بالالايكا يكی از سازهاي اروپايی-آسيايی با دسته بلند، دارای چند سيم و تكنيك نواختن با زخمه زدن با انگشت اشاره است. در مستندات تاريخي، اولين بار اين ساز در سال 1668 در مسكو ذكر شده است. بالالايكا در اشكال مختلف بدنه مثلثی شكل و بيضوی، با تعداد متفاوت سيم، پرده‌های قابل جابه‌جا شدن وجود دارد. اين ساز عمدتاً برای نواختن آهنگ‌های رقص مورد استفاده قرار میگرفت. 

محبوبيت بالالايكای سنتی در دهه‌های آخر قرن هجدهم افزايش يافت بطوريكه مسافران خارجی در هر خانه‌ای يك بالالايكا مي‌ديدند، اگرچه در آثار لئو تولستوی، نيكولای گوگول، فيودور داستايوفسكی و سايرين به اين ساز زياد اشاره شده است، در قرن نوزدهم علیرغم گسترش اين ساز، استفاده از آن چندان زياد نبوده است،  اين ساز كه احتمالاً از تاتارها گرفته شده، به ميزان كمتری توسط اوكراينی ها، جيپسی ها (كولی ها)، بلاروسي‌ها و گروه‌هاي اقليت مشابه مورد استفاده قرار گرفت.

بالالايكای مدرن حاصل فعاليت‌های واسيلی آندريف (Vasily Andreyev, 1861-1918) در زمينه ساخت اين ساز، در دهه 1880 است. ساز ساخته شده توسط وي بالالايكايي استاندارد، مثلثي شكلي، كروماتيك، داراي سه سيم با پرده‌هاي فلزي ثابت به علاوه‌ی ساير نوآوري‌هاي وي در ساخت اين ساز است. آندريف ايده تشكيل اركستر بالالايكا را كه شامل سازهايي در اندازه‌هاي مختلف است را توسعه داد كه براي اين منظور او بعدها ساز دومرا (domra) كه مدت‌ها به فراموشي سپرده شده بود را بازسازي كرد. دومرا ساز مورد علاقه اسكومورخي (skomorkhi) يا نوازندگان سيار بود.   

بالالايكاي مدرن سازی تركيبي است كه شامل عناصري از موسيقي فولک، پاپ و هنر يا موسيقی كلاسيک است و عمدتاً در مدارس موسيقی در هنرستان‌هاي هنرهاي زيبا آموخته مي‌شود. اين ساز علاوه بر اينكه در اركسترها و گروه‌هاي سازهاي سنتي استفاده مي‌شود، در میان ساکنان منطقه‌ی روسیه و قفقاز طرفداران زیادی دارد. كارنامه بالالايكا شامل قطعاتي از پيانو و قطعات مجلسي ديگر، شمار زيادي كنسرتو (concerto) با اركستر سمفونيك و حضور گاه به گاه در اپرا است. در بخش بزرگي از تاريخچه بالالايكا، اين ساز به عنوان سمبلي از فرهنگ سنتي روسيه مورد استفاده قرار گرفته است.

بالالايكا، ساز زهی روسي از خانواده لوت است. اين ساز در قرن 18ام با الهام از دومبرا يا دومرا، که يك نوع لوت با بدنه دايره‌اي شكل، دسته بلند و با سه سيم است در روسيه و آسياي مركزي نواخته مي‌شد. بالالايكا در شش اندازه مختلف از پيكولو تا دوبل باس وجود دارد و داراي يك پشت مسطح و يك triangular table يا شكم است كه به سمت دسته داراي پرده، مخروطي شده است. سه سيم، كه معمولاً از جنس روده هستند در انتها بسته شده‌اند و روي خركي شبيه خرك ويولن يا خرك فشاري كشيده شده‌اند. معمولاً اين سیما توسط انگشتان دست زده مي‌شوند و سیماي فلزي نيز با يك زخمه چرمي نواخته مي‌شوند.

