• loading

    loading

    0:00

انواع ساز بوزوکی (Bouzouki) به همراه چند قطعه زیبا

زری هاشمی

دوشنبه، 26 آذر 1397

بوزوكي با سه آكورد (ترای كوردو) داراي سه جفت سيم است كه هر جفت به شكل يكساني كوك مي‌شوند. اين جفت سيم به صورت re،  la، re  كوك مي‌شوند، سيم re پايه ملودي است در حاليكه سيم‌هاي A و دومين سيم‌هاي D براي نواختن آكوردها مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اولين دكمه سيم D به عنوان كانتيني (Kantini) شناخته مي‌شود. صداي سيم بالايي D به عنوان بورگانا (Bourgana) شناخته مي‌شود. در ايام قديم، بوزوكي براي همراهي با نواختن مدهاي مختلف (سبك‌هاي آوازي) كوك مي‌شد. اين نوع كوك انتوزني (Ntouzeni)  يا دو–زني (Du-zeni) ناميده مي‌شود و براي آمادگي براي نواختن ضروري است.

بوزوكي با يك پيك نواخته مي‌شود ولي در گذشته اين ساز با يك پر يا يك قطعه از چوب كه از چوب درخت گيلاس تراشيده شده بود، نواخته مي‌شد. اين امر سبب ايجاد صدايي متمايز در موسيقي بوزوكي مي‌شد. در دهه 1950 بوزوكي با چهار جفت سيم معرفي شدند. سه سيم نوازندگان را به تنها نواختن آوازهاي ربتيكا (rebetika) محدود مي‌كرد. سازهاي چهار سيمه بعد جديدي به قابليت‌هاي ساز بخشيد.

بوزوكي جديد كه در دهه پنجاه پديد آمد، تتراكوردو (tetrachordo) نام داشت و چهار جفت سيم داشت كه روي (c,f,a,d) كوك مي‌شدند. آكوردهايي كه روي بوزوكي نواخته مي‌شدند، همانند گيتار بودند. يك مشخصه متمايز بوزوكي تاكسيم (taxim) است.    

بوزوكی و بوزوكيا در يونان؛‌

انواع ساز بوزوکی (Bouzouki)

سالهاست كه اين ساز با تاريخ شبه جزيره بالكان و بويژه يونان درهم آميخته است و بخشي از موسيقي سنتي اين مناطق است. موسيقي و محافل هنری كه اين ساز را مي نوازند، به عنوان بوزوكيا (كه از كلمه جمع بوزوكي گرفته شده است) شناخته مي‌شوند.

ممكن است سوال باشد كه چرا يوناني‌ها نام مجالسی كه نوع خاصي از موسيقي را مي‌نوازند را مرتبط با نام ساز مي‌دانند. بوزوكيا اصلي‌ترين محفل سرگرمي و شادي براي يوناني ها است چرا كه آنها به این ساز و سنت‌های مرتبط با آن علاقه‌ی زیادی دارند.        

بوزوكي كه همچنين buzuki  نیز ناميده می‌شود، يك لوت با دسته بلند يوناني است. مشابه با ماندولين، بوزوكي يك بدنه چوبي گرد، با سيم‌هاي فلزي كه در سه يا چهار دسته روي صفحه انگشت‌گذاري پرده‌دار است. نوازنده به سيم‌هاي روي حفره صدا با يك زخمه كه در دست راست نگه مي‌دارد، زخمه مي‌زند.           

اين ساز كه از ساز بوزوك (bozuk) تركي گرفته شده است ارتباط نزديكي با ساز (saz) تركی و تنبور آسياي دارد اين ساز بطور سنتي براي رقص و تفريح در محافل اجتماعي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. بوزوكي ساز خاص ربتيكا، نوعي موسيقي في البداهه قرن بيستم مرتبط با دنياي زير زميني يونان است. با افزايش تعداد شنوندگان، بوزوكي تبديل به اصلي‌ترين ساز متداول در يونان شد. همچنين اين ساز در انواع مختلف ژانرهاي موسيقي شامل جز، بلوگراس، راك و موسيقي فولك در سراسر دنيا رايج شد.  

