• loading

    loading

    0:00

نوازندگی ساز گیتار بیس (guitar bass)

زری هاشمی

شنبه، 19 آبان 1397

برای نوازندگی گیتار بیس، يكي از ملاحظات طراحي استفاده يا عدم استفاده از پرده‌ها روي صفحه انگشت‌گذاري است. در يك بيس داراي پرده، پرده‌هاي فلزي صفحه انگشت‌گذاري را به نيم پرده‌هايي تقسيم مي‌كنند (همانند يك گيتار الكتريك يا گيتار آكوستيك). بيس‌هاي بدون پرده داري صدايي متمايز و متفاوت هستند چرا كه عدم وجود پرده به معناي آن است كه سيم بايد مستفقيماً با انگشتان به سمت چوب در صفحه انگشت‌گذاري فشرده شود همانند دوبل بيس. سيم در مقابل چوب buzzes و به نحوي صداي آن خفه مي‌شود، چرا كه قسمت توليدكننده صدا در تماس مستقيم با گوشت انگشت نوازنده قرار مي‌گيرد. بيس بدون پرده اجازه استفاده از تكنيك‌هاي expressive همانند گليساندو (حركت رو به بالا و پائين لغزشي كه تمام زير و بمي‌ها مابين صدا توليد مي‌كنند) و ويبراتو واقعي را استفاده كند. نوازندگان همچنين مممكن است از ميكروتون ها يا اعتدال هايي غير از اعتئدال هاي برابر همانند نظام كوك خالص استفاده كنند. در حاليكه بيس‌هاي بدون پرده اغلب مرتبط با ژانرهاي جز و جز فيوژن هستند ولي نوازندگان بيس از ساير ژانرها همانند فريبو ژانر كانتري، ريك دانكو راك و بلوز، راد كلمنت فولك، استيو ديگيورگيو متال و كالين ادوين راك مدرن و پروگرسيو  نيز آن را بكار برده‌اند. برخي نوازندگان بيس به عنوان مثال پينو پالادينو يا توني لوين در اجراها به صورت تناوب از بيس‌هاي بدون پرده و داراي پرده استفاده مي‌كنند كه اين امر بستگي به نوع كوك و اجراي آن‌ها دارد.

اولين گیتار بیس بدون پرده توسط بيل ويمن در 1961 ساخته شد زمانيكه او پرده هاي يك گيتار بيس ارزان قيمت ژاپني را جدا كرد و شكاف‌هاي موجود در دسته را با چوب پر كرد. اولين گيتار بيس توليدي بدون پرده Ampeg بود و فندر در سال 1966 يك بيس بدون پرده دقيق در 1970 معرفي كرد.

سيم‌ها و كوک ساز گیتار بیس ؛  

نوازندگی ساز گيتار بيس

طراحي استاندارد گيتار بيس الكتريك داراي چهار سيم است كه روي E، A، D و G در فاصله چهارم كوك مي‌شود بطوريكه بالاترين سيم باز، G، يك يازدهم (يك اكتاو و يك چهارم) زير C ميانه است كه كوك تمام سيم‌ها را همانند دوبل بيس يكسان مي‌سازد (E1, A1, D2, G2). اين نوع كوك نيز همانند كوك استاندارد روي چهار سيم پائين‌تر در يك گيتار شش سيمه يكسان است كه تنها يك اكتاو پائين‌تر است.