اگرچه اين ساز بيشتر در موسيقی فولک استفاده شده ولي در اركسترهاي بزرگ بالالايكا در قرن بيستم نيز مورد استفاده قرار است. اندازه معمول اين ساز، پرايم (prime) يا تربل (treble) ناميده مي‌شود و معمولاً روي E-E-A در اكتاو بالاي C كوك مي‌شود.   

تاریخچه ساز بالالایکا (Balalaika) ؛‌

خواستگاه دقيق بالالايكا مشخص نيست. ولي اعتقاد بر اين است كه اين ساز از ساز دورما (domra) سازي از ناحيه قفقاز روسيه گرفته شده است. همچنين اين ساز شباهت‌هايي به دومبراي (dombra) قزاق‌ها كه سازي داراي دو سيم است و ساز تاپشور (topshur) مغولستاني دارد.

ساز بالالایکا (Balalaika) در دوره قبل از آندريف (Andreyev)؛‌

بالالايكاهاي اوليه داراي دو تا شش سيم بودند وشباهت‌هايي با سازهاي آسياي مركزي داشتند. بطور مشابه، پرده‌ها در بالالايكاهاي اوليه از روده حيوانات ساخته شده و به گردن ساز بسته مي‌شوند، بنابراين آنها مي‌توانند به دلخواه نوازنده سفت شوند. 

اولين بار در مستندات مربوط به سال 1688 از اين ساز نام برده شده است. همچنين در نوشته‌هاي مربوط به سال‌های 1700 و 1714 میلادی اين ساز قيد شده است. در اوايل قرن 18ام اصطلاح بالالايكا به صورت بالابايكا در مستندات اوكرايني استفاده شد. در سال 1771 بالالايكا در شعري از و. مايكوف (V. Maikov) به نام اليسي (Elysei) آورده شده است. در قرن 19ام، بالالايكا به سازي مثلث شكل با دسته‌اي بسيار كوتاه‌تر از سازهاي همتاي آسيايي خودش تبديل شد. اين ساز به عنوان سازي روستايي براي قرن‌ها بويژه همراه با اسكوموروخ‌ها مطرح بود. اسكوموروخ‌ها نوازنده‌هايي سيار بودند كه با آهنگ‌ها و اشعارشان، تزار و كليساي ارتدوكس روسي و بطور كلي نظام اجتماعي روسيه را تمسخر مي‌كردند.      

درباره بالالايكا يك باور عمومي وجود دارد بطوريكه تصور مي‌شود وجود سه كناره و سه سيم در بالالايكا نمايشي از تثليث است كه البته اين عقيده مضحك است چرا كه اين ساز بيشتر توسط اسكوموروخي‌ها يا نوازندگان سياري كه وجود آنها شديداً براي كليسا و حكومت آزار دهنده بود، نواخته مي‌شده است. در آئين‌هاي مذهبي كليساي ارتودوكس روسي اجازه استفاده از سازهاي موسيقي داده نمي‌شد. دليل قابل‌قبول‌تر براي شكل مثلثي اين ساز توسط نيكولاي گوگول در رمان ناتمامش نفوس مرده (Dead Souls) ارائه شده است. او معتقد بود كه بالالايكا توسط كشاورزان از كدو حلوايي ساخته شده است، چرا كه اگر كدو حلوايي را چهار قسمت كنيد هر قسمت شكل بالالايكا است.     

ساز بالالایکا (Balalaika) در دوره آندريف (Andreyev)؛

در دهه 1880، واسيلي واسيليويچ آنددريف (Vasily Vasilievich Andreyev) كه بعدها يك ويالونيست حرفه‌اي در سالن‌هاي سنت‌پترزبرگ شد، با كمك ويولن‌ساز مشهور و. ايوانوف (V. Ivanov) سازي ساخت كه تبديل به بالالايكاي استاندارد شد. اين ساز به تدريج در كنسرت‌ها استفاده شد. چند سال بعد، پاسربسكي (Paserbsky) با اضافه كردن مجموعه‌اي از پرده‌هاي كروماتيك همچنين شماري از بالالايكاها در اندازه اركسترال با كوكي كه هم اكنون در سازهاي مدرن ديده مي‌شود، اين ساز را بهبود بخشيد. آندريف، بالالايكاي دست‌سازش را ثبت اختراع كرد و ملودي‌هاي فولك روسي سنتي بيشماري براي بالالايكاي اركستر ارائه داد. همچنين او قطعات كنسرتي براي اين ساز تصنيف كرد.

