویش باز شد.

«من هیچ چیز در مورد موسیقی هندی نمی‌دانستم. قبل از ملاقات شانکار یک نسخه از موسیقی کلاسیک هندی خریدم و گوش دادم. اصلا از آن سر در نمی‌آوردم. اما بعد تأثیر عمیقی روی من گذاشت و مرا به موسیقی فرهنگ‌های مختلف علاقه‌مند کرد. اول با هند شروع شد اما بعدها با آهنگسازانی از آفریقا، آمریکای جنوبی، استرالیا، چین و تبت همکاری کردم.»

فیلیپ گلس و موسیقی متن فیلم چاپاکوآ؛ 

موسیقی متن چاپاکوآ Chappaqua اولین قطعه موسیقی ترکیبی شرق و غرب است. فیلیپ گلس علاوه بر موسیقی فرهنگ‌های مختلف به آداب و رسوم آنها نیز علاقه‌مند شد و به کشورهای زیادی سفر کرد. او اعتقاد دارد که یکی از دلایل پرکار بودنش، دیدن انسان‌های جالب در سراسر دنیا بوده است.

«از کودکی اطلاعاتی در مورد دنیا به ما داده می‌شود و ما به اجبار جهان را از زاویه دید مشخصی می‌بینیم. این در مورد همه فرهنگ‌ها صدق می‌کند. رها شدن از این نوع نگاه کار سختی است. من با سفر به کشورهای مختلف چیزهای گوناگونی یاد گرفتم و فهمیدم چینی‌ها، استرالیایی‌ها و تبتی‌ها چقدر با آنچه که قبلا می‌شناختم، فرق دارند.»

در ساخت موسیقی متن فیلم چاپاکوآ Chappaqua قرار می‌شود که گلس ملودی‌های شانکار را در فضایی غربی بنویسد به طوریکه نوازندگان غربی بتوانند آنرا بنوازند اما نکات ظریف ریتمیک شانکار حفظ شود. او باید در کمتر از یک ساعت این نت‌ها را می‎نوشت اما تلاشش بی‌ثمر بود تا اینکه تصمیم گرفت مثل شانکار، خطوط حامل را حذف کند و دوباره بنویسد.

«وقتی خطوط حامل را پاک کردم، ناگهان چیزی دیدم که هرگز تا آن زمان ندیده بودم. تا آن لحظه من طبق چهارچوبی که یاد گرفته بودم پیش می‌رفتم اما وقتی خطوط را حذف کردم جریان ریتم را جلوی چشمم دیدم. آنرا سریع آنالیز کردم و نت‌ها را نوشتم.»