بوزوكی با سه دسته سيم (ترای كوردو)؛

انواع ساز بوزوکی (Bouzouki)

اين نوع بوزوكي، سبك كلاسيك بوزوكي است كه حدود سال 1900 معرفي شد و نقطه اصلي موسيقي ربتيكو (Rebetiko) است. اين ساز داراي پرده‌هاي ثابت و شش سيم در سه جفت است. در دسته سيم‌هاي با زير و بمي پایين (باس)، جفت سيم متشكل از يك سيم تابيده ضخيم و يك سيم نازك است كه يك اكتاو جدا كوك مي‌شود. كوك مدرن رايج بوزوكي ترايكوردو؛  D3 D4•A3 A3•D4 D4 است. اين نوع كوك به عنوان كوك توسط ماركوس وامواكاريس (Markos Vamvakaris)، كوك اروپايي ناميده شد. بوزوكي نشان داده شده توسط كارولوس از آتن ساخته شد و كپي از ترايكورويي است كه توسط پدربزرگش براي ماركوس ومواكاريس ساخته شد. عدم وجود تنزیينات صدفي زياد كه غالباً روي بوزوكي مكدرن ديده مي‌شود، در بوزوكي‌هاي آن دوره مرسوم بود. اين نوع بوزوكي براي هشت سيم تنظيم‌كننده دارد ولي تنها شش سيم دارد چرا كه گردن اين ساز براي هشت سيم بسيار باريك است. سازندگان ساز آن دوره اغلب از ست‌هاي چهارتايي تنظيم‌كننده‌ها روي سازهاي ترايكوردو استفاده مي‌كنند، چرا كه به راحتي در دسترس بوده و همچنين در ماندولين نيز استفاده مي‌شوند.      

بوزوكی با چهار دسته سيم (تتراكوردو)؛

انواع ساز بوزوکی (Bouzouki)

اين نوع بوزوكي داراي هشت سيم، در چهار جفت كه هر يك به عنوان دسته شناخته مي‌شوند و معمولاً روي C3 C4•F3 F4•A3 A3•D4 D4 كوك مي‌شوند (به عبارت ديگر يك گام كامل زير چهار سيم بالايي گيتار). در دو دسته سيم با زير و بمي بالاتر (تربل)، دو سيم از يك جفت سيم روي يك نت يكسان كوك مي‌شوند. در دو دسته سيم با زير و بمي پایين‌تر (باس)، جفت سيم‌ها شامل يك سيم تابيده ضخيم و يك سيم نازك كه روي يك اكتاو جدا كوك شده است. در بوزوكي سيم با زير و بمي پایين‌تر در اين دسته‌های اول قرار مي‌گيرد، برعكس بسياري از سازهاي ديگر با دسته سيم‌هايي كه اكتاو-جفت شده‌اند (به عنوان مثال 12 سيم گيتار، چارانگو، بانجو و غيره) اين سيم‌هاي اكتاو به پر و سرشار بودن صدا مي‌افزايند و در آكوردها و واخوان‌هاي باس (نت‌هاي پایين پيوسته كه در كل موسيقي نواخته مي‌شوند) استفاده مي‌شوند. كوك شبيه گيتار توسط آهنگساز و تكنواز مانوليس هيوتيس معرفي شد كه او اين نوع كوك را براي نوع نوازندگي ماهرانه خودش كه به آن معروف است، مناسب‌تر ديد. امروزه تاراكوردو رايج‌ترين بوزوكي است كه در موسيقي يوناني استفاده مي‌شود اگرچه سنتي‌گرايان هنوز ترايكوردو را بويژه براي سبك نوازندگي ربتيكاي قديمي‌تر ترجيح مي‌دهند.

تقويت صدا در ساز بوزوکی؛‌

علاوه بر توسعه بوزوكي تتراكوردوي مدرن مانوليس هيوتيس يكي از پيشگامان تقويت صداي سازها بود كه از تقويت صدا در سال 1945 استفاده كرد. با اين وجود، اولين سند مبني بر استفاده از تقويت صدا براي بوزوكي عكسي از سال 1952 است كه واسيليس تسيتسانيس و اييانيس پاپاييو را در حين نواختن بوزوكي هر يك با يك پيك آپ سبك گيتار الكتريك متصل به حفره صدا نشان مي‌دهد. همچنين تعداد زيادي عكس از سال‌هاي بين 1953 و 1959 باندهايي  را نشان مي‌دهند كه هم ووكاليست‌ها و هم نوازندگان بوزوكي از ميكروفون‌ها براي تقويت صدا استفاده مي‌شود. تا 1960 پيك آپ‌هاي ويژه بوزوكي (همانند ideal آلماني) توليد شد و به صورت دائمي روي ساز قرار داده شد. پيك‌آپ‌هاي مشابه بطور گسترده توسط چندين هنرمند يوناني مورد استفاده قرار گرفت و در نسخه‌هاي active و passive وجود دارند.   

 

مقالات مرتبط:

معرفی ساز بوزوكی

تاریخچه ساز بوزوکی

آشنایی با بوزوکی

نوازندگان بوزوکی