تكنيك نواختن ساز بالالایکا (Balalaika) ؛

يكي از بخش‌هاي مهم تكنيك نواختن بالالايكا بويژه در بالالايكاي پريما، استفاده از انگشت شست چپ روي نت‌هاي پرده روي سيم پائين، جایي است كه آكورد شكل مي‌گيرد. بطور سنتي كناره انگشت سبابه دست راست براي نواختن نت‌ها روي پريما استفاده مي‌شود، در حاليكه در بالالايكاهاي بزرگ‌تر از يك زخمه استفاده مي‌شود. پريما با زخمه نيز قابل نواختن است ولي مرسوم نيست.

به دليل اندازه بزرگ سیماي بالالايكاي كنترباس، ديدن استفاده نوازندگان اين نوع بالالايكا از پاشنه پوتين يا كفش چرمي برای ساختن سیم غير متعارف نيست. بالالايكاي باس و كنترباس روي يك پايه (ميله) چوبي يا فلزي كه در يكي از گوشه‌هاي آن تعبيه شده است، بر روي زمين گذاشته مي‌شوند.

كوك (تنظيم) و سیمای ساز بالالايكا (Balalaika) ؛‌

تنظيمات و كوك‌هاي متفاوت روي بالالايكاي پريما استفاده مي‌شود. بالالايكاي متداول، بالالايكاي E,E,A است كه سيم پائيني روي A‌ و دو سيم بالايي در E يكساني كوك مي‌شوند. اگر از مقابل نگاه كنيم دو سيم سمت چپ E هستند و سيم سمت راست روي A كوك مي‌شود، كه همگي بالاي C‌ ميانه هستند. (تنظيم يا كوك ديگر كه بسياري از گيتاريست‌ها بكار مي‌برند، كوك يا تنظيمي همانند تنظيم سه سيم نازك‌تر روي يك گيتار است.)

براي تنظيم يا كوك درست بالالايكا، بهتر است از يك لوله زير و بمي (pitch pipe) استفاده كنيد، امروزه شما مي‌توانيد با استفاده از كامپیوتر يا موبايل براي تنظيم يا كوك درست آن استفاده نمائيد.

در بالالايكاي واقعاً قديمي از سیماي از جنس روده استفاده مي‌شود، بعدها سیماي فلزي نیز استفاده شد، امروزه بالالايكاهاي داراي دو سيم نايلوني E و يك سيم فلزي A است ( اين به اين معناست كه سیماي E نسبت به سيم A، much wider هستند). در صورت نياز به سیماي جديد روي بالالايكا مي‌توانيد يك سيم فلزي (اولين سيم) سيم A براي گيتار و دو سيم نايلوني براي گيتار (سومين سيم G) بخريد. راه دیگر ديگر استفاده از سیماي فيبر كربني است. 

 انواع ساز بالالایکا (Balalaika) ؛

بالالايكا داراي يك بدنه مثلثي و سه سيم (گاهي اوقات 6 سيم در سه جفت) است. سیماي بالالايكا معمولاً با انگشتان نواخته مي شوند ولي اين ساز قابل نواختن با زخمه نيز هست. انواع مختلف بالالايكا وجود دارند كه از كوچك به بزرگ از نظر اندازه عبارتند از:

پيكولو (piccolo)

پريما (prima)

سكوندا (secunda)

آلتو (alto)

باس (bass)

كنترباس (contrabass)

رايج‌ترين بالالايكا، بالالايكاي پريما است.