ساخت موسیقی متن فیلم‎های سورئال

الهام ربیعی - جمعه، 27 فروردین 1400

فیلم سورئال و ساخت موسیقی متن فیلم‎های سورئال

مکتب هنری سورئال در سال 1924 توسط آندره بروتون بنیان‎گذاری شد و بعدها کارگردانان با کنار هم قرار دادن نمادها و تصاویر در فیلم، دنیایی فراواقع‎گرایانه خلق کردند. بعد از جنگ جهانی اول چهره واقعیت برای اروپاییان تغییر کرد و سورئالیسم از خاکستر جنگ متولد شد؛ جایی که به نظر بروتون دیگر بازگشت به حالت عادی غیرممکن بود. تنها راه واقعی برای فرار از قیدوبندهای خرد‎گرایانه، رها کردن ناخودآگاه بوسیله هنر اعم از نقاشی، ادبیات و سینما بود.

فیلم سورئال برخلاف فیلم واقع‌‎گرایانه، به واقعیت پایبند نیست و قوانین و قواعد آن را بهم می زند. کارگردانان در فیلم سورئال به دنبال منطق و برهان نیستند و کاملا آزادانه و با استفاده از خلاقیت، فیلم خود را تولید می‌کنند. از صد سال پیش که سورئالیسم در پاریس بوجود آمد تا به امروز، هنرمندان و فیلمسازان سورئالیست با تکیه بر خلاقیت و جسارت خود جهانی جدید و جذاب را پیش چشم مخاطبان به تصویر می‌کشند.

درست بلافاصله بعد از آغاز جنبش بروتون، سینمای سورئال فعالیت خود را شروع کرد. هنرمندان و دادائیست‎های فرانسوی در جلسات نقد گروهی شرکت می‎کردند و آثارشان را با یکدیگر و جامعه پیرامون‎شان به اشتراک می‎گذاشتند. در اواسط دهه بیست، تغییر بنیادی در آثار هنرمندان و نحوه برخورد هنری آنها رخ داد. هنرمندانی مثل سالوادور دالی، لوئیس بونوئل و ژرمن دولاک از نخستین سورئالیست‌‎هایی بودند که در سینما آثار ماندگاری خلق کردند.

بهترین فیلم‎های سورئال

• صدف و کشیش(1928)

این فیلم به کارگردانی ژرمن دولاک جزء اولین فیلم‌‎های سورئال بود که در پاریس ساخته شد. این فیلم کوتاه، کاملا تصویرمحور، وهم‌‎انگیز و سورئال بوده و مانند دیگر فیلم‎های سورئال، مبهم بودن، از مشخصه‌‎های اصلی آن است.

• سگ اندلسی(1929)

این فیلم صامت، ساخته مشترک لوئیس بونوئل و سالوادور دالی است. اگرچه فیلم صدف و کشیش اولین فیلم سورئال تاریخ سینما محسوب می‎شود؛ اما می‎توان گفت که مکتب سورئال در سینما وام‌‎دار فیلم سگ اندلسی است.

• طلسم‎شده(1945)

تا دهه 1940، سینمای سورئال در سراسر دنیا گسترش یافت و کارگردانان مشهوری مثل آلفرد هیچکاک و والت دیزنی به دنبال هنرمندان سورئالیستی مثل سالوادور دالی بودند تا در اجرای صحنه‎‌های خاص به آنها کمک کنند. فیلم طلسم‌‎شده یکی از بهترین فیلم‎های هیچکاک است که سکانس معروف آن-سکانس رؤیا- توسط دالی طراحی شده است.

• دستینو(1945-2003)

انیمیشن کوتاه دستینو در سال 1945 توسط شرکت والت دیزنی شروع و استوری‌‎برد آن توسط سالوادور دالی طراحی شد. این انیمیشن که به دلیل کمبود بودجه در آن سال به اتمام نرسید، پنجاه‌‎وچهار سال بعد در سال 2003 ساخته شد. این انیمیشن ادای دینی به سینمای سورئال کلاسیک است و ردپایی از سگ آندلسی دالی و بونوئل در آن وجود دارد.

• هشت‎ونیم(1963)

یکی از بهترین فیلم‎‌های تاریخ سینما به کارگردانی فدریکو فلینی، هشت‎‌ونیم است. این فیلم با بازی مارچلو ماسترویانی و آنوک امه، در رتبه نهم انتخاب منتقدان سایت اند ساوند قرار دارد. در این فیلم فلینی از تفکر یونگ درباره رؤیا و کهن الگو الهام گرفته است.

• شهر زنان(1980)

شهر زنان، اثر سورئالیستی به کارگردانی فدریکو فلینی است که در آن از تفسیرهای فرویدی در زمینه رؤیا بهره برده است. این فیلم حول محور آرزو و هوس می‎چرخد و دارای تصاویر جسورانه و موقعیت‎‌های عجیب‎‌وغریب است.

• کله‎‌پاک‎‌کن(1977)

سینمای سورئال مدرن تأثیر زیادی از آثار فلینی گرفته و یکی از مشهورترین کارگردانان سورئال معاصر، دیوید‌لینچ است. فیلم کله‌‎پاک‌‎کن که اولین فیلم بلند لینچ بود، اعتبار زیادی به این کارگردان بخشید. یکی از عناصر کلیدی این فیلم، طراحی صدای آن است که کاملا با مشخصه‌‎های بصری‌‎اش هماهنگی دارد.

• برزیل(1985)

یکی دیگر از کارگردانان صاحب‌‎نام در ژانر سورئال، تری گیلیام است که در فیلم‌‎هایش از رؤیا برای ارتباط مخاطب با جهان‌‎های دیگر استفاده می‎کند. در این فیلم، گیلیام با تصاویر فوق‎العاده و موقعیت‎‌های سورئالیستی، جهانی ماورائی و کیهانی را به تصویر می‎کشد.

• جان مالکوویچ بودن(1999)

فیلمی به کارگردانی اسپایک جونز که در همان سال در سه رشته بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه غیراقتباسی و بهترین بازیگر نقش مکمل زن، نامزد دریافت جایزه اسکار شد. بسیاری از مضامین این فیلم به اوایل جنبش سورئالیسم برمی‎گردد و رهایی از ناخودآگاه جمعی مضمون اصلی آن است.

ساخت موسیقی متن سورئال به سبک ترنت رزنر و آتیکوس راس

فیلم‌‎های سورئال مخاطب را به جهانی ناشناخته سوق می‎دهند و او را وادار به درون‎‌نگری می‎کنند. به گفته آهنگساز شهیر کلود دبوسی«آثار هنری، خود خالق قوانین هستند و قوانین باعث بوجود آمدن اثر هنری نمی‎شوند.»

برای خلق موسیقی متن سورئال، معمولا آهنگسازان خلاق مرز بین طراحی صدا و موسیقی متن را از بین برده و زبان موسیقیایی منحصربه‎‌فردی بوجود می‌‎آورند. در ادامه به ساخت موسیقی متن سورئال توسط اعضای گروه ناین اینچ نیلز-رزنر و راس- پرداخته می‎شود.

• ترکیب ارکستر و صدای دیجیتال

تضاد، یکی از مهمترین مؤلفه‎‌های فیلمنامه‌‎نویسی است و آهنگساز فلیم هم باید در تقویت تضادهای موجود در روایت، موسیقی متن را خلق کند. لحن و ملودی موسیقی متن به اندازه دیالوگ‎‌ها اهمیت دارد. در موسیقی فیلم شبکه اجتماعی، راس و رزنر از پیانو در کنار سینتی‌‎سایزر استفاده کرده‌‎اند. صدای پیانو با سینت در تضاد است و این بیان‎‌کننده رابطه مارک و ادواردو است. در این فیلم، آنها با ترکیب موسیقی کلاسیک و دیجیتال، موسیقی متن سورئال ساخته‌‎اند.

• ایجاد تنش بوسیله تغییر صدا

رزنر می‎گوید«موقعیت، مکان و حال‎‌وهوا الهام‌‎بخش موسیقی هستند». رزنر و راس بر ساس شرایط و موقعیت محیطی، انتخاب می‎کنند که از چه ابزار و متدی برای ساخت موسیقی متن استفاده کنند. آنها برای ایجاد تنش، صداها را تغییر می‎دهند و گاهی نامفهوم می‎کنند. در فیلم دختر گم‎شده آنها با استفاده از سینتی‌سایزر آکوستیک و الکترونیک، صدای گیتار را در یک الگو تکرار کرده و این ایجاد تنش و اضطراب می‎کرد.

• صدای محیط

ترنت رزنر و آتیکوس راس از موسیقی برای بازتاب احساسات شخصیت‎‌ها استفاده می‎کنند. در فیلم دختری با خالکوبی اژدها، آنها با ترکیب صداهای محیطی با موسیقی، مخاطب را به دنیای شخصیت اصلی می‎کشند. آهنگساز می‎تواند با ترکیب ملودی‎‌های غیرمعمول و الکترونیک، مخاطب را به دنیای شخصیت‎‌ها فرو ببرد.

منبع