جلوه‌های صوتی و هنر تدوین صدا در سینما

صحنه‌ای از فیلمی هالیوودی را تصور کنید که زن و مرد جوانی در فصل پاییز بر روی نیمکتی در وسط سنترال پارک نیویورک نشسته‌اند و گرم صحبت شده‌اند. هنگام تماشای این صحنه شما در جایگاه تماشاگر علاوه بر اینکه گفتگوهای بازیگران را با یکدیگر می‌شنوید، صدای خش‌خش برگ درختان، غژغژ نوجوان اسکیت‌سوار،‌ نغمه‌ی پرندگان بر سر شاخه‌ی درختان و هیاهوی شهر را در پس‌زمینه نیز خواهید شنید. تمامی این صداها کمک می‌کنند تا تصویری زنده‌تر از صحنه‌ای که تماشا می‌کنید را در ذهن خود بسازید.

جلوه‌های صوتی و ضبط صدا در صحنه‌ی فیلمبرداری؛‌

باورتان بشود یا خیر، تقریبا هیچ‌کدام از این سر و صداهای محیطی سر صحنه‌ی فیلمبرداری ضبط نشده‌اند. تنها صدایی که سر صحنه ضبط شده است،‌ همان دیالوگ‌هایی است که توسط بازیگران ادا می‌شوند. الباقی صداها تمامی اصواتی هستند که پس از پایان فیلمبرداری فیلم توسط تدوینگر صدا به صحنه‌های مختلف فیلم به عنوان جلوه‌های صوتی اضافه شده‌اند.

تدوین جلوه‌های صوتی از جزو ظریف‌ترین ریزه‌کاری‌های فیلمسازی قرار می‌گیرند و به تدوینگر صدا کمک می‌کند تا احساس موجود در هر صحنه را به تماشاگر منتقل کند و فضای احساسی مورد نظر کارگردان را با استفاده از صدا خلق کند. برای مثال اگر تدوینگر صدا قصد داشته باشد تا صحنه‌ی مربوط به یک دفتر کار را به مدد جلوه‌های صوتی از وضعیت صامت به ناطق تغییر دهد، می‌تواند از جلوه‌های صوتی همچون صدای زنگ تلفن در پس‌زمینه، مکالمه ارباب رجوع با کارمندان و صدای خفیف کار کردن کولر گازی کمک بگیرد.

جلوه‌های صوتی در فیلم‌های سینمایی؛ 

پرسش اساسی اینجاست که جلوه‌های صوتی مورد نیاز برای ساخت فیلم‌های سینمایی از چه منبعی به دست می‌آیند؟ برخی از تدوینگران صدا آرشیو صوتی مخصوص خود را درست می‌کنند تا در مواقع لزوم از آن‌ها استفاده کند. هیچ بعید نیست که هنگام تفریح و گشت و گذار، با تدوینگر صدایی برخورد کنید که میکروفون در دست مشغول ضبط صدایی است تا آرشیو صداهای خود را تکمیل کند. اگر در آرشیو تدوینگران صدا جست‌وجو کنید هیچ بعید نیست به چندین و چند نمونه‌ی مختلف از بارش باران را در آرشیو خود ضبط شده داشته باشد، نسخه‌های مختلفی که شامل بارش باران بر روی پیاده‌رو، بارش باران بر روی سقف فلزی و ... می‌شوند.

این روزها برخی از تدوینگران صدا ترجیح می‌دهند تا به جای آنکه خودشان آستین بالا بزنند و صداهای مورد نیاز را ضبط کنند،‌ تمامی این صداها را در قالب یک پکیج یا بسته به صورت اینترنتی را بر روی سی‌دی و فلش دریافت کنند. این موضوع باعث شده است تا آرشیو متنوعی از صداهای مختلف در اختیار تدوینگران صدا قرار بگیرد.

در کنار جلوه‌های صوتی معمول که همه روزه در زندگی می‌‌شنویم برخی صحنه‌های سینمایی نیازمند جلوه‌های صوتی ویژه هستند مانند صحنه‌ی تیراندازی، دعوا و مشت‌زنی یا کوبیده شدن درها به یکدیگر. برخی از این صداها آنقدر پرکاربرد هستند که در آرشیوهای دست‌ساز یا قابل فورش جلوه‌های صوتی پیدا می‌شوند، اما برخی صحنه‌ها نیازمند جلوه‌های صوتی بسیار خاصی هستند که باید توسط تدوینگر صدا خلق شود. به هنرمندانی که وظیفه‌ی خلق این صداهای نکره را بر عهده دارند در عالم فیلمسازی فولی آرتیست Foley Artist می‌گویند. فولی آرتیست‌ها از تکنیک‌های نامتعارفی برای ضبط جلوه‌های صوتی استفاده می‌کنند که با حضورشان فیلم‌ها را در برابر چشمانمان واقعی‌تر جلوه می‌دهند. در هر فیلم سینمایی هر زمان که ظریف‌ترین صداها مانند گام نهادن در میان زمین پویشده از برف یا اصابت لیوان شیشه‌ای با کف سرامیکی را می‌شنوید، در واقع به یکی از ساخته‌های فولی آرتیست‌ها گوش کرده‌اید.

جلوه‌های صوتی و ترفندهای خلق صدا در سینما؛ 

محل کار و نحوه‌ی کار این دسته از صداپیشگان بسیار جذاب و جالب توجه است. در محل کار این دسته از هنرمنان همیشه با انواع و اقسام اشیای عجیب و غریب برخورد می‌کنید و تکنیک‌های دور از ذهنی را نیز مشاهده می‌کنید. برخی از تکنیک‌های آرتیست‌های فولی عبارت‌اند از:‌

تکان دادن گونی سیب‌زمینی برای خلق صدای جرقه‌های آتش سوزان؛

کتک زدن مرغ پخته‌ی شکم پر برای خلق سرو صدای کتک‌کاری هنرپیشه‌ها؛

راه رفتن بر روی نوارهای سیاه کاست‌های ضبط صدا برای خلق صدای قدم زدن بر روی علف؛‌

استفاده از دستکش‌های چرمی بزرگ برای خلق صدای پر کشیدن پرندگان؛

استفاده از تیرکمان سنگی و پرتاب بلبرینگ با آن برای خلق صدای عبور گلوله در هوا؛

باید توجه داشت که در سال‌های پیشا دیجیتال که هنوز کار ضبط صدا به صورت آنالوگ انجام می‌شد،‌ ضبط این صداهای عجیب و غریب مهارت خاصی می‌طلبید که از عهده‌ی هر کسی بر نمی‌آمد. اما امروزه دیگر تقریبا تمامی تدوینگران صدا از دستگاه‌های دیجیتال برای این منظور استفاده می‌کنند.

در صورت تمایل برای آشنایی بیشتر با برخی از سازهای عجیب و غریبی که به منظور خلق صداهایی خاص در زمان تدوین صدا استفاده می‌شوند،‌ می‌توانید به پادکست سازهای عجیب و غریب در وب‌سایت ملودایو مراجعه کنید.  

برگرفته از وب‌سایت:‌ entertainment.com ؛