پادکست گپ دایو (41) بررسی کارنامه جان ویلیامز آهنگساز جنگ ستارگان؛ (بخش دوم)

پادکست فارسی موسیقی گپ‌دایو در دومین قسمت از پادکست‌های چهار قسمتی جان ویلیامز، ‌به طور مفصل پرونده‌ی پرحاشیه و جنجالی تقلید، تکرار، کپی‌برداری و آفرینش در آهنگسازی را بررسی می‌کند و در مورد تفاوت موسیقی اصیل از موسیقی غیر اصل سخن می‌گوید. قسمت دوم پادکست فارسی موسیقی گپ‌دایو تلاشی است تا دیگر به ناروا آهنگساز هنرمندی را مقلد نخوانیم و تأثیرپذیری را در دنیای آهنگسازی با تقلید یا تکرار اشتباه نگیریم. پیش‌تر قسمت اول پادکست جان ویلیامز را در وب‌سایت ملودایو منتشر کردیم. در هفته‌های آینده قسمت سوم و چهارم این پادکست بر روی وب‌سایت ملودایو منتشر خواهد شد.  

لینک قسمت اول پادکست جان ویلیامز؛‌

قسمت دوم پادکست جان ویلیامز را در وب‌سایت ملودایو ببینید و بشنوید.  

فایل صوتی و کم‌حجم پادکست گپ دایو: 

 برای آشنایی بیشتر با سبک آهنگسازی جان ویلیامز، در ادامه مصاحبه‌ای از این آهنگساز صاحب سبک نقل شده است که کمک می‌کند تا با تکنیک‌های آهنگسازی این هنرمند در ساخت موسیقی متن فیلم،‌به ویژه موسیقی متن فیلم جنگ ستارگان بیشتر آشنا شوید. در ادامه با وب‌سایت ملودایو همراه باشید. 

مصاحبه با جان ویلیامز آهنگساز فیلم جنگ ستارگان؛

وقتی فیلمنامه را خواندید چه عکس‌العملی داشتید؟

من فیلمنامه را نخواندم. من فیلم را دیدم و نسبت به حال‌وهوای آن و انرژی و ریتم‌هایش عکس‌العمل نشان دادم. برای من همیشه بهترین راه این است که فیلم و تصاویر آنرا ببینم و بدون ذهنیتی که ممکن است فیلمنامه به من بدهد، آهنگسازی کنم.

به نظر می‌رسد موسیقی متن سه‌گانه جنگ ستارگان چرخه ذهنی شما بوده‌ است. چطور این چرخه در هر سه فیلم انسجام خودش را حفظ کرد؟

به نظر من اگر موسیقی متن از معماری واحدی برخوردار باشد، نتایج خوبی می‌دهد. من به هر فیلم رویکردی واحد داشتم. موسیقی متن فیلم اول که کاملا ذهنی بود، اما در فیلم دوم همانطور که شخصیت‌ها پرورش پیدا کردند به موسیقی متن و تم‌های فیلم اول رجوع کردم و آنها را گسترش دادم. وقتی مجموعه‌ای از یک فیلم تولید می‌شود، موسیقی متن باید در محتوا، وحدت داشته باشد و آن فیلم را در ذهن مخاطب یادآوری کند.

موسیقی متن جنگ ستارگان، انقلاب بزرگی در زمینه موسیقی متن فیلم بود. در آن زمان بیشتر کارگردانان موسیقی ارکسترال را در فیلم استفاده نمی‌کردند.

شاید منصفانه باشد که بگویم مجموعه جنگ ستارگان دوباره موسیقی‌های سمفونیک را با سینما آشتی داد. موسیقی یکی از ابزارهای ضروری برای فیلمسازان است، حس ‌و حال، انگیزه، ریتم و شخصیت‌پردازی این فیلم‌ها به گونه‌ای بود که موسیقی سمفونیک و ظرافت‌های آن فقط می‌توانست بیان کننده آنها باشد. این موسیقی طیف گسترده‌ای از صداهای خارق‌العاده دارد و با آن می‌توانید صداهای خاصی را تولید کنید. در دهه 50 و 60 میلادی به این دلیل از موسیقی سمفونیک استفاده نمی‌شد که فیلمسازان احساس می‌کردند این نوع موسیقی از مد افتاده است. بعد از جنگ ستارگان و موفقیت آن، موسیقی ارکسترال هم دوباره مورد توجه قرار گرفت.

موسیقی متن مجموعه جنگ ستارگان چطور در هر فیلم تغییر پیدا کرد؟

از نظر من موسیقی متن هر سه فیلم یکپارچه هستند و اختلاف کمی با هم دارند. مثلا تِمی که در فیلم دوم شنیده می‌شود در فیلم اول نیست اما تفاوت کمی با آن دارد. همه نُت‌ها در سه فیلم در هارمونی کامل در هماهنگی با یکدیگر نوشته شده‌اند. آهنگ‌های این سه فیلم با هم متفاوت هستند اما در عمق به هم پیوند دارند.

کار با جرج لوکاس چطور بود؟

کار با جرج لوکاس عالی بود، او هنرمندی خلاق و مدیری مقتدر است. لوکاس ارتباط خوبی با عوامل فیلم برقرار می‌کند و با آنها رفتاری صمیمی دارد. به موسیقی متن اهمیت زیادی می‌دهد و با نظرهایش همیشه آن را بهتر می‌کند. جرج لوکاس وقتی موسیقی فیلم جنگ ستارگان را شنید خیلی از آن خوشش آمد و به من روحیه داد. او در فیلمسازی بسیار جدی است و دانش زیادی در این زمینه دارد.

آیا در طول سال‌ها فعالیت حرفه‌ایتان نکته‌ای را آموخته‌اید که برای آهنگسازان جوان فیلم مفید باشد؟

مهمترین نکته این است که آهنگسازان جوان خودشان را آهنگساز فیلم معرفی نکنند، بلکه بگویند آهنگساز هستم و برای تئاتر، فیلم، کلیسا، مراسم مذهبی و هر موقعیتی که برایشان پیش آمد و برای سازهای گوناگون موسیقی بسازند. ساختن موسیقی متن فیلم هم یکی از کارهایی است که ما انجام می‌دهیم و خیلی خوب است که آهنگسازان جوان بدانند این کار را چگونه باید انجام دهند، اما نباید خودشان را محدود به همین کار کنند. آنها باید مفهوم آهنگسازی را بسط دهند. بیشتر آهنگسازان بزرگ تاریخ، خودشان ساز هم می‌زدند. آهنگسازان باید موسیقی‌های زیادی را اجرا کنند، بخوانند و بنوازند؛ این مهمترین نکته‌ایست که می‌توانم به جوانان علاقه‌مند به این حوزه بگویم. آهنگسازان جوان باید تلاش خود را بکنند، مدام در حال یادگیری باشند و کارشان را متوقف کنند، در این صورت است که موفق می‌شوند.