موزیک فیلم دانکرک، انتظاری برای یک پایان!

وقتی کارنامه‌ی سینمایی کریستوفر نولان را مرور می‌کنیم از میان موسیقی متن فیلم‌هایی مانند سه گانه‎ی بتمن و یا حتی تلقین، موسیقی متن فیلم دانکرک، اثری به غایت متفاوت به نظر می‌رسد. موسیقی متنی که قرار است در غیاب یک ابر ستاره و یا حتی قهرمانی دوست داشتنی داستان یک عقب‎نشینی پرماجرا را برای مخاطبان خود تعریف کند.

قبل از ادامه‌ی مطالعه‌ی این مطلب در صورت تمایل می‌توانید با مراجعه به  پادکست موسیقی متن فیلم دانکرک ، آن را  در دو قالب صوتی یا تصویری دانلود کنید و اطلاعات جامع‌تری در مورد تکنیک‌های سینمایی ساخت موسیقی متن فیلم دانکرک بدست بیاورید. 

موسیقی متن فیلم دانکرک و نت‌هایی که جای دیالوگ را گرفته‎اند!

دانکرک از جمله فیلم‎هایی است که برای پیشبرد روایت خود دست به دامان دیالوگ‌های دهن پر کن نشده است،‌ یا اینکه نمی‎خواهد صرفا با ضبط نمایی بسته از چهره‎ی بازیگر اصلی، احساس حاکم بر یک پلان سینمایی را به رخ تماشاچی بکشد. فیلم سینمایی دانکرک با کنار گذاشتن این تمهیدات آشنای سینما، بار دیگر پای موسیقی و تصویر را به میان می‌کشد تا از این طریق داستان سر راست اما کم فراز و نشیبش را برای مخاطب تعریف کند.

موسیقی متن فیلم دانکرک همانطور که انتظارش می‎رود،‌ همکاری دیگری میان کریستوفر نولان فیلمساز و هانس زیمر آهنگساز است. آهنگساز آلمانی که با شهرت آهنگسازی و نت‎نویسی برای خود کمپانی‎ای بر پا کرده است، تا در شرکتی که ریموت کنترل پروداکشن خوانده می‎شود،‌ به هنرمندی و آهنگسازی بر روی آثار سینمایی ادامه دهد.

موسیقی متن فیلم دانکرک و همان تیک و تاک همیشگی؛‌

طرفداران دو آتشه‏‌ی نولان که به موسیقی متن فیلم‌های این کارگردان نام آشنا جان دل سپرده‎اند،‌ احتمالا با صدای تیک و تاک در گام‌های آغازین موسیقی متن فیلم‌های این کارگردان آشنا هستند. تیک و تاکی که در چند فیلم اخیر کریستوفر نولان به امضای هانس زیمر بر پای کارها تبدیل شده است. البته تیک و تاکی که به محض شنیده شدن، گذر زمان را در خاطر زنده می‎کند،‌ بدون دلیل یا برهان در ساخت موسیقی متن فیلم‎های نولان استفاده نمی‎شود.

زمان از جمله دلمشغولی‌های اصلی کریستوفر نولان در نگارش فیلمنامه و ساخت فیلم‎هایش محسوب می‎شود،‌ مؤلفه‎ای که در سه اثر بیشتر دیده‎ شده‎ی نولان به خوبی محسوس است و اثری سینمایی از خود بر جای گذاشته است:‌

• ممنتو که به روایت زمان در خلال خاطره می‌پردازد.
• تلقین که سفر زمان در رؤیا را دنبال می‎کند.
• اینتراستالر که سیر زمان را در فضا پی می‌گیرد.

بنابراین باید رد تیک و تاکی که در موسیقی متن فیلم دانکرک می‎شنویم را در روایتی که داستان این فیلم از خط سیر زمان به تصویر می‎کشد، ‌جستجو کنیم.

موسیقی متن فیلم دانکرک و بمبی که منفجر نمی‎شود!

استفاده‌ی هوشمندانه‎ی هانس زیمر از صدای تیک و تاک (که از قضا با استفاده از ساعت شخصی کریستوفر نولان ضبط شده است) در خلق حس تعلیق برای مخاطب بسیار موفق عمل می‎کند،‌ در واقع مخاطب دانکرک از همان ابتدای فیلم سینمایی، با نفسی حبس شده در سینه انتظار یک اتفاق و انفجار را می‎کشد. انتظاری که شاید تا انتهای فیلم به پایان نرسد،‌ اما با شنیدن آخرین قطعه‎ی موسیقی متن، فیلم پاسخی شایسته پیدا خواهد کرد.      

