سهم ایران از فهرست بهترین فیلم های تاریخ سینما

بخش فرهنگی وب‌سایت بی‌بی‌سی به تازگی نظرسنجی در مورد بهترین فیلم های تاریخ سینما انجام داده است و نکته‌ی جالب اینکه در نتایج بدست آمده در مورد بهترین فیلم های تاریخ سینما نام چند فیلم سینمایی نیز از کشور ایران و کارگردانان ایرانی به چشم می‌خورد. به همین مناسبت مقاله‌ای در وب‎‌سایت بی‌بی‌سی منتشر شده که نشان می‌دهد دلیل این همه عشق و علاقه به فیلم‌های سینمای ایران از سوی تماشاگران غیر فارسی‌زبان چیست و کارگردانان مطرح ایرانی چطور توانسته‌اند تا در فهرست بهترین فیلم‌های تاریخ سینما عناوین قابل توجهی را نصیب خود کنند.

بهترین فیلم های تاریخ سینما و عباس کیارستمی؛‌

دراین فهرست که بر اساس نظرسنجی وب‌سایت بی‌بی‌سی آماده شده است نام سه فیلم کلوزآپ (در جایگاه 39)، خانه‌ی دوست کجاست (در جایگاه 94) و طعم گیلاس (در جایگاه 97) در میان صد فیلم برتر تاریخ سینما به چشم می‌خورد و فیلم جدایی نادر از سیمین ساخته‌ی اصغر فرهادی نیز با کسب رتبه‌ی 21 موفق شده است تا در بین 25 فیلم برتر تاریخ سینما، مقامی قابل توجه را به خود اختصاص دهد.

اعلام اسامی فیلم‌های ایرانی در فهرست فیلم‌های تقدیر شده‌ی تاریخ سینما و انتخاب این چند عنوان خاص، برای منتقدان سینمایی مسأله‌ای دور از ذهن یا غریب نیست. البته ممکن  است که برخی از منتقدان به جای خالی نام‌هایی دیگر از سینمای ایران در فهرست صد فیلم برتر تاریخ سینما اشاره کنند، اما هیچ سینماگر و سینمادوستی را پیدا نخواهید کرد که در اهمیت این چهار اثر شک و شبهه‌ای داشته باشد یا به همنشینی عباس کیارستمی در کنار سایر استادان تاریخ سینما در این فهرست بلند بالا اعتراض کند.

بهترین فیلم های تاریخ سینما و پیشینه‌ی سینمای ایران؛

تاریخ صد و چند ساله‌ی سینمای ایران تاکنون فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است و رویدادهای تاریخی قابل توجهی را تجربه کرده است، رخدادهایی که در سایه‌ی آن‌ها این فیلمسازانی نظیر کیارستمی و فرهادی رشد کرده‌اند و مورد توجه مخاطب جهانی قرار گرفته‌اند.

اغلب منتقدانی که این فرصت را بدست می‌آورند تا فهرستی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما تدوین کنند، سینمای ایران یا هر آثر هنری از کشور دیگری را از طریق جشنواره‌های بین‌المللی می‌شناسند. جشنواره‌هایی چون کن، ونیز، برلین و لوکارنو که از سایر جشنواره‌های سینمایی معروف‌تر و مشهورترند. آثار شاخص سینمای ایرانی برای نمایش در سینماهای این جشنواره‌ها مسیر طول و درازی را پشت سر گذاشتند تا موفق شوند از ریشه‌های فرهنگی تاریخ ایرانی با مخاطب جهانی به زبان سینما سخن بگویند.

تأسیس صنعت سینما در ایران در دوران گذار از سنت به مدرنیته اتفاق افتاد. گذاری که هم تبار داستانی و هم موقعیت جغرافیایی صنعت سینما در ایران را تحت تأثیر قرار داد. گذاری که از استودیوی کمپانی هند شرقی در کشور هندوستان آغاز شد و امروز به فرش قرمز جشنواره‌های سینمایی اروپایی ختم شده است.

بهترین فیلم های سینمای مستند و فروغ فرخزاد؛‌

در تاریخ چندین و چند ساله‌ی تاریخ سینمای ایران هیچ دوره‌ای را قابل مقایسه با دوران فعلی سینمای ایران پیدا نمی‌کنیم، اما برای شناسایی سینمای معاصر ایران باید به گذشته‌ها سفر کنیم. اولین فیلم ناطق تاریخ سینمای ایران فیلم دختر لر در سال 1310 خورشیدی توسط اردشیر ایرانی و عبدالحسین سپنتا در استودیو امپریال فیلم بمبئی ساخته شد. نثر و نظم فارسی طی سال‌ها و سده‌ها در مواجهه با هنر سایر ملل از اروپا و امپراتوری عثمانی و روسیه گرفته تا مصر و هند رشد پیدا کرده است،  هنرهای بصری و نمایشی در ایران نیز تحت تأثیر روابط فرهنگی با همین کشورها و ملت‌ها توسعه پیدا کرده‌اند.

فروغ فرخزاد (1313-1345) شاعر سرشناس ایرانی، با ساخت مستند کوتاه خانه سیاه است در سال 1342 خورشیدی، سینمای هنری ایران را به شدت تحت تأثیر قرار داد. فروغ فرخزاد سینمای ایران را در مسیر خلاقه‌ای انداخت که از روزگار این شاعر پرآوازه تاکنون همچنان ادامه پیدا کرده است. این مستند که در خانه‌ی جذامیان{بابا باغی تبریز} فیلمبرداری شده است، ترکیب خیره‌کننده‌ای از واقعیت و مجاز را در برابر چشمان بیننده به تصویر می‌کشد. {این مستند، در بین 50 فیلم برتر تاریخ سینمای مستند به انتخاب مجله‌ی سایت اند ساند رتبه‌ی نوزدهم را کسب کرده است.}

قبل از آنکه دهه‌ی پربار 40 خورشیدی برای سینمای ایران به پایان برسد، فیلم گاو به کارگردانی داریوش مهرجویی مخفیانه از ایران خارج شد و پس از نمایش در جشنواره‌ی فیلم ونیز، جایزه‌ی منتقدین را از آن خود کرد. فیلمنامه‌ی این فیلم که از روی داستان کوتاهی به همین نام نوشته‌ی غلامحسین ساعدی ساخته شده است، استادانه داستان مردی روستایی را به تصویر می‌کشد که با گاو خود رابطه‌ای انسان‌انگارانه برقرار کرده است.

بهترین فیلم های تاریخ سینما و تأثیر انقلاب بر سینمای ایران؛

اگر چه آثار شاخصی در دهه‌ی 50 خورشیدی در سینمای ایران ساخته شده است، اما این انقلاب سال 1357 بود که توجه جهانیان را بیش از پیش به سینمای ایران جلب کرد و شاهکارهای سینمایی امیر نادری در جلب این توجه جهانی بیش‌ترین نقش را ایفا کرد. فیلم دونده (1363) که در زمان اکران در جشنواره‌ی سه قاره‌ی نانت حکم کشفی سینمایی را برای منتقدان داشت، در زمان جنگ هشت ساله‌ی ایران و عراق در لوکیشن‌های مختلف در جنوب ایران فیلمبرداری شده است. در فیلم دونده شاهد قاب‌های سینمایی منحصربفردی هستیم که زندگی پسرک تنهایی را نشان ‌می‌دهند که عاشق و دلباخته‌ی دویدن است. دویدنی که در کار نادری معنای داستانی عمیقی پیدا کرده است.

بلافاصله بعد از موفقیت فیلم دونده توجه جهانیان به فیلم‌های عباس کیارستمی جلب شد و فیلم خانه‌ی دوست کجاست؟ (1364) این فیلمساز تازه‌کار در جشنواره‌ی لوکارنو نمایش داده شد. در آن زمان عباس کیارستمی فیلمساز مطرحی در ایران محسوب می‌شد، اما نمایش فیلمش در جشنواره‌ی سینمایی لوکارنو باعث شد تا کیارستمی شهرتی جهانی پیدا کند و نامش در کنار نام فیلمسازان شناخته‌شده‌ا‌ی چون ویتوریو دسیکا کارگردان دزد دوچرخه (1945)، یوسی جیرو اوزو کارگردان داستان توکیو (1953) و ساتیاجیت رای کارگردان سه‌گانه‌ی آپو (1955 تا 1959) قرار بگیرد.

در سال‌های بعد نیز همچنان فیلم‌های ایرانی به درخشش خود در جشنواره‌های سینمایی ادامه دادند و جعفر پناهی در 1378 به خاطر ساخت فیلم دایره مورد تقدیر جشنواره‌ی ونیز قرار گرفت. جعفر پناهی با اینکه از پیروان سبک سینمایی عباس کیارستمی بود، تلاش کرد تا در آثار سینمایی خود به مباحث فرهنگی و اجتماعی توجه ویژه‌ای نشان دهد و در مقایسه با کارهای کیارستمی نگاه متفاوتی به این مقوله‌های چالش‌برانگیز داشته باشد.

بهترین فیلم های تاریخ سینما و اعتبار سینمایی اصغر فرهادی؛

در سال‌های اخیر نیز درخشش اصغر فرهادی در جایزه‌ی اسکار با درام خانوادگی جدایی نادر از سیمین اعتبار دیگری برای سینمای ایران در سطح جهانی به ارمغان آورده است، افتخاری که یک بار دیگر نیز با فیلم فروشنده‌ی این کارگردان تکرار شد. اصغر فرهادی از صحنه‌ی نمایش به سالن سینما رسیده است، به همین دلیل نیز در آثار سینمایی این کارگردان جنبه‌ی دراماتیک داستان اهمیت زیادی پیدا کرده است و کیفیتی نمایش‌گونه پیدا کرده است. البته در این میان نباید از فیلمبرداری هنرمندانه‌ی محمود کلاری در آثار سینمایی اصغر فرهادی نیز غافل شویم.

در سال‌های اخیر سینمای ایران کارگردانان چیره‌دست فراوانی به خود دیده است که برخی از آن‌ها مانند عباس کیارستمی، امیر نادری و اصغر فرهادی شهرتی جهانی یافتند و برخی چهره‌های دیگر چون ابراهیم گلستان، فرخ غفاری، سهراب شهید ثالث، بهمن فرمان‎آرا و بهرام بیضایی در مقایسه با سایر همکاران خود در جشنواره‌های بین‌المللی کم‌تر دیده شده‌اند. در مرور تاریخ سینمای ایران نباید از تأثیر سینماگران زن نیز غافل شد،‌کارگردانانی چون رخشان بنی‌اعتماد و منیژه حکمت از جمله این سینماگران هستند که آثار درخوری را به کارنامه‌ی تحسین شده‌ی سینمای ایران در سطح جهانی افزوده‌اند.    

منبع وب‌سایت bbc.com ؛