پيانو، هارپسيكورد، گيتار، لوت، ويولين، چلو (Cello)، ساز زخمه‌اي و سازهاي بادي چوبي همانند فلوت، كلارينت، باسون (Basson)، از جمله سازهای مهم ژانر یا سبک موسیقی تكنوازي (Solo Instrumental) هستند.  

تعریف کوتاه ژانر یا سبک موسیقی تكنوازی (Solo Instrumental) ؛

موسيقي سولو (معناي لغوي: به تنهايي) به معناي يك قطعه يا بخشي از يك قطعه‌ی موسيقي است كه توسط يك نوازنده‌ی تك، اجرا مي‌شود. گروه موسيقي‌هاي تحت عنوان اينسترومنتال هم ممکن است شامل هنرمند تک‌نواز باشند.

پیدایش ژانر یا سبک موسیقی تكنوازی (Solo Instrumental) ؛

موسيقي تك‌نوازي (solo instrumental) به شكل چشمگيري در طي قرن‌های گذشته رشد يافته است. مجموعه (رپرتوار) تك‌نوازي شامل سونات، كنسرتو، اتود، پريلود، رايسركارز (ricercars)، پارتيتاس (partitas) و بسياري از اشكال ديگر است. بسياري از تكنوازي‌هاي تاريخي در فرم سونات و كنسرتو  بوده‌اند.

در دوره‌ی باروك سونات، مركب از ابزار موسيقي تك همراه با ادوات موسيقيايي مختلف ديگر بود.

كنسرتو در دوره‌ی كلاسيك به يك فرم بسيار تعيين‌كننده تبدیل شد.

در دوره‌ی رمانتيك، با افزايش تعداد هنرمندان و تقاضاهاي مردمي براي تكنيك‌هاي برجسته، مجموعه‌ی بزرگي از موسيقي‌هاي تك‌نوازي پديد آمد و با توجه به بهبود ساختاری سازهاي بادي در اين دوران مجموعه‌هاي چشمگيري از تك‌‎نوازي‌هاي سازهاي بادي چوبي و بادي برنجي نیز خلق شد.  

در  قرن بيستم تك‌نوازي آنچنان پيشرفت داشت كه حتي در زمان بتهوون بي‌سابقه بود.  

در حال حاضر، سازهايي نظير پركاشن، كنتراباسون، باندونئون نيز همانند ويولون و پيانو براي تك‌نوازي استفاده مي‌شوند.   

هنرمندان معروف ژانر یا سبک موسیقی تكنوازی (Solo Instrumental) بر حسب سازها ؛‌

پيانو: هايدن، موزارت، بتهووون، شوبرت، راچمانينوف؛  

هارپسيكورد: باخ، هندل، شوپن، اسكارلاتي، سولر؛‌

گیتار: سور، گيلياني و بسياري از آهنگسازان قرن نوزدهم و معاصر اسپانيايي و آمريكای لاتين؛‌

لوت: وييس، دولند؛‌

ویولون و چلو: سونات‌ها و پارتيت‌هاي باخ براي تك نوازي ويولين، پاگاني، جوزف جوچيم، ژابلو دي سراسته، الگار، دوراك (چلو)، سيبليوس و بارتوك؛‌   

شاخصه هاي اصلي ژانر یا سبک موسیقی تكنوازی (Solo Instrumental) ؛‌

موسيقي سولو اينسترومنتال، شامل هر نوع موسيقي متشكل از تنها يك ابزار موسيقي است. اگر چه نمونه‌هاي برجسته‌اي از اين نوع موسيقي براي هر ابزار موسيقي امكان‌پذير است (شامل انواع مويسقي توسط پركاشن)، ولي عمدتاً در اين نوع موسيقي از ارگان (در سبك‌ها و ژانر یا سبکهاي مختلف)، كيبورد (پيانو، هارپسيكورد، ارگان، كلاوي كورد، اسپينت، ويرجينال)، گيتار (بيشتر مينياتورها/ ارينجمنت‌ها در موسيقي اسپانيايي رايج) يا لوت (بيشتر از دوره‌هاي رنسانس و باروك) و ساز زخمه‌اي استفاده مي‌شود. 