نولان و به پیروی از وی هانس زیمر براساس همین حساسیت زمانی، روایت داستانی و موسیقی متن فیلم دانکرک را به سه پاره‌ی مشخص تقسیم کرده‌اند:

• فرار سربازها از ساحل دانکرک که قرار است یک هفته را در واقعیت نمایندگی کند.
• شهروند غیر نظامی و قایق تفریحی‌اش که سفینه‎ی نجات سربازان می‌شود و قرار است یک روز را برای تماشاچی به تصویر بکشد.
• تعقیب و گریز آسمانی خلبان که در زمان واقعی قرار نیست تا بیشتر از یک ساعت طول بکشد.

هانس زیمر برای اینکه این چند پارگی زمانی را در ساخت موسیقی متن این فیلم منعکس کند در ساخت موسیقی متن هر کدام از این قسمت‎های داستانی از ضرباهنگ متفاوتی استفاده کرده است، بدین معنا که در بخشی که داستان عقب‌نشینی یک هفته‏‌ای سربازان را تعریف می‎کند، موسیقی متن فیلم دانکرک ضرباهنگ کندتری دارد، در قسمت روایت میهن ‌پرستی مرد قایق‌سوار این ضرباهنگ سرعت بیشتری پیدا می‎کند.

در نهایت، در قسمت آخر با نمایش فداکاری‎های یک ساعته‎ی خلبان این ضرباهنگ بیشترین سرعت را در مقایسه با موسیقی متن پخش شده در کل فیلم پیدا می‌کند.

موسیقی متن فیلم دانکرک و ژانر جنگی؛‌

هانس زیمر در ساخت موسیقی متن فیلم دانکرک باید تجربه‎ی جدیدی را از سر می‌گذرانده است، چرا که این فیلم با اینکه در ژانر جنگی ساخته شده است، اما با فیلم‎هایی مانند نجات سرباز رایان که داستانشان را با موسیقی‌های حماسی و دیالوگ‎های قهرمانانه پیش می‎برند، متفاوت است.

در مقابل فیلم دانکرک فیلمی است که اگر چه در ژانر جنگی ساخته شده است اما تنها با ترسیم صحنه‎های پر زرق و برق از زد و خوردها و کشته شدن سربازها، ‌زنده نمی‎شود بلکه با وحشتی که از شنیدن نام و یاد جنگ در خاطر زنده می‎شود، جان می‌گیرد و دیدنی می‎شود.

اگر با دقت در موسیقی متن هانس زیمر به قطعات فیلم دانکرک گوش کنیم، متوجه خواهیم شد که این ویژگی در ساخت موسیقی متن این فیلم رعایت شده است و موسیقی زیمر ترسی متفاوت از وحشتی که اغلب از دیدن فیلم‌های جدی ژانر جنگی و شنیدن صدای موسیقی آن‎ها انتظار داریم را در وجودمان بر می‎انگیزد،‌ ترسی که به خاطر از دست دادن قهرمانی دوست داشتنی ایجاد نشده است، بلکه زاده‎ی روح ویرانگری است که جنگ نمایندگی‎اش می‎کند.

موسیقی متن فیلم دانکرک و ارتفاع پست موسیقی؛‌

یکی از تکنیک‎های موسیقیایی که هانس زیمر برای فیلم دانکرک استفاده کرده است و به پیشبرد داستان فیلم کمک شایانی نیز داشته است،‌ به خدمت گرفتن تکنیک «شپرد تن» است،‌ تکنیکی که در نزد آهنگسازان برای ایجاد نوعی توهم موسیقیایی استفاده می‌شود.

هانس زیمر با کمک گرفتن از این تکنیک،‌ این توهم را به مخاطب القا می‎کند که مدام اوجی را در آهنگ می‎شنود، ‌در صورتی که این اوج از تکرار همنوایی چند نت مشخص بدست می‎آید.

تکنیک شپرد تن به هانس زیمر کمک کرده است تا با موسیقی فیلم بار دیگر حس تعلیق اثر را برای مخاطب زنده کنند و همانطور که در تمام مدت مشاهده‎ی فیلم انتظار اتفاقی را می‎کشند، هنگام شنیدن موسیقی نیز مدام انتظار اوج موسیقیایی را داشته باشد که شنیده می‎شود اما نواخته نمی‎شود.