موسیقی تعلیق آمیز، خلق تعلیق و ترس با موسیقی

الهام ربیعی - جمعه، 26 دی 1399

 

بر کسی پوشیده نیست که موسیقی متن خوب می‌تواند احساسات را در مخاطب برانگیزد. بعضی از ژانرهای موسیقی می‌توانند در مراکز حسی مغز ایجاد وحشت و دلهره کنند. استفاده از موسیقی تعلیق‌آمیز برای ایجاد رعب و وحشت یک هنر است. در ادامه به المان‎هایی اشاره می‎شود که برخی آهنگسازان برای ساخت موسیقی تعلیق‎آمیز استفاده می‎کنند.

- موسیقی تعلیق‌آمیز

برای ایجاد وحشت در فیلم‌های ترسناک، بین تنش و ترس تعادل برقرار است، در نتیجه موسیقی متن آنها نیز باید چیزی بین موسیقی ترسناک و تعلیق‌آمیز باشد. تنش و بحران در بطن فیلم با روندی کُند اتفاق می‌افتد؛ به این شکل که مثلا قهرمان به سمت در می‌رود و ممکن است اتفاقی ترسناک در انتظارش باشد، اینجاست که موسیقی تعلیق‌آمیز به کار می‌رود. این درست همان لحظه‌ایست که مخاطب بیقرار می‌شود و نمی‌تواند انتظار را تحمل کند. ترس لحظه‌ای در فیلم اتفاق می‌افتد که مخاطب بفهمد خون‌آشام یا قاتل کسی است که او اصلا فکرش را نمی‌کرد. در هنگام تنش موسیقی تعلیق‌آمیز است و در لحظه ترس موسیقی به اوج می‌رسد و وحشتناک می‌شود. راز موفقیت فیلم‌های ترسناک ماندگار و موسیقی متن آنها در ایجاد تعادل بین این دو لحظه است. هیچکدام از این دو لحظه نباید کوتاه‌تر یا بلندتر از حدمعمول باشد، چرا که در هر دو حالت ارتباط بیننده با فیلم قطع می‌شود.

بررسی سازهای ترسناک سینمایی در پادکست گپ دایو

- سازهای زهی و موسیقی تعلیق‌آمیز

سازهای متداول در موسیقی تعلیق‌آمیز، سینتی‌سایزرها و سازهای زهی هستند. صدای سینتی‌سایزر وهم‌آور و غریب است و در ذهن مخاطب ماندگار می‌شود. در فیلم‌های دهه هشتاد بسیاری از آهنگسازان فیلم از این ساز برای خلق موسیقی فیلم‌های ترسناک استفاده می‌کردند علاوه‌براین آن زمان سینتی‌سایزر ساز ارزانی بود و برای فیلم‌های کم‌بودجه‌ای مثل فیلم‌های ژانر ترسناک کاربرد داشت. سازهای زهی نیز گزینه مناسبی برای ایجاد وحشت در موسیقی هستند، بهترین نمونه استفاده از آنها در موسیقی متن فیلم سایکو(1960) است. معمولا آهنگسازان با نواختن نت‌های ناهماهنگ روی سازهای زهی، ذهن مخاطب را مغشوش می‌کنند و این پیام را به او می‌دهند که اتفاقی ناخوشایند در معرض وقوع است. در فیلم درخشش(1980) نیز درست زمانی که همه چیز به نظر طبیعی می‌آید، مخاطب با شنیدن صدای ساز زهی متوجه می‌شود که خطری در کمین است، بدون موسیقی تعلیق‌آمیز هیچکدام از این صحنه‌ها چندان ترسناک و دلهره‌آور نیستند.

بررسی موسیقی متن فیلم روانی(1960)

بررسی موسیقی متن فیلم درخشش (1980)

- رابطه بالا رفتن سرعت موسیقی و ضربان قلب در موسیقی تعلیق‌آمیز

مغز انسان به راحتی فریب می‌خورد، اگر به هر دلیلی ضربان قلب بالا برود، مغز دستور ترسیدن را صادر می‌کند. آهنگسازان حرفه‌ای کاری می‌کنند که موسیقی تعلیق‌آمیز، ضربان قلب را بالا ببرد و بیننده بترسد؛ یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای این هدف، بالا بردن سرعت موسیقی است. این روش مخصوصا زمانی مفید است که موسیقی متن از نت‌های منفرد و کوتاه تشکیل شده باشد و بعد با بالا رفتن سرعت و تمپو در موسیقی، ضربان قلب مخاطب نیز بالا برود و در نتیجه بترسد. البته در موسیقی تعلیق‌آمیز، آهنگساز باید بسیار هوشمندانه عمل کند و گام به گام بر سرعت آن بیافزاید؛ یکی از بهترین نمونه‌های موسیقی تعلیق‌آمیز، موسیقی متن فیلم آرواره‌ها(1975) به آهنگسازی جان ویلیامز است. در این فیلم موسیقی آرام شروع می‌شود و بعد تند و تندتر می‌شود تا جایی که مخاطب دیگر نمی‎تواند این تعلیق را تحمل کند و ضربان قلبش به شدت افزایش می‌یابد.

- اوج گرفتن موسیقی و ایجاد وحشت

وحشت، نتیجه نهایی فیلم‌های ترسناک و تعلیق است و این لحظه در موسیقی متن فیلم ترسناک منعکس می‌شود. در طول فیلم ترسناک، آهنگساز با ایجاد تعلیق مخاطب را منتظر می‌گذارد و بعد با بالا بردن سرعت موسیقی او را دچار هیجان می‌کند در انتها باید با اوج گرفتن موسیقی بیننده بترسد و جیغ بزند. بی‌شک زاویه دوربین و قاب‌بندی در کنار موسیقی تعلیق‌آمیز و دلهره‌آو ر، یک فیلم را ترسناک می‌کند.

منبع