• loading

    loading

    0:00

چطور ساز ویولن (Violin) با کیفیت انتخاب کنیم؟

زری هاشمی

چهارشنبه، 27 آذر 1398

هرتز تعداد دور بر ثانيه است و براي اندازه‌گيري انواع امواج از جمله امواج صوتی،استفاده مي‌شود. مهندسي درخشان ساخت ويولن براي توليد امواج صوتي مابين 1 تا 4 كيلو هرتز انجام شده است كه سطحي است كه گوش‌ها بيشترين حساسيت را به اين سطح دارند.

فركانس زير و بمي صدا را توليد مي‌كند. فركانس بالاتر، زير و بمي بالاتر توليد مي‌كند. اساساً فركانس برابر با تعداد دورهاي ارتعاشي است كه بر طول زمان تقسيم تقسيم مي‌شوند و با هرتز اندازه‌گيري مي‌شوند. هر فركانس خاص متعلق به يك زير و بمي دقيق است. به عنوان مثال نت A در كليد تربل، بالاي C ميانه در 440 ارتعاش بر ثانيه (هرتز) اندازه‌گيري مي‌شود. متغيرهاي مهمی كه روي دامنه و فركانس تأثير مي‌گذارند.

عوامل معيني روي توليد صدا در يك ساز زهي تأثير مي‌گذارند. هر كدام از اين عوامل نقش كليدي در اينكه چطور ويولنتان صداي منحصر به فردي توليد مي‌كند، بازي مي‌كنند.

سيم‌ها: سيم‌ها اصلي‌ترين قسمت ارتعاشي در ويولن است و در نتيجه يكي از اجزاي اساسي در توليد صدا است. طول، جرم و تنش هر سيم روي قابليت آن در انتقال يك نواك (زير و بمي) خاص تاثير مي‌گذارد.

سيم‌هاي ضخيم تر (با جرم بيشتر) در نرخ آهسته تري نسبت به سيم‌هاي باريك مرتعش مي شوند و بر همين اساس هم مورد استفاده قرار مي گيرند. به عنوان مثال، سيم A در يك ويولن نازك تر از سيم A در يك ويولنسل (چلو) است و سيم E باريك تر از سيم g است.

تنش بيشتر، همانند زمانيكه نواك (زير و بمي) با افزايش سفتي سيم افزايش مي‌يابد، زير و بمي بالاتري توليد مي‌كند.

طول سيم روي فركانس تأثير مي گذارد. سيم‌هاي كوتاه‌تر همانند زمانيكه نوازنده با استفاده از انگشت طول سيم را از سيم‌گير كوتاه‌تر مي‌كند، نواك (زير و بمي ) بالاتري دارند.

آرشه: كشيدن آرشه و پلاك كردن ارتعاش را شروع مي‌كند. رزين به گير كردن مو به سيم كمك مي كند كه ارتعاش مورد نياز را ايجاد مي كند. با اين وجود، اگر سيم‌ها به خودي‌خود مي‌توانستند موسيقي توليد كنند كه ديگر نياز ي به ساخت ساز نبود!

خرك: خرك ساز نقش مهمي در توليد صدا در ساز بازي مي‌كند. مكان قرار دادن خرك روي ساز به نحوي عالي انتخاب مي‌شود كه بتواند انرژي ارتعاشي سيم‌ها را بدنه ويولن و هواي كه داخل ويولن است، منتقل كند. خفه كننده‌هاي صدا با ايجاد جرم بيشتر مانع انتقال انرژي آن شده و روي قابليت انتقال انرژي صوتي آن تأثير مي‌گذارند.

Sound post و bass bar: اين دو قسمت درست در زير خرك قرار دارند و نقش كليدي در توليد صوت را دارند. Sound post‌ قسمتي متحرك و عمودي است كه صفحه بالائي و پائين را در طرف تربل خرك (سيم E) را به هم وصل مي كند. خرك از تمرکز صدای ارتعاش در یک نقطه جلوگيري مي‌كند و يك نقطه محوري بوجود مي‌آورد و انرژي را به صفحه شكم و پشتي ويولن هدايت مي‌كند. Bass bar قسمتي طولي است كه كه در طول بدنه ساز از سمت بيس خرك تا دسته ادامه دارد. اين قسمت امكان انتقال انرژي از خرك به سطح بزرگي از شكم را فراهم مي‌آورد.

بدنه (صفحات بالايي و پائينی): اين صفحات بطور خاص براي ارتعاش به سمت بالا و پائين ساخته شده‌اند و نحوه ساخت آنها تعيين كننده این است كه چقدر خوب آنها رزونانس (تشديد) مي‌كنند (چقدر خوب ارتعاش را نگه مي دارند تا صدا توليد كنند).

سوراخ‌های F: اين حفره‌ها ارتباط مابين هواي بيرون و داخل ساز را برقرار مي‌سازند و طولشان تعيين مي‌كند كه چقدر شكم ساز مي‌تواند، مرتعش شود.