سبک‌های زير مجموعه ژانر یا سبک موسیقی تكنوازی (Solo Instrumental) ؛‌

هيومن دراما (Human Drama)؛‌

 ژانر یا سبک‌های مرتبط  با ژانر یا سبک موسیقی تكنوازي (Solo Instrumental) ؛‌

اينسترومنتال (Instrumental)، كلاسيك (Classic)، نيو ايج، اوركسترال؛    

سبک موسیقی اینسترومنتال و دسته‌بندی سازها؛

وقتی از سبک موسیقی تکنوازی یا سولو اینسترومنتال صحبت می‌شود، احتمالا این پرسش پیش می‌آید که سبک اینسترومنتال از چه تاریخی به عنوان یکی از سبک‌های پر طرفدار موسیقی بی‌کلام مطرح شد.  تا زمان رنسانس یا قرن شانزدهم میلادی، موسیقی وکال یا باکلام گوی سبقت را از سبک اینسترومنتال یا بی‌کلام ربوده بود و در این میان هیچ فرقی نمی‌کرد که قطعات اینسترومنتال به صورت تکنوازی اجرا شوند یا گروهی! اما به تدریج و از دوره‌ای که به رنسانس در تاریخ بشریت معروف شده است این نگاه به سبک موسیقی اینسترومنتال عوض شد و به تدریج تعداد علاقه‌مندان به سبک موسیقی اینسترومنتال از مخاطبانی که طرفدار موسیقی‌های وکال بودند، پیشی گرفت. استقبال از سبک موسیقی اینسترومنتال در دوران رنسانس به قدری بود که در سال‌های پایانی این دوره‌ی فرهنگی در تاریخ بشری تقریبا تمام آهنگسازان ترجیح می‌دادند تا در سبک موسیقی اینسترومنتال آهنگسازی کنند.

از جمله عواملی که به محبوبیت هر چه بیشتر سبک موسیقی اینسترومنتال در دوره‌ی رنسانس کمک کرده است، توجه فیلسوفان و نظریه‌پردازان این دوره به زیبایی‌شناسی،‌ هنر و به ویژه موسیقی بود که ارج و قرب این حرفه در نظر شنوندگان نیز بالا برد.

سبک موسیقی اینسترومنتال و 5 دسته بندی اصلی؛‌

اگر چه در عالم موسیقی سازهای بسیاری وجود دارند (معرفی کامل بسیاری از این سازها در بخش آکادمی سایت ملودایو در دسترس هستند) اما به تعداد تمامی این سازها، ‌سبک موسیقی اینسترومنتال وجود ندارد. بنابراین موسیقی‌دانان سبک موسیقی اینسترومنتال را به 5 گروه اصلی دسته‌بندی می‌کنند:‌

سازهای بادی چوبی؛  

سازهای بادی برنجی؛  

سازهای زهی؛  

سازهای کوبه‌ای؛‌  

سازهای صفحه‌کلیددار.

البته در مرور این دسته‌بندی باید به این نکته نیز توجه داشت که الزاما هر ساز تنها در یک طبقه‌بندی قرار نمی‌گیرد و گاهی اوقات ممکن است که سازی معین در مرز میان دو طبقه‌بندی مختلف در رفت و آمد باشد. در ادامه با این دسته‌بندی‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد:‌

سازهای کوبه‌ای؛

نوای شنیدنی سازهای کوبه‌ای از زمانی که انسان‌های اولیه از دست زدن برای صداسازی استفاده کرده‌اند با گوش بشر آشنا شده است. عموما سازهای کوبه‌ای به آن دست از سازها اطلاق می‌شوند که با دست نواخته می‌شوند. اما این به معنی این نیست که درام‌ها تنها سازهای کوبه‌ای در دنیا هستند و سازهای دیگری همچون زایلوفون و تمبورین نیز در این دسته جای می‌گیرند.

سازهای بادی چوبی؛

سازهای بادی چوبی خود به دو دسته‌ی فلوت و سازهای بادی زبانه‌دار تقسیم می‌شوند. فلوت‌ها از طریق دمیدن هوا در بدنه‌ی ساز نواخته می‌شوند،‌ اما سازهای بادی زبانه‌دار با کمک زبانه‌ای که در قسمت دهانه‌ی این سازها تعبیه شده است، نواخته می‌شوند. سازهای یکولو و فلوت از جمله سازهایی هستند که در دسته‌ی ساز فلوت قرار می‌گیرند، در حالی که سازهایی مانند کلارینت،‌ بگ پایپ و ساز ابوا در شمار سازهای بادی زبانه‌دار محسوب می‌شوند.