انواع مختلف سيم‌ها وجود دارند كه شامل سيم‌هاي تمام فلزي (كه در انواع مختلفی وجود دارند) همچنين سيم‌هاي فلزي با پوشش‌هاي مختلف همانند TAPEWOUND و چوب با پوشش پلاستيكي. انواع مختلف مواد استفاده شده در سيم‌ها به نوازنده بيس محدوده‌اي از گزينه‌هاي تونال را مي‌دهد. در دهه 1950 و اوايل دهه 1960 نوازندگان بيس عمدتاً از سيم‌هاي فلت ووند با يك سطح يكنواخت استفاده مي‌كردند كه يادآور صداي يكنواخت و خفه دوبل بيس هستند. در اواخر دهه 1960 و 1970 سيم‌هاي بيس روند وود يك تن روشن‌تر مشابه با سيم‌هاي گيتار استيل رايج شد اگرچه روند وود همچنان مورد استفاده نوازندگاني كه دنبال يك صداي وينتاژ هستند. روند وود رنگ صدايي روشن تر با ساستين طولاني‌تر از فلت وود دارند.   

انواع مختلف كوك و تعداد دسته‌هاي سيم‌هاي مختلفي براي افزايش محدوده صدايي ساز يا سهولت مدهاي مختلف نواختن  استفاده مي‌شوند. كه رايج‌ترين آنها چار سيم، پنج سيمه يا شش سيمه هستند.

چهار سيمه با كوك متناوب محدوده صدايي پائين‌تر گسترده‌تري ايجاد مي‌كنند. كوك در فاصله پنجم به عنوان مثال C-G-D-A يك محدوده صدايي بالاتر و پائين‌تر گسترده‌تري مي‌دهد.

پنج سيمه‌ها معمولاً روي B0-E1-A1-D2-G2 كوك مي‌شوند كه محدوده صدايي پائين‌تر گسترده‌تري ايجاد مي‌كند. كوك رايج ديگر كه در اوايل دهه 1970 براي بيس‌هاي پنج سيمه استفاده مي‌شد E-A-D-G-C بود كه به عنوان كوك تنور شناخته مي‌شود. اين نوع كوك يك سيم c بال را به جاي سيم b پائين استفاده مي‌كند. اين كوك هنوز يك كوك رايج در ميان نوازندگان بيس تكنوازي و جز است. ساير كوك‌ها همانند C-E-A-D-G در مواردي نادر استفاده شده‌اند؛ استفاده از C به عنوان پائين‌ترين زير و بمي توسط برخي نوازندگان بيس استفاده شده است چرا كه در موسيقي پاپ و راك غربي، باندهاي موسيقي غالباً در گام‌هايي مي‌نواختند كه از يك C پائين (به عنوان مثال C ماژور، G ماژور، F ماژور) استفاده مي‌كردند. برخي نوازندگان ممكن است كه پائين‌ترين سيم را به Bb يا A را ديتيون مي‌كنند. Bb توس نوازندگان بيس براي استفاده در باندهاي سازهاي بادي برنجي استفاده مي‌شوند، بطوريكه Bb يكي از گام‌هاي مهم و رايج براي اين نوع گروه‌هاي موسيقي است. سيم پنجم يك محدوده صدايي پائين‌تر بزرگ‌تر (اگر يك B‌ يا A پائين استفاده شود) يا يك محدوده صدايي بالاتر (اگر يك سيم C بالا اضافه شود) نسبت به بيس چهار سيمه ايجاد مي‌كند و براي هر موقعيت دست دسترسي به نت‌هاي بيشتري فراهم مي‌سازد. اولين گيتارهاي پنج سيمه توسط فندر در سال 1965 خلق شدند. فندر بيس V از كوك E-A-D-G-C استفاده كرد ولي در 1970 رواج نداشت و در سال 1970 استفاده از آن خاتمه يافت. نوع پنج سيمه با B پائين توسط جيمي جانسون به عنوان يك ساز سفارشي در 1975 خلق شد. او يك بيس آمبيك پنج سيمه E-A-D-G-C خريد و شيطونك را تعويض كرد و يك سيم B پائين ضخيم جديد از GHS استفاده كرد. اشتين برگر يك ساز بدون سر دسته پنج سيمه به نام L-2/5  در 1982 ساخت و بعدها ياماها اولين توليد مدل BB5000 را در سال 1984 ارائه كرد.

نوازندگی ساز گيتار بيس