هنگاميكه تمامي اين عوامل با هم عمل مي‌كنند بدنه ساز ارتعاشات را به صدا تبديل مي‌كند. ساختار ويولن و ست آژ (نصب) حرفه‌اي باعث اطمينان از اينكه تمامي عوامل در مكان درستي هستند، مي‌شود. ويولون‌ها سازهایی هنرمندانه هستند كه موسیقی هنری توليد مي‌كنند و با دانستن اينكه چطور ساز صدا توليد مي‌كند، نوازنده مي‌تواند ساز را در بهترين شرايط نواختن قرار دهد.       

پنج نكته درباره انتخاب سيم ويولن؛‌

در هنگام يادگيري نواختن سازي زهي همانند ويولن جنس سيم‌ها تأثير زيادي روي صدايي دارند كه نوازنده ايجاد مي‌كند.  نوع، گيج (gauge) و تنش سيم‌هاي ويولن منجر به تفاوت‌هاي ظريف يا قابل توجهي مي‌شوند. بطور واضح، نوازندگان علاقه‌مندند كه سيم‌هايي انتخاب كنند كه بهترين صداي ممكن را ايجاد كنند.

با اين وجود، انتخاب مجموعه مناسبي از سيم‌ها براي ويولن بستگي به چندين عامل مختلف دارد. مواد مورد استفاده در ويولن، چگونگي ست آپ ويولن، قابليت نوازندگي نوازنده، نوع ژانر موسيقي كه نوازنده ترجيح مي‌دهد همگي تعيين‌كننده نوع سيم‌هاي مورد نياز شما هستند. علاوه بر اين، انواع مختلف سيم‌ها بدون رهنمودهاي لازم درباره آنها وجود دارد از اين رو انتخاب سيم مناسب براي ويولن كمي گيج‌كننده و دلهره‌آور است.

اين پنج نكته در انتخاب نوع سيم مناسب براي ويولن كمك‌كننده، هستند و چالش انتخاب نوع سيم ويولن را آسان‌تر مي‌سازند. بايد به خاطر داشت انتخاب يك تركيب بهينه از سيم‌ها براي ويولن ارزش تلاش كردن را دارد. بهترين ست سيم‌ها كيفيت تن، پاسخ و انعكاس صدايي كه نوازنده مي‌تواند ايجاد كند را تغيير خواهد داد.

گام اول:‌ نوع سيم‌ها را بشناسيد.

سه نوع اصلي سيم‌هاي ويولن وجود دارند؛ روده، فولاد و مواد مصنوعي. هر كدام از اين انواع سيم‌ها خواص تونال خاص خودشان و الزامات تعمير خاص خودشان را دارند.

سيم‌ها با مركز روده‌اي؛

سيم‌هاي روده‌اي از روده گوسفند ساخته مي‌شوند و با برخي انواع فلز (همانند مس يا نقره) تابيده مي‌شوند. با توجه به اينكه اين نوع سيم‌ها ارگانيك هستند بسيار در مقابل تغييرات گرما و رطوبت حساس هستند. بنابراين اگرچه به محض اينكه ویولون نواخته می‌شود، اين نوع سيم‌ها كشيده مي‌شوند، اما نسبتاً پايدار هستند ولي اين نوع سيم‌هاي ويولن معمولاًٌ به كوك مكرر نياز دارند. با اين وجود برخي از نوازندگان حرفه‌اي سيم‌هاي روده‌اي را براي ويولن‌هايشان بر مي‌گزينند، چرا كه اين نوع سيم‌ها صدايي گرم، غني داشته و اور تن‌هاي پيچيده توليد مي‌كنند. سطوح تنش اين سيم‌ها حجم صداي كامل توليد مي كند ولي اين نوع سيم‌ها نسبت به سيم‌هاي ديگر دوام كمتري داشته و گران‌تر هستند.

سيم‌هاي با مركز فولادي: براي سال‌ها سيم‌هاي با هسته فولادي تنها جايگزين‌ها به جاي سيم‌هاي روده‌اي بودند. هسته فلزي پايداري بيشتري براي نواك (زير و بمي) ايجاد مي‌كرد و احتمال كمتري وجود داشت كه تحت تأثير تغييرات محيطي قرار بگيرند بنابراين كوك اين نوع سيم‌ها آسان‌تر است و نياز به تكرار كوك در آنها كمتر است. سيم‌هاي فولادي تن روشن‌تر داشته و صدايي كه توليد مي‌كنند، نسبت به صداي سيم‌هاي روده‌اي پيچيدگي كمتري دارد. اين نوع سيم‌ها سيم‌هاي مورد استفاده بسياري از نوازندگان در سبك‌هاي كانتري، جز و بلوگراس است.

سيم‌هاي با مركز مواد مصنوعي مركب: سيم‌هاي با هسته مواد مصنوعي مركب نوآوري نسبتاً جديدي در عرصه ساخت سيم‌هاي ويولن است كه گرمي صداي سيم‌هاي روده‌اي را با پايداري سيم‌هاي فولادي تركيب مي‌كنند. بعد از اينكه اين نوع سيم‌ها كشيده مي‌شوند، كوك آنها باقي مانده و پايداري بالايي از نظر نواك (زير و بمي) دارند. تغييرات آب و هوايي روي هسته نايلوني و نايلوني مركب (پرلون) تأثير چنداني نمي‌گذارد، بنابراين سيم‌هاي اين نوع ويولن‌ها بيش از پيش بين نوازندگان ويولن در سطوح مختلف رواج پيدا مي‌كنند. قيمت مقرون به صرفه، پاسخ عالي و انعكاس با شكوه و پر زرق و برق اين نوع سيم‌ها به مبتديان كمك مي‌كند تا بهترين صداي سازشان را توليد كنند.   

گام دوم:‌ شناخت گيج (قطر سيم‌ها) و تنش‌ها؛‌

گيج يا پهناي سيم و تنش نقش كليدي در كيفيات انعكاس و پاسخ سيم دارند. معمولاً هرچه گيج يا پهناي سيم بيشتر باشد صدا پرتر (بلندتر) و پاسخ آهسته‌تر است. به همين ترتيب، با گيج‌هاي باريك‌تر انعكاس كم‌تر و پاسخ سريع‌تر بوجود خواهد آمد. علاوه بر اين، سيم‌هاي ضخيم‌تر نياز به تنش بيشتر دارند تا آنها را به زير و بمي (نواك) برساند ولي سيم‌هاي باريك‌تر عموماً نياز به تنش كمتري دارند. هنگام در نظر گرفتن گيج و تنش، بسياري از ويولينيست‌ها حد وسطي از هر دو را انتخاب مي‌كنند؛ ولي باز هم بايد تأكيد كرد كه گيج و تنشي كه هر نوازنده در ويولن نياز دارد بستگي به نوع ويولن خاص دارد.

گام سوم:‌ موسيقي مورد علاقه‌تان كه مي‌خواهيد با ويولن بنوازيد را ارزيابي كنيد.

قبل از انتخاب سيم‌هاي ويولن، درباره سبك و نوع موسيقي كه دوست داريد با ويولن بنوازيد تأمل كنيد. همانطور كه قبلاً ذكر شد، برخي ژانرهاي خاص انتخاب نوع خاصي از سيم‌ها صدايي با كيفيت مورد نظر را بهتر توليد مي‌كنند. ممكن است نوازنده تن‌هاي درخشان سيم‌هاي فلزي را ترجيح بدهد يا ممكن است در صورتي كه نوازنده تمايل به نواختن موسيقي كلاسيك داشته باشد انواع سيم‌هاي با مركز مواد مصنوعي مركب بهتر باشد.

Thomastik Infeld انواع مختلفي از سيم‌ها را تائيد مي‌كند ولي سيم‌هاي غالب انها يكي از محبوب ترين و رايج ترين سيمها هستند چرا كه انها انعطاف پذيري، گرمي و پايداري قوي ارائه مي دهند. به همين ترتيب ست Alphayue آنها براي نوازندگان ويولن عالي است. با قيمت در حدود 20 دلار اين سيم با دوام، و پاسخگوی تمامی نیازهای مبتديان است.

گام چهارم:‌ توانايي نوازندگي خودتان را ارزيابي كنيد.

در هنگام انتخاب سيم‌هاي ويولن، به خاطر داشته باشيد كه توانايي نواختن خودتان را بدرستي ارزيابي كنيد. شما مي‌خواهيد مجموعه‌اي يا تركيبي از سيم‌هايي را انتخاب كنيد كه مهارت شما را ارتقاء بخشد نه اينكه انجام برخي تكنيك‌هاي كشيدن آرشه يا انگشت‌گذاري را مشكل‌تر سازد. اگر مطمئن نيستيد، با مربيتان در اين باره مشورت كنيد و توصيه‌هاي لازم در اين باره را اداشته باشيد.

گام پنجم:‌ انتخاب‌هايتان را باز بگذاريد.

سيم‌هايي كه انتخاب مي‌كنيد براي تمام طول زندگي‌تان نيستند. اگر در اولين سعي خودتان در انتخاب نوع سيم موفق نبوديد، دلسرد نشويد. يافتن بهترين نوع سيم‌هاي ويولن براي سازي خاص ممكن است نياز به سعي و خطاهاي زياد داشته باشد. به عنوان مثال، بسياري از نوازندگان ويولن به اين نتيجه مي‌رسند كه نوع خاصي از سيم E روي ويولن آنها بهتر از انواع ديگر كار مي‌كند.  

نكته كليدي در انتخاب سيم‌ها آزمون و خطا و صرف وقت است. همينكه سيم‌هاي مورد نظرتان را انتخاب كرديد به اشكالات و پيشرفتهاي‌تان توجه داشته باشيد. به اين نحو مي‌توانيد در صورت نياز تصمیم‌های بهتری اتخاذ کنید.