موریس ژار از آهنگسازی لورنس عربستان تا دکتر ژیواگو؛

موریس ژار (Maurice Jarre) در سال 1924 میلادی در لیون فرانسه متولد شد. او بعد از پایان تحصیلات متوسطه در دانشکده مهندسی سوربون ثبت نام کرد اما مدتی بعد تصمیم گرفت در رشته موسیقی ادامه تحصیل دهد و برخلاف میل پدرش سوربن را ترک کرد و به Conservatoire de Paris رفت تا در رشته موسیقی و آهنگسازی به تحصیل بپردازد.

«پدر و مادرم هیچ علاقه‌ای به موسیقی نداشتند.»

او پرکاشن را به عنوان ساز اصلی‌اش انتخاب کرد و ساز آندس ماختینوت (Ondes Martenot) را زیر نظر مخترع این ساز -جوزف ماختینوت- آموخت. موریس ژار این دو ساز را برای تأتر می‌نواخت، سپس در Théâtre National Populaire به‌عنوان کارگردان موسیقی مشغول به کار شد و دوازده سال به این حرفه ادامه داد. تجربه کار در تأتر، احساس شگفت‌انگیزی نسبت به نمایش و درام در او ایجاد کرد که بعدها در کار سینما برایش بسیار مفید بود.

«بهترین، سخت‌ترین، جذاب‌ترین و هیجان‌انگیزترین دوران زندگی‌ام زمانی بود که در Théâtre National Populaire کار می‌کردم.»

در سال 1951 میلادی اولین فیلمش را به نام هتل دِزنوَلید آهنگسازی کرد. موریس ژار قبل از فارغ‌التحصیل شدن از دانشگاه و در اواسط دهه پنجاه بیشتر برای فیلم‌های کوتاه آهنگسازی می‌کرد. از اوایل دهه شصت نظر کارگردانان بریتانیایی و آمریکایی به کارهای او جلب شد و دوران حرفه‌ای کارش آغاز گردید. در طول چهل سال فعالیت هنری ژار برای بیش از صدوپنجاه فیلم موسیقی متن ساخت و با کارگردانان صاحب‌نامی همچون جان فرانکلین هایمر، آلفرد هیچکاک، جان هیوستون، دیوید لین و پیتر ویر همکاری کرد.

موریس ژار و موسیقی متن فیلم لورنس عربستان؛

اولین موفقیت بزرگ موریس ژار در سال 1962 میلادی با فیلم حماسی دیوید لین -لورنس عربستان- رقم خورد. آلبوم موسیقی این فیلم با قطعه‌های عجیب و غریب و باشکوه در صدر جدول امریکن ال‌پی قرار گرفت و اولین اسکار را برای ژار به ارمغان آورد. بعد از آن برای فیلم یکشنبه‌ها و سیبل نامزد اسکار شد. در سال 1965 میلادی موریس ژار دومین جایزه اسکار را برای موسیقی متن فیلم دکتر ژیواگو به کارگردانی دیوید لین کسب کرد. آهنگ «Somewhere My Love» از این آلبوم در صدر جدول ده آهنگ پرفروش دنیا قرار گرفت.

«من این شانس را داشتم که با کارگردانان بزرگی همکاری کنم اما خیلی به دیوید لین مدیون هستم. او بهترین تصاویر را در اختیار من می‌گذاشت و این شانس را به من داد که سه بار جایزه اسکار دریافت کنم. او دوستی واقعی را نشانم داد، دیوید مرد شریفی بود. وقتی او از دنیا رفت نه تنها یک کارگردان بزرگ بلکه دوست صمیمی‌ام را از دست دادم.»

موریس ژار و موسیقی متن فیلم دکتر ژیواگو؛

آثار ژار در طول پنجاه سال فعالیت حرفه‌ای در زمینه موسیقی فیلم، بسیار متنوع هستند؛ در کارنامه کاری او سبک‌های مختلف و استفاده از سازهای گوناگون به چشم می‌خورد، از بالالایکا روسی (ساز زهی مضرابی روسی) در فیلم دکتر ژیواگو گرفته تا موسیقی الکترونیک عجیب‌وغریب در فیلم شاهد و موسیقی باشکوه در فیلم گوریل‌ها در مه. ژار همچنین به دلیل استفاده از سازهای قومی قبیله‌ای متعلق به مکان‌های خاص شهرت دارد که این به سابقه پرکاشن‌نوازی و علاقه‌اش به موسیقی‌شناسی قومی برمی‌گردد.

«من همیشه به دنبال ترکیب صداها و آهنگسازانی هستم که می‌توانند سازهای خاص و عجیب را بنوازند.»

او در ساخت موسیقی متن فیلم مردی که می‌خواست شاه باشد از ساز سرنگی (عود هندی)، در فیلم طبل حلبی از ساز فوجارا(فلوت چوپانی اسلواکی)، در فیلم عیسی ناصری از ساز سنتور (ساز خاورمیانه) و در فیلم شوگون از سازهای زهی کوتو و بیوا ژاپنی استفاده کرد. این تنها چند نمونه از استفاده خلاقانه موریس ژار از سازهای بومی است.

اگرچه ژار در زمینه موسیقی ارکسترال آموزش دیده بود اما از نوجوانی علاقه وافری به سازهای الکترونیک نیز داشت. او در دهه پنجاه از ساز آدنس مارتنوت استفاده می‌کرد و در دهه هشتاد بیشتر آثارش را با سینتی‌سایزر خلق کرد، مثل سال زندگی خطرناک و ساحل پشه.

«زندگی بدون موسیقی و موسیقی بدون موضوع واقعی یک اشتباه بزرگ است.»

موریس ژار و اسکار بهترین موسیقی متن؛

موریس ژار بارها نامزد دریافت اسکار شد و در سال 1984 سومین جایزه اسکار را برای فیلم گذرگاهی از هند دریافت کرد. او همچنین شش جایزه گلدن گلوب برای بهترین موسیقی متن فیلم کسب کرد. از دیگر آثاری که موریس ژار آهنگسازی آنها را به‌عهده داشته می‌توان به فیلم‌های محمد رسول‌الله، شاهزاده وگدا، مکس دیوانه:فراتر از طوفان، آرزوهای بزرگ، چهارشنبه خاکستر، انجمن شاعران مرده، روح، راه رفتن روی ابرها و خواب آفریقا را دیدم اشاره کرد.

«فیلم مورد علاقه من، گذرگاهی از هند است.»

برگرفته از وب‌سایت allmusic.com