پادکست گپ‌دایو (13) فیلم بلید رانر 1982 Blade Runner

بلید رانر از سال 1982 تا سال 2049،‌ از ریدلی اسکات تا یوهانسن از ونجلیس تا هانس زیمر، چطور شنیده می‎شود؟ در فیلم بلید رانر ونجلیس خوش‌تر انزوا را نواخته است یا زیمر زیباتر تنهایی را در قالب نت‎ها ریخته است؟

در فیلم بلید رانر 1982 رمز ماندگاری موسیقی متن ونجلیس در چیست و چرا این موسیقی از یادنرفتنی از کار درآمده است؟ هنگام ساخت موسیقی متن یک اثر سینمایی بداهه‎نوازی بیشتر جواب می‎دهد یا فن‎گرایی؟ موسیقی متنی که از دل بر آمده باشد بهتر به دل می‎نشیند یا نوایی که پس از دیدن چند باره‎ی فیلم ساخته و پرداخته شده باشد؟

با ما در پادکست‎های گپ دایو همراه باشید تا برای این سؤالات پاسخی شنیدنی پیدا کنیم. 

فیلم‌های بلیدرانر با آهنگسازی ونجلیس در فیلم اول و موسیقی هانس زیمر در فیلم دوم از جمله نمونه‌های موفق انتخاب موسیقی متن مناسب توسط کارگردان و تدوینگر در پیشبرد داستان فیلمنامه است. در پادکست گپ‌دایو نقد و بررسی موسیقی متن فیلم بلید رانر مراحل تولید موسیقی و تأثیر تدوین در دیدنی‌تر شدن فیلم‌های بلید رانر را بررسی کرده‌ایم.

فایل صوتی و کم‌حجم پادکست گپ دایو:

 نقد و بررسی موسیقی متن فیلم بلید رانر 1982 (Blade Runner) ؛

بلید رانر اقتباسی آزاد از رمان «آیا آدم‌های مصنوعی خواب گوسفند برقی می‌بینند» نوشته فیلیپ کی.‌ دیک است. این فیلم در سال 1982 توسط ریدلی اسکات، کارگردان و تهیه‌کننده انگلیسی ساخته شد. از دیگر آثار مطرح این کارگردان می‌توان به فیلم‌های دوئل‌بازها، تلما و لوییز، هانیبال و گلادیاتور اشاره کرد. اسکات ابتدا با ساخت سریال‌های تلویزیونی و پیام‌های بازرگانی وارد دنیای تصویر شد و بعد از کسب تجربه اولین فیلم بلندش «دوئل‌بازها» را ساخت که با استقبال داوران جشنواره کن مواجه شد. او در کارنامه حرفه‌ای خود ساخت فیلم‌هایی در ژانرهای روانشناسانه، علمی-تخیلی، تاریخی و اجتماعی را دارد و تا کنون سه بار برای فیلم‌های تلما و لوئیز، گلادیاتور و سقوط شاهین سیاه نامزد دریافت اسکار بهترین کارگردانی شده است.

پادکست فارسی بلید رانر و تجربه کاملی از زندگی در ترس؛

به گفته منتقدان فیلم بلید رانر یکی از مطرح‌ترین آثار سینمایی در ژانر نئونوآر، علمی-تخیلی است که روایت انسان مدرن در شهری پر از برج‌های سربه‌فلک کشیده و سرد را نشان می‌دهد. مهم نیست چند سال از اکران بلید رانر گذشته باشد اما این فیلم موفق شده تا دنیایی فراتر از واقعیت و مبتنی بر پیش‌بینی آینده بسازد و با تصاویری پرهیجان سؤالات مهمی درباره محدودیت بشر و ادراک آن مطرح ‌کند.

در بلید رانر مخاطب شاهد فضاهای تاریک و خفقان‌آور و بسته با معماری گوتیک و دیالوگ‌ها و تصاویری مفهومی از جمله گریه کردن ربات، رنج بشر در زندگی، اسب تک‌شاخ، تجربه ترس و گم شدن در زمان است؛ که تمامی اینها در کنار هم نشان‌ می‌دهد که انسان آینده نیز در جستجوی کهن‌الگوها و ارزش‌های ذاتی خود بوده و زندگی ماشینی که قرار بود مایه آسایش انسان باشد در آینده بلای جان او می‌شود. بلید رانر فیلمی تأمل‌برانگیز است که پیام‌هایش را در لابه‌لای داستان به مخاطب منتقل می‌کند.

فضاسازی، کنتراست نور و سایه، معماری بناها و بازی خشک بازیگران در این فیلم نشان‌دهنده آینده بشر است. در بلید رانر مخاطب با مفهوم خلقت-نابودی مواجه می‌شود و در ذهنش مدام با این پرسش مواجه است که «هدف غایی وجود چیست؟».

بلید رانر 1982 و معرفی ونجلیس؛

«از کودکی دوست داشتم جهان را نه بر اساس واقعیت اجتماعی که از طریق حقیقتی کیهانی تصور کنم.»

اوانگلوس اودیسئاس پاپاتاناسیو معروف به ونجلیس، آهنگساز و نوازنده یونانی در سبک الکترونیک-کلاسیک، پاپ راک، پراگرسیو راک، جاز، امبینت، تجربی-آوانگارد و نیوایج است. ونجلیس در استفاده از سینتی‌سایزرها و سازهای الکترونیک تبحر دارد و علاوه بر این از سازهای آکوستیک و کُر در موسیقی‌اش به وفور استفاده می‎کند. او در سال 1981 موفق به دریافت اسکار بهترین موسیقی متن برای فیلم «ارابه‌های آتش» شد.

موسیقی متن بلید رانر یکی از آثار شاخص ونجلیس است و عمیقا رمز‌و‌راز فیلم را افزایش می‌دهد. در حقیقت او روی جنبه غم‌انگیز و رو به زوال دنیای بلید رانر تمرکز نکرده بلکه بر اساس مفهومی استعاری و مرموز موسیقی‌اش را خلق کرده است. ونجلیس با استفاده از سینت‌های اوج‌گیرنده و صداهای جادویی، احساسی پر رمزوراز را به بیننده منتقل می‌کند تا او را در جهت تفکر در مورد زندگی و حقیقت بشری یاری رساند.

«وقتی برای فیلمی موسیقی می‌نوسیم، از تصاویر و موضوع آن الهام می‌گیرم؛ تنها زمانی پیشنهاد ساخت موسیقی متن فیلم را قبول می‌کنم که باور داشته باشم می‌توانم بُعد دیگری به داستان اضافه کنم. اما زمانی‌که برای خودم موسیقی می‌سازم از هر چیزی در اطرافم می‌توانم الهام بگیرم.»

بلید رانر 1982 و دنیای تاریک و غریب فیلم؛

موسیقی متن بلید رانر بازنمایی احساس ونجلیس بعد از دیدن فیلم و بداهه‌نوازی اوست. او با استفاده از ابزار الکترونیک، سینت و ساکسیفون، فضای غریب و جدیدی را در مقابل دیدگان مخاطب ترسیم می‌کند. صدای سینت‌ها مثل شخصیت‌های سرگردان فیلم، آرام و غریب هستند؛ در صحنه‌های عاشقانه فیلم، سولوی ساکسیفون با صدایی گرم که نمایانگر شور و حرارت عشق است و با فضای سرد فیلم تناقض دارد، شنیده می‌شود. استفاده از موسیقی شرقی و ووکال خاورمیانه‌ای و هندی فضای فیلم را غریب‌تر می‌کند. ونجلیس در ساخت موسیقی متن بلید رانر از تکنیک و احساسش همزمان استفاده کرده که منجر به خلق اثری ماندگار و تأثیرگذار شده است.

فیلم بلید رانر و بازیگر فقیدی به نام روتخر هاور Rutger Hauer ؛

در فیلم blade runner 1982 روتخرهاور که در نقش  roy batty ایفای  نقش کرده بود در سال 2019 در  سن 75 سالگی درگذشت.