پادکست گپ‌دایو (30) بررسی موسیقی فیلم بابل (بخش اول)

پادکست موسیقی متن گپ‌دایو در قسمت سی‌ام این مجموعه پادکست‌های دیدنی و شنیدنی به سراغ فیلم بابل به عنوان یکی از فیلم‌های تأثیرگذار تاریخ سینما رفته است. این فیلم به کارگردانی الخاندرو گونزالس ایناریتو در سال 2006 میلادی افتخارات فراوانی را نصیب کارگردان مکزیکی‌تبار خود کرد و تحسین منتقدان سینمایی را از کشورهای مختلف برانگیخت. با ما در بخش اول از سی‌امین قسمت پادکست موسیقی گپ‌دایو همراه باشید تا برای پرسش‌هایی نظیر موسیقی متن چگونه خرده روایت‎های داستان بابل را از طنجه در مراکش تا توکیو در ژاپن، دیدنی کرده است؟ موسیقی متن فیلم بابل با چه ترفندی تماشاچی را در خیال‎های بی‌نهایت و روایت‎هایی موازی غرق و از خود بی‌خود می‎کند؟ موسیقی ملل در سرزمین بابل ایناریتو با کدام سازها و از روی کدامین نت نواخته شده است؟ آیا فیلم بابل و آهنگسازی گوستاوو سانتا اولایا سزاوار دریافت جایزه‎ی اسکار بوده است؟ پاسخی خیال‌برانگیز و روشنگر پیدا کنیم. 

فایل صوتی و کم‌حجم پادکست گپ دایو:

پادکست موسیقی فیلم بابل (Babel)؛

بابل آخرین قسمت از سه‌گانه الخاندرو گونسالس اینیاریتو است، سه‌گانه‌ای که با «عشق سگی» آغاز شد و با «21 گرم» ادامه پیدا کرد. این فیلم در هفت رشته نامزد دریافت جایزه اسکار شد که در نهایت اسکار بهترین موسیقی متن را کسب کرد. همچنین توانست جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم درام و جایزه بهترین کارگردانی جشنواره کن 2006 میلادی را به‌دست آورد. داستان فيلم حكايت زندگي انسان‌هايي در سه منطقه متفاوت جهان يعني آمريكاي شمالي (مكزيك و آمريكا)، آفريقا (مراكش) و شرق آسيا (ژاپن) است كه بر اساس وقوع حادثه‌اي به‌هم ارتباط مي‌يابند.

درونمایه اصلی فیلم اصلِ «زندگی» است؛ اینکه چطور زنده بودن، انسان‌ها را با وجود تفاوت‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی به‌هم مرتبط می‌کند. نوع فيلمبرداري و تدوين فيلم هم در انتقال پيام‌هاي داستان كمك زيادي مي‌كنند. فيلمبرداري با دوربين روي دست، تزلزل حاكم بر شرايط محيطي شخصيت‌هاي داستان را به‌خوبي نشان داده و حالت مستندگونه‌اي به داستان مي‌دهد. فلاش‌بك‌هاي متعدد فيلم داستان‌هاي شخصيت‌هاي مختلف فيلم را به‌خوبي به ‌هم ارتباط مي‌دهد و يكدستي فيلم و تعادل داستان را حفظ مي‌كند. 

در این فیلم بازیگران برجسته‌ای همچون برد پیت، کیت بلانشت و رابرت فایت نقش‌آفرینی کرده‌اند. موسیقی متن بابل را گوستاوو سانتائولیا ساخته که در دو فیلم دیگر ایناریتو نیز با او همکاری داشته است. از دیگر آثار سانتائولیا فیلم‌های کوهستان بروکبک (برنده اسکار بهترین موسیقی فیلم)، سرزمین شمالی، کتاب زندگی، ملت غذای آماده، خاطرات موتورسیکلت و نفوذی هستند.

روایت موسیقیایی فیلم بابل (Babel)؛

موسیقی متن فیلم بابل که در سه کشور اتفاق می‌افتد، در معرفی فرهنگی هرکدام از نواحی جغرافیایی و شخصیت‌ها مؤثر است. سانتائولیا در موسیقی متن بابل از ترانه‌های فولکلور، موسیقی محلی، موسیقی اوربان/ فانک/ سول، موسیقی هاوس، موسیقی پاپ ژاپنی، موسیقی مکزیکی و موسیقی امبینت استفاده کرده است؛ در این راستا از آثار هنرمندانی مثل دیوید سیلویان، سوسومو یاکوتا، ریوئیچی ساکاموتو، حمزه اِل دین، گروه مکزیکی Los Tucanes de Tijuana و El Chapo استفاده کرده و آلبومی از موسیقی‌های بین‌المللی شگفت‌انگیز ساخته است.

بعضی از این قطعه‌ها آنقدر با حس‌وحال فیلم عجین هستند که بدون دیدن صحنه مربوط به موسیقی سلخته شده، لذت چندانی به مخاطب نمی‌دهند اما برخی از آهنگ‌های این آلبوم را می‌شود مستقل از فیلم، مدت‌ها گوش داد. ساز ماندولین نقش پررنگی در موسیقی متن بابل دارد. در فضاهای عربی سانتائولیا با استفاده از گیتار، سازهای بومی و الکترونیک، ناحیه جغرافیایی و شخصیت‌ها را به‌خوبی به مخاطب می‌شناساند. نوای حزن‌انگیز عود، نمایانگر فضای غمگین و فقیرانه شرقی است.

تک‌نوازی ساز از ویژگی‌های موسیقی سانتائولیا است که در موسیقی متن بابل هم شنیده می‌شود. موسیقی این فیلم، مخاطب را وادار به تفکر می‌کند، درست همان چیزی که هدف کارگردان هم است. ایناریتو در آثارش کاری می‌کند که ذهن مخاطب درگیر موضوع شود و تا مدت‌ها به آن فکر کند. به گفته برخی از منتقدان، سانتائولیا آهنگسازی سنتی نیست، یعنی با دیدن صحنه‌ها و اولین احساسی که از هر صحنه می‌گیرد، موسیقی متن را خلق می‌کند. با این روش او کمتر توانسته پیچیدگی‌هایی را که در داستان ایناریتو وجود دارد، منتقل کند. اما بعضی دیگر از منتقدان معتقدند که رویکرد سانتائولیا، از قدرت فیلم نکاسته و تمرکز روی فیلم و داستان را حفظ کرده است. در کل روایت واحد تمام قطعات آلبوم بابل، سفر و تعالی روح است.