• loading

    loading

    0:00

طرز تولید صدا در ساز زايلوفون (Xylophone)

زری هاشمی

یک‌شنبه، 31 شهریور 1398

زايلوفون اركستر شامل دو رديف تيغه موازي است. هر تيغه زير و بمي (نواك) متفاوتي ايجاد مي‌كند، هر چه تيغه كوتاه‌تر باشد، زير و بمي آن بالاتر (زيرتر) مي‌شود. تيغه‌ها همانند كليدهاي پيانو مرتب مي‌شوند؛ نت‌هاي پائين يا بم (تيغه‌هاي بلند) در سمت چپ، نت‌هاي بالا يا زير (تيغه‌هاي كوتاه) در سمت راست نوازنده قرار مي‌گيرند.

هنگام نواختن، نوازنده در كنار ساز زايلوفون مي‌ايستد، بطوريكه تيغه‌ها در جلوي نوازنده و در راستاي طولي در كنار هم  قرار مي‌گيرند. نوازنده در هر دست يك يا چند مالت مي‌گيرد. مالت‌ها به نحوي ساخته شده‌اند كه در هنگام برخورد به تيغه‌ها سريعاً به عقب مي‌جهند و بنابراين از دامپ شدن ارتعاشات تيغه‌ها جلوگيري مي‌شود. اگر سر چكش روي تيغه باقي بماند به عنوان استروك مرده (dead stroke) شناخته مي‌شود كه خود به عنوان يك افكت خاص استفاده مي‌شود. مالت‌ها به نحوي نگه داشته مي‌شوند كه كف دست رو به سمت پائين نگه داشته مي‌شود.   

غالباً عرض تيغه‌ها در زايلوفون‌ها و ساير سازهاي داراي مالت تغيير مي‌كند كه سبب مشكلاتي براي نوازنده‌ها مي‌شود. نوازنده زايلوفون يا زايلوفونيست مي‌تواند مالت‌هايي با درجه سختي متفاوت انتخاب كند. چكش‌هاي نرم‌تر partialهاي بالاتر (زيرتر) را دمپ مي‌كنند كه سبب نرم‌تر، حجيم‌تر و لطيف‌تر شدن رنگ صدا مي‌شود؛ مالت‌هاي سخت‌تر به partialهاي بالاتر كمك مي‌كنند، كه رنگ صدا را شفاف‌تر، سخت‌تر و تيزتر مي‌سازد.

تكنيك‌هاي نواختن ساز زایلوفون (Xylophone)؛

طرز تولید صدا در ساز زايلوفون (Xylophone)

تكنيك‌هاي نواختن اين ساز عبارتند از: نت‌هاي تك (single notes)، تكرارها (repetitions)، ترمولو/رول‌ها (tremolo/rolls)، تريل‌ها (trills)، گليساندو (glissando)، آكوردها (chords)، ترمولو آكورد (chord tremolo)، لگاتو (legato) و استاكاتو (staccato).

نت هاي تك در ساز زایلوفون (Xylophone)؛

نت‌هاي تك صدايي با مدت زمان یا تناوب خيلي كوتاه نواخته می‌شود.  

طرز تولید صدا در ساز زايلوفون (Xylophone)

تكرارها با وجود يا بدون وجود آكسان (accents) يكي از مؤثرترين تكنيك‌هاي نواختن زايلوفون هستند.

طرز تولید صدا در ساز زايلوفون (Xylophone)

ترمولو/رول و نواختن ساز زايلوفون (Xylophone)؛  

هر نوع ترمولو، مونوفونيك يا پلي‌فونيك امكان‌پذير است. ترمولوها مرتبط ساختن نت‌هاي بسيار كوتاه زايلوفون براي ايجاد يك صداي پيوسته را از هر طولي را امكان‌پذير ساخته‌اند. تغييرات در سطح ديناميك در ترمولو در تمامي نوانس‌ها (nuances) امكان‌پذير است و براي buld-ups و ديكرسندوها (decrescendos) بسيار موثرند.  

طرز تولید صدا در ساز زايلوفون (Xylophone)

تريل‌ها در نوازندگی ساز زايلوفون (Xylophone)؛

تريل‌ها از هر نوعي به راحتي قابل اجرا هستند و افكت خوبي ايجاد مي‌كنند.

طرز تولید صدا در ساز زايلوفون (Xylophone)

گليساندو هنگام نوازندگی ساز زايلوفون (Xylophone)؛

گليساندوها دياتونيك (كليدهاي سفيد) و پنتاتونيك (كليدهاي سياه)، چه به تنهايي چه موازي؛ گليساندو ضربه دري، گليساندوهاي پلي فونيك در تمامي تمپوها و اختلاف ديناميك همگي امكان‌پذيرند و بسيار مؤثرند.

طرز تولید صدا در ساز زايلوفون (Xylophone)

آكوردها در نوازندگی ساز زايلوفون (Xylophone)؛

نواختن اكوردها با استفاده از سه يا چهار مالت همزمان توسط نوازنده امكان‌پذير می‌شود. به عبارت ديگر دو مالت در هر دست. بازه‌اي كه توسط دو مالت در هر دست نوازنده قابل پوشش است بستگي به پهناي تيغه‌ها و طول مالت‌ها دارد. در زايلوفون يك اكتاو برابر محدوده‌اي در حدود 32 سانتي‌متر است.

طرز تولید صدا در ساز زايلوفون (Xylophone)

ترمولو در نوازندگی ساز زايلوفون (Xylophone)؛

ترمولو با دو مالت در هر دست نواخته مي‌شوند، بنابراين نت‌ها با هم تركيب مي‌شوند تا يك صداي ايستا (static) شكل دهند.

لگاتو در نوازندگی ساز زايلوفون (Xylophone)؛

به دليل اينكه صدا خيلي كوتاه است يك اثر لگاتو مي تواند تنها توسط نوازندگان خيلي ماهر ايجاد شود. در واقعيت لگاتو ناشي از تغيير درجه استاكاتو است.

استاكاتو در نوازندگی ساز زايلوفون (Xylophone)؛

به دليل اينكه صدا خيلي كوتاه است، تمامي توالي نت‌ها استاكاتو صدا مي‌دهند. با اين وجود تغيير درجه استاكاتو امكان‌پذير است.

ويژگي‌هاي صدا در ساز زايلوفون (Xylophone)؛

سخت، چوبي، روشن (شفاف)، تند، برنده، نافذ، تيز، برجسته، صريح، پر سر و صدا، شكننده، خشك، فوران كننده،‌ (bubbling)، چكه مانند (drop-like)، تيز يا جيغ مانند، توخالي، تيك تاك‌گونه (ticking)، شفاف (transparent) و واضح جملگی از ویژگی‌های صدای ساز زایلوفون هستند. امری که صدای زايلوفون را از ديگر سازها متمايز مي‌سازد، عدم تشديد و احساس يا اثر دقت و صراحتي است كه ايجاد مي‌كند.

مشخصه ديگر اين ساز اين است كه اغلب به درستي شنيدن مكان‌هاي اكتاو بويژه بالاترين صداها (زيرترين) به راحتي امكان‌پذير نيست. كه اين امر به دليل نسبت‌هاي بزرگ‌تر partial‌هاي بالاتر (زيرتر) است. بنابراين مجاز يا گاهي الزامي است كه قسمت‌هاي يك زايلوفون خاص در پائين يك اكتاو به منظور برآورده‌سازي الزامات محيط جا به جا شوند.  

صدا بستگي به قطر و سختي سر مالت دارد، بطوريكه هرچه مالت سخت‌تر باشد، تعداد partialهايی كه ايجاد صدا مي‌كند بيشتر و رنگ صدا روشن‌تر (شفاف‌ر)، سخت‌تر و تيزتر (shriller) مي‌شود. مالت‌هاي نرم‌تر partial‌هاي بالاتر (زيرتر) را از بين برده، رنگ صدا تيره‌تر، نرم‌تر و حجيم‌تر مي‌شود. نقطه‌اي كه در آن به تيغه زايلوفون ضربه زده مي‌شود نيز روي صدا تاثير می‌گذارد. رنگ صداي زايلوفون در سراسر محدوده صدايي (compass)‌ آن يكدست باقي مي‌ماند، تفاوت‌هاي مابين رجيسترها قابل تشخيص نيست.