سازهای زهی؛‌

عموما سازهای زهی را با خانواده‌ی ساز ویولن می‌شناسند و سازهایی همچون ویولن، ویولا، ویولن سل یا چلو و  ساز کانترا باس (دابل باس  و یا باس) را به عنوان چهار پیشگام در خانواده‌ی سازهای زهی بر می‌شمارند. در کنار خانواده‌ی ویولن از نظر تکنیکی می‌توان ساز چنگ و پیانو را نیز در شمار خانواده‌ی سازهای زهی محسوب کرد، البته با این توضیح که ساز ویولن با استفاده از آرشه نواخته می‌شود، اما ساز چنگ برای نواختن به آرشه نیاز ندارد و از سوی دیگر نیز پیانو به دلیل مکانیسم نواخته شدن در دسته‌بندی سازهای کوبه‌ای قرار می‌گیرد.

برای اطلاعات بیشتر در مورد ساز ویولن به عنوان یکی از مهم‌ترین سازهای زهی به مقاله‎‌ی ساز ویولن در وب‌سایت ملودایو مراجعه کنید.   

سازهای کوبه‌ای؛

سازهای کوبه‌ای به آن دسته از سازهای موسیقیایی اطلاق می‌شود که از طریق ضربه زدن، تکان دادن و یا زخمه زدن نواخته می‌شوند. سازهای کوبه‌ای از مواد و عناصر گوناگونی مانند فلز، چوب، پلاستیک و ... ساخته شده است و در تمام اندازه‌ها و اشکال مختلف در دسترس است.

کاباسا از جمله سازهای کوبه‌ای است که از پیچیده شدن ورقه‌ای فلزی در اطراف استوانه‌ی چوبی یا پلاستیکی ساخته می‌شود،‌ برای نواختن ساز کاباسا لازم است تا با یک دست ساز کاباسا را بچرخانید و دست دیگر بر روی ورقه‌ی فلزی این ساز بکشید.

قاشق‌های چوبی از دیگر سازهای کوبه‌ای اولیه هستند که در میان اقوام مختلف به ویژه در قاره‌ی آسیا مورد استفاده قرار می‌گرفت، طریق نواختن این ساز به این صورت است که دو قاشق در جهت مخالف یکدیگر بر روی دستان یا پاهای نوازنده کوبیده می‌شود تا ریتم ایجاد شود. این ساز مثال مناسبی برای این مورد است که سازهای کوبه‌ای از قدیمی‌ترین سازهایی هستند که با بشر همراه شده‌اند.

نمونه‌های ساده برای سازهای کوبه‌ای فراوان‌اند. نمونه‌ی دیگر ساز مثلث است که با استفاده از میله‌ی فلزی نواخته می‌شود. اگر چه در ظاهر نواختن این ساز بسیار ساده است اما از این ساز می‌توان برای نواختن قطعات پیچیده‌تر نیز استفاده کرد.

اگر نمونه‌های ساده‌تر در دسته‌بندی سازهای کوبه‌ای را کنار بگذاریم، در دسته‌بندی سازهای کوبه‌ای به درام‌ها می‌رسیم. درام‌ها از جمله متنوع‌ترین و محبوب‌ترین سازهای کوبه‌ای هستند که در آهنگسازی به طرق مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

برای آشنایی بیشتر با انواع درام در سازهای کوبه‌ای،‌ می‌توانید به مقالات مربوط به این سازها در بخش آکادمی سایت ملودایو مراجعه کنید.

سازهای صفحه‌کلیددار؛

حوالی سال 1700 میلادی بود که سازنده‌ای ایتالیایی Bartolomeo Cristofori تصمیم گرفت تا سازی را ابداع کند که کلیدهایی داشته باشد که نتیجه‌ی نواختن آن اصابت چکش با سیم‌های ساز و نواختن قطعات مختلف باشد. بعد از ابداع پیانو در قرن هجدهم، با گذشت زمان هر روزه بر محبوبیت ساز پیانو افزوده شد و این ساز در میان آهنگسازان عصر روشنگری طرفداران بسیاری پیدا کرد. با رونق گرفتن اقتصاد اروپا در میانه‌های قرن هجدهم، تعداد بیشتری از افراد قشر متوسط موفق شدند تا ساز پیانو را خریداری کنند و نحوه‌ی نواختن این ساز را بیاموزند، همین مسأله سنگ بنایی شد تا ساز پیانو به تدریج و با گذشت هر سال به یکی از محبو‌ب‌ترین سازهای دسته‌ی صفحه‌کلیددار در دنیای موسیقی تبدیل شود.