پادکست گپ‌دایو (6) بررسی فیلم IT یا آن

پادکست فارسی گپ‌دایو،‌ از پادکست های فارسی زبان در زمینه موسیقی متن و تدوین است که با تولید پادکست امکان آشنایی با زیباترین موسیقی‌های فیلم را برای مخاطبان فراهم می‌کند.  

موسیقی متن، چگونه درجه‌ی وحشت و هراس فیلم‌های ترسناک را بالا می‌برد؟ تدوین، چطور موسیقی متن فیلم‌های ترسناک را دلهره‌آورتر و هراس‌برانگیزتر می‌کند؟ برای بازنمایی فضاهای فیلم‌های ترسناک، کدام سبک موسیقی بیشتر به تدوینگران و کارگردانان کمک می‌کند؟ چقدر رد آثار پرطرفدار دهه 80 میلادی مانند کارهای مایکل جکسون در موسیقی متن فیلم IT شنیده می‌شود؟

با ماهمراه باشید تا ضمن بررسی و نقد موسیقی فیلم IT، پاسخ مناسبی برای این پرسش‌ها بیابیم.

هدف ما در پادکست‌های گپ دایو  نقد و بررسی فیلم با تکیه بر موسیقی متن و نقد فنی می‌باشد. امید است علاقه‌مندان به سینما، دوستداران موسیقی، دانشجویان سینما، تدوینگران و فعالان عرصه موسیقی و فیلم از مطالب ملودایو استفاده کنند.

فایل صوتی و کم‌حجم پادکست گپ دایو:

فیلم IT در سال 2017 به کارگردانی اندی موشیاتی بر اساس رمانی چند هزار صفحه‌ای به همین نام نوشته استیون کینگ ساخته شده است. در سال 1990 سریالی بر اساس همین کتاب نیز ساخته شد. فیلم IT با فروش 700 میلیون دلاری‌اش جزو پرفروش‌‌ترین فیلم ترسناک تاریخ سینماست. ژانر این فیلم فراطبیعی ترسناک است و قسمت دوم آن نیز در سال 2019 اکران خواهد شد.

اندی موشیاتی کارگردان و فیلمنامه‌نویس آرژانتینی متولد 1973 است که با فیلم وحشتناک ماما در سال 2013 به شهرت رسید. از نظر منتقدان فیلمنامه فیلم IT که نوشته خود موشیاتی است جزو بهترین فیلمنامه‌های اقتباسی محسوب می‌شود. داستان رمان IT در دهه پنجاه میلادی رخ می‌دهد که کارگردان با هوشمندی دهه آنرا به هشتاد تغییر داده، اولین دلیل تغییر دهه داستان این است که کودکان دهه هشتاد حالا بزرگ شده‌اند و دوست دارند با ترس‌ها و نوستالژی‌های کودکی‌شان مواجه شوند و دیگر اینکه کارهای ساخته شده مربوط به این دهه بسیار پرفروش هستند.

به نظر منتقدان مشخصه اصلی فیلم IT «نترسیدن» است؛ شخصیت‌های فیلم هر‌چه بیشتر بترسند دلقک روبه‌رویشان ظاهر می‌شود و کارشان سخت‌تر است، او کسانی را که در زندگی شخصی‌شان قربانی ترس بوده‌اند هدف قرار می‌دهد. از دیگر ویژگی‌های مثبت این فیلم شخصیت‌پردازی و بازی فوق‌العاده کودکانی است که خصوصیت مشترک‌شان ترس کودکانه است.

شاید بتوان ژانر IT را ژانر گذار از کودکی به بزرگسالی نامید. گذر از کودکی به دنیای بزرگسالان و مواجهه با مسؤولیت‌ها و دنیای ناشناخته آن همیشه ترسناک و دلهره‌آور است. در IT علاوه‌بر استفاده از المان‌های رایج فیلم‌های ترسناک و ارجاع‌هایی به سریال سال 1990 از المان‌های مدرن نیز استفاده شده و صحنه‌های خلاقانه آن، مخاطبان سینمای ژانر وحشت را با حس و تحربه‌ای خاص مواجه می‌کند. هدف کتاب و فیلم IT تنها ترساندن بیننده و میخکوب کردن او نیست بلکه نشان می‌دهد که شخصیت دلقک و هر چیزی شبیه آن از ترس انسان تغذیه می‌کند و همواره ترس بزرگترین مانع پیشرفت است و باید بر آن غلبه کرد.

موشیاتی در این‌باره می‌گوید: «در واقع اگر بخواهیم صادق باشیم باید گفت که واقعیت به مراتب بدتر و تلخ‌تر از چیزی است که ما در این فیلم می‌بینیم. این قصه زندگی همه ماست. زمانی که بچه هستیم یاد می‌گیریم که برای زندگی به عنوان یک نوجوان آماده شویم و هنگامی که نوجوان می‌شویم باید یاد بگیریم که چگونه مرگ را بپذیریم.»

 موسیقی متن IT؛

موسیقی متن فیلم IT ساخته بنجامین والفیش آهنگساز و پیانیست اهل انگلستان است و پیش از این فیلم با ساخت موسیقی متن فیلم‌های آنابل:خلقت، در تاریکی، A Cure For Wellness  و ارقام پنهان و همکاری با هانس زیمر، شناخته شده است.

موسیقی و صدا از المان‌های مهم فیم‌های ترسناک است. والفیش در فیلم IT با استفاده از تلفیق صدا و صحنه، اوج و فرودهای ارکسترال موسیقی، حس وحشت را به مخاطب منتقل می‌کند. او با به کارگیری تکنیک گلیساندو که با سُراندن انگشت روی ساز انجام می‌شود و در موسیقی مدرن بسیار به کار می‌رود، دلهره و وحشت را تشدید می‌کند. موسیقی متن IT فقط ارکسترال نیست و با استفاده از صداهای عجیب و غریب، ترسناک بودن و این‌زمینی نبودن شخصیت را به بیننده القا می‌کند.

موسیقی دلقک ملودیک نیست و کمی تم کلاسیک دارد و با نت‌های غیرعادی و ترسناک نواخته می‌شود. در صحنه‌ای که دلقک به شکل زامبی ظاهر می‌شود، ریتم پا و حرک او با موسیقی کاملا هماهنگ است و تدوین فوق‌العاده صحنه‌ها و موسیقی را نشان می‌دهد. در صحنه‌هایی که شخصیت بورلی جلوی دوربین می‌رود، موسیقی عاشقانه و دراماتیک شنیده می‌شود که نمایانگر حس علاقه به این شخصیت است.

در IT با خلاقیت شگفت‌آوری شاهد شخصیتی جدید هستیم، شخصیتی که همیشه انسان‌ها را می‌خنداند و موجب شادی آنها بوده حالا با ویژگی‌هایی ترسناک آنها را وحشت‌زده می‌کند، حتی در صحنه‌هایی نیز می‌توانیم موسیقی سیرک را بشنویم. سازهای بادی و شلوغ و ریتم‌های سیرک‌گونه‌ای که برای جلب توجه شخصیت‌ کودک فیلم استفاده شده است. در کل می‌توان گفت موسیقی تم دلقک ارکسترال و ریتمیک است. در صحنه‌ای که در معبد اتفاق می‌افتد صدای فلوت، هیپنوتیزم شدن و تحت تأثیر قرار گرفتن کودک به خوبی به مخاطب نشان داده می‌شود.

نقد و بررسی فیلم IT و نظر منتقدان؛

IT با استقبال و نظر مثبت منتقدان مواجه شد و مورد تحسین جهانی قرار گرفت. به گفته ریچارد روپر آنچه بیشتر از هر چیز موجب می‌شود که موهای بدنتان هنگام دیدن فیلم سیخ شود صحنه‌هایی است که در آن‌ها شخصیت‌های نوجوان فیلم از یکدیگر جدا افتاده و در حمام یا دفتری تاریک گیر افتاده‌اند. کارگردان به خوبی موفق شده موقعیتی ترسناک و پر از تعلیق را خلق کند. فیلم IT بدون شک جزو بهترین فیلم‌های اقتباسی از رمان‌های استفن کینگ است. به عقیده منتقدان دیگر نیز فیلم IT توانسته به بلوغ رسیدن شخصیت‌ها را در طول فیلم نشان دهد و با استفاده از افکت‌های صوتی بیننده را تا سر حد مرگ بترساند. منتقدان دیگری بر این عقیده‌اند که کارگردان با شیوه‌ای کلاسیک و بدون استفاده از جلوه‌های ویژه کامپیوتری توانسته حس تعلیق فیلم را کاملا واقعی از آب دربیاورد و مخاطب را بترساند.