موسیقی فیلم رستگاری در شائوشنگ، همنوایی امید و آزادی
شائوشنگ برای محکومین حبس ابدی، آخر دنیایی است که تمام نمیشود، آخرین ایستگاه زندگی! زندانی که قرار است آخرین منظرهی تماشایی عمرشان باشد، با تمام تصاویری که از زندانی مخوف میتوان انتظار داشت، نگهبان بددهنی که باتومش با دلیل و بی دلیل نوازشگر تن زندانیان میشود و رئیس زندانی که نقشه می‌چیند تا از نمد محکومیت زندانیان فراموش شده برای خودش کلاهی ببافد و ثروت و مکنتی به هم بزند.
شائوشنگ داستان بدعهدی ایام هم هست، قصهی بیعدالتی است که این بار دامان کارمندی ساده را گرفته است که حساب و کتاب خوب سرش میشود و همسرش را دوست داشته است. شائوشنگ باگناه و بیگناه را با هم میسوزاند، با هم حیف میکند و در سلولهای تنگ و تاریکش به فراموشی میسپارد.
مقالات پیشنهادی:
پادکست گپ دایو - بررسی موسیقی متن فیلم رستگاری در شائوشنگ
موسیقی فیلم رستگاری در شائوشنگ زیبایی‌شناسی امید؛
شائوشنگ بیانیهی امید است، امید به زندگی و آزادی؛ بیانیهای که بعد از گذشت بیست سال که از اکرانش می‌گذرد، هنوز هم میتواند مجذوبت کند که شاید بشود و شاید بتواند! در این بیست و اندی سالی که از ساخت این فیلم می‌گذرد، کم نبودند آثار سینمایی خوب یا بدی که امیدواری محکومان شائوشنگ را به سخره گرفتهاند و بر خوشباوری قهرمانی که خودش زیر حکم آزادی‌اش را امضا کرده است، حسابی خندیدهاند.
شائوشنگ فیلم دوست داشتنی برای آن دسته از بینندگانی است که هنوز امیدشان را برای رستگاری انسانی از دست ندادهاند و هنوز تسلیم حکم محکومیتشان نشدهاند. البته رستگاری در شائوشنگ ارزان به دست نمیآید و هر آزادی قرار نیست به رستگاری محکومش منجر شود. برخی اوقات شائوشنگ آنچنان محکومانش را از خود بیگانه ساخته است که آزادی یا اسارت هر دو حکم‌های یکسانی هستند که محکومش شده‌اند، به همین دلیل فرقی نمیکند که پشت میلههای سرد و فولادی شائوشنگ اسیر باشند یا اینکه آزادانه محکوم زندگی باشند که توفیر چندانی با اسارت ندارد. در هر صورت محکومند و خود را زندانی می‌پندارند. زندانی که دیوارهایش قدر زندگی آدمی وسعت دارد.
موسیقی فیلم رستگاری در شائوشنگ زیبایی‌شناسی آزادی؛
رستگاری در شائوشنگ با زندانی تاریک و سرد شروع میشود و در ساحلی آفتابی در کنار موجهای نیلگون دریا به پایان میرسد، شروعی اسیرگونه و پایانی آزاد برای قهرمانی که مسیر آزادی‌اش از پسماندهای متعفن زندانی پر از محکوم می‌گذرد.
توماس نیومن در ساخت موسیقی شائوشنگ باید نوایی برای همین محکومیت و آزادگی پیدا میکرد، ملودی محجوب و مأخوذ به حیا که در سایه بنشیند و به نفع اسارت یا آزادگی جبهه نگیرد و از طرف دیگر آنقدر شنیدنی باشد که بعد تازهای به داستان اضافه کند و شور تماشا را در تماشاچیان زنده نگه دارد.
فرانک دارابونت در خاطراتش از ساخت موسیقی متن فیلم رستگاری در شائوشنگ به یاد میآورد که چند مرتبهای مجبور شده است تا موسیقی شنیدنی نیومن را اندکی تلطیف کند تا داستان زیر سایهی موسیقی به غایت جذاب پنهان نشود و بیننده همچنان ششدانگ خط داستانی فیلم را دنبال کند، یکی از این موارد قطعهای است که همان نام رستگاری در شائوشنگ را با خود یدک میکشد و در سکانس‌های پایانی فیلم، رستگاری قهرمان داستان را از فرود زندان و اسارت تا اوج آزادی همراهی میکند. دارابونت در مورد موسیقی متن این صحنهها اشاره میکند که مجبور شده است تا از توماس نیومن درخواست کند تا از شورمندی موسیقی ساخته شده برای این قسمتها چند گامی کم کند.
رستگاری در شائوشنگ آوازخوان آزادی؛
شاید یکی از نقاط عطف موسیقیایی فیلم رستگاری در شائوشنگ در انتخاب قطعهی Duettino- Sull’aria از اپرای The Marriage of Figaro برای صحنهای باشد که قهرمان داستان، از بخت خوش خلوتی پیدا میکند تا به اندازهی پخش یک آهنگ در خیال خودش آزاد شود و با سایر همبندان دربندش در ضیافت موسیقی غوطه‌ور شود. برای این صحنه‌آرایی توماس نیومن به انتخابی هوشمندانه موفق میشود تا در دل زندانی تیره و تاریک، تنها از طریق کنار هم قرار دادن نت‌های آرامش‌بخش یک قطعهی کلاسیک در صحنهای پر آشوب و سرشار از هیجان، نظم را در عین بینظمی بنوازد و آزادی را از داخل زندان برای محکومین همیشگی با نت‌های موسیقی هجی کند.
شاید فیلم شائوشنگ از معدود فیلم‌هایی باشد که به کمک قطعهای از موتزارت، صحنهای از یادنرفتنی تصویر کرده است که روحیهی عصیانگری و شورش را در اوج اسارت زمزمه میکند. در این صحنهی دیدنی قهرمان داستان شائوشنگ در شرایطی در خلوت آرامش‌بخش خود به اپرای موتزارت گوش میکند که در بیرون از اتاق زندانبان و زندانی در تقلا و تکاپو هستند تا یا صدای آهنگ را قطع کنند یا اینکه بیشتر از این موسیقی شنیدنی لذت ببرند.
شاید اوج هنرنمایی توماس نیومن در ساخت موسیقی برای این فیلم در این باشد که موسیقی ساخته است که عموما در رقابت با داستان دیدنی فیلم کمتر شنیده میشوند ولی اگر هر کدامشان را از یکی از صحنههای فیلم حذف کنی، رستگاری در شائوشنگ چیزی کم خواهد داشت و رستگاری نخواهد بود که بینندگانش را راضی کند.
برای آشنایی بیشتر با موسیقی متن فیلم‌های ماندگار تاریخ سینما حتما پادکست‌های گپ دایو تولید شده در استودیو ملودایو را ببینید و بشنوید. در قسمت نوزدهم پادکست ما به بررسی موسیقی متن فیلم رستگاری در شائوشنگ پرداخته‌ایم. با نظرات خود ما را در هرچه بهتر شدن یاری رسانید.
