• loading

    loading

    0:00

معرفی ساز كوتو (Koto)

زری هاشمی

یک‌شنبه، 22 اردیبهشت 1398

كوتو يكي از سازهاي سنتي ژاپني است كه از ساز چيني گوژنگ (Guzheng) گرفته شده و مشابه با yatga مغولي، gayageum كره‌اي و dan tranh ويتنامي است ولي از قرن 8ام در ژاپن توليد شد و به يكي از سازهاي ملي ژاپن بدل شد. اين ساز بطور سنتي به عنوان نوعي از سازهای سرگرمي در دربار سلطنتي نواخته مي‌شد. تصوير كوتوي ژاپني موضوع اصلي هنرهاي بصري سنتي اوليه بود. كوتو يكي از سازهاي زهي از خانواده زيثر (zither) است كه مي تواند به صورت تك يا همراه با سازهاي ديگر نواخته شود. در نتيجه كوتو داراي دو شكل مختلف است. طول اين ساز 180 سانتي‌متر و از چوب درختان بومی ژاپنی ساخته شده است. اين ساز داراي 13 سيم است كه معمولاً روي 13 خرك متحرك در عرض ساز نواخته مي شوند. همچنين نوعي از كوتو با 17 سيم نيز وجود دارد. نوازندگان مي‌توانند زير و بمي سيم‌ها را با حركت دادن خرك‌هاي سفيد قبل از نواختن تنظيم كنند. براي نواختن ساز، سيم‌ها با سه زخمه (picks) انگشتي كنده مي‌شوند و یا در غیر این صورت به عنوان مضراب (plectra) (روي انگشت شست، انگشت سبابه و انگشت مياني) نواخته می‌شوند.   

  همانند اصل اين ساز كه چيني است كوتو از يك بدنه رزونانسي ساخته شده از چوب با طول حداكثر 2 متر ساخته شده است كه روي آن سيم‌ها كشيده شده‌اند كه در هنگام كنده شدن نت هاي موسيقي را پديد مي آورند. بطور سنتي جنس سيم‌هاي كوتو از ابريشم است. اين سيم‌ها با پايه (base) كه سيم‌ها روي آن كشيده شده‌اند، كوك مي شود. با يك زخمه و سه انگشت دست راست ( انگشت شست، اشاره و انگشت مياني) سيمها كنده مي شوند و مرتعش مي شوند.

در قديم براي نواختن كوتو، اين ساز روي زمين قرار داده مي‌شد. امروزه سازهاي كوتويي وجود دارند كه مي‌توانند روي stageهاي خاصي با حفره‌هايي در زمين نواخته شوند.

با توجه به نوع استفاده دو نوع اصلي كوتو در طي قرن‌ها توليد شد. So يك ساز اركسترال با طول 1.8 تا 2 متر و 13 سيم يا بيشتر است. K'in به عنوان يك ساز تكنوازي استفاده مي‌شود و جانشين مستقيم ساز اوليه چيني‌اش است كه در حدود يك متر طول و داراي هفت سيم است.   

تاریخچه ساز كوتو (Koto) ؛‌

ساز کوتو

تاريخچه كوتو به دوران نارا (Nara Period) و سال‌های 719-793 باز می‌گردد. در آن زمان ساز چيني guzheng به ژاپن آورده شد و تبديل به نوعي موسيقي درباري شد. اين ساز متعاقباً كمي بيشتر در ژاپن توسعه يافت ولي مستقل از ساز اصلي چيني و سنت ژاپني خودش را يافت. براي مدت زمان طولاني كوتو منحصراً در موسيقي درباري استفاده شد.

نوازنده كور شاميسن (Shamisen)، ياتسوهاشي كنگيو (Yatsuhashi Kengyo) 1684-1614 اولين نوازنده‌اي بود كه در قرن هفدهم نحوه نواختن اين ساز را آموخت و به موسیقی سنتي ژاپني تبديل شد. معلم وي در اين ساز نوازنده درباري هاسوني (Hasuni) بود. هنگاميكه ياتسوهاشي كنگيو اين ساز را بكار گرفت او كوك (تنظيم) سيم‌ها را با موسيقي و ترانه‌هاي فولك ژاپني تطبيق داد، كه امروزه هنوز به عنوان جزئي از فرهنگ ژاپني شمرده مي‌شود. اين امر براي بسياري از ترانه‌هاي كوتوي رايج Rokudan و Shirabe حقيقت دارد. همچنين وي اين ساز را از زمره سازهاي اركسترال خارج كرد و آن را به عنوان يك ساز تكنوازي استفاده كرد. ياتسوهاشي كنگيو تمام عمرش تلاش كرد كه اين ساز را در ژاپن رايج سازد كه البته در اين امر موفق بود.

نیای هنری كوتو ساز چيني zheng بود كه اولين بار در قرن‌های هفتم و هشتم از چين به ژاپن معرفي شد. اولين نسخه شناخته شده داراي پنج سيم بود كه سرانجام به هفت سيم افزايش يافت. اولين بار كه اين ساز در اوايل دوره نارا در سال 784-710  به ژاپن معرفي شد داراي دوازده سيم بود كه تعداد سيم‌ها به سيزده سيم افزايش يافت. اين ساز خاص در سراسر آسيا شناخته شده است ولي در اشكال مختلف: كوتوي ژاپني، كه مرتبط با zheng‌ چيني است، gayageum كره‌اي و dan tranh در کشور ویتنام. اين انواع مختلف سازها در دو فرم اوليه وجود داشتند: زيثر (zither) با خرك و زيثرهايي بدون خرك.      

اولين بار كه ساز كوتو وارد ژاپن شد اصطلاح كوتو اصطلاحي عام براي هر نوع سازهاي زهي ژاپني بود. در طي زمان تعريف كوتو نمي‌توانست بيانگر انواع مختلف سازهاي زهي باشد و به همين دليل معاني تغيير كرد. Azumagoto يا yamatogoto ، wagon ؛ kin no koto ، kin و sau no koto ، So همگی از جمله عناوینی هستند که برای ساز کوتو استفاده می‌شوند.  

ساز كوتو

كوتوي مدرن از گاكوسو (gakuso) كه در موسيقي درباري ژاپني استفاده مي‌شد، الهام گرفته شده است. اين ساز در ميان ثروتمندان رايج بود؛ ساز كوتو به عنوان يك ساز رمانتيك در نظر گرفته مي‌شد. برخي مستندات تاريخي و ادبي نشان دهنده قطعات تكنوازي براي كوتو هستند كه قرن‌ها قبل از sokyoko ، موسيقي ژانر كوتوي تكنوازي، ايجاد شدند. در مستندات ادبي ژاپني تصاويري از اين ساز ديده مي‌شود، در بخشي از داستان‌هاي گنجي (Genji)، گنجي شديداً عاشق زني مرموز شد كه هرگز او را نديده بود و تنها صداي نواختن كوتو را توسط اين زن از فاصله دور شنيده بود. احتمالاًياتسوهاشي كنگيو (1614-1685)  اثرگذارترين فرد در توليد كوتو بوده است. اين نوازنده يك هنرمند روشندل و مستعد از شهر كيوتوی ژاپن بود که در نواختن ساز کوتو بسیار چیره دست بود.

همچنين يك نوازنده زن به نام كيكو نوساكا (Keiko Nosaka) كه در سال 2002 جايزه بزرگ را از وزارت فرهنگ ژاپن دريافت كرد، نيز در تكامل اين ساز نقش داشت، او نسخه هاي جديدي از ساز با 20 سيم را ايجاد كرده است. توليدات ژاپني در زيثرهاي بدون خرك شامل كوتوي تك سيمه (ichigenkin) و كوتوي دو سيمه (nigenkin يا yakumo goto) هستند. در حدود دهه 1920، گورو موريتا نوع جديدي كوتوي دو سيمه خلق كرد، در اين نوع كوتو نوازنده كليدهاي بالاي سيم‌هاي فلزي را همانند آتوهارپ غربي مي‌فشارد. كه اين ساز بعد از دوران Taisho به عنوان taishogoto نام‌گذاري شد.

در شروع دوران ميجي در سال‌های 1912-1868 موسيقي غربي در ژاپن معرفي شد. ميچيو مياگي (Michio Miyagi)  1956-1894 آهنگسازی روشندل، نوآور و مبدع،‌نوازنده‌ای بود که به عنوان اولين آهنگساز ژاپني شناخته می‌شود كه موسيقي غربي را با موسيقي كوتوي سنتي تركيب كرده است. مياگي عمدتاً به عنوان شخصي كه كوتو را زنده نگه داشته در حاليكه هنر سنتي ژاپني در حال فراموشي بود و با موسيقي غربي در حال جانشيني بود، مشهور شده است. مياگي بيش از 300 كار جديد براي ساز کوتو قبل از مرگش ساخت و متأسفانه در يك حادثه قطار در سن 62 سالگي از دنیا رفت. او همچنين كوتوي باس با 17 سیم را اختراع کرده است، خلق تكنيك‌هاي جديد نواختن ساز، دستگاه‌های سنتي پيشرفته و مهمتر از همه باعث رواج اين ساز شده است. او در خارج از ژاپن نيز اجراهايي داشت و تا سال 1928 قطعه‌اش براي كوتو و شاكوهاچي، هارو نو اومي (Haru no Umi) درياي بهاري براي سازهاي مختلف رونويسي شده بود. هارو نو او مي همچنين در آغاز سال نو در ژاپن نيز نواخته مي‌شد.       

از زمان مياگي، بسياري از آهنگسازان همانند كيميو اتو (Kimio Eto) 1924 تا زمان حال، تادائو ساوايي(Tadao Sawai) 1937-1997 كارهايي نوشته و اجرا كرده است كه براي سازهاي پيشرفته ادامه داشته اند. بيوه ساوايي، كازو ساوايي (Kazue Sawai) بزرگترين پشتوانه بين‌المللي كردن و مدرن‌سازي كوتو هستند. در حدود 150 سال بعد از استقرار مجدد ميجي (Meiji)، ژاپني ها از آرمان‌هاي انزوا طلبان فاصله گرفتند و با آغوش باز تأثيرات آمريكا و اروپا را پذيرفتند؛ كه همين امر سبب شكل‌گيري انواع مختلف كوتو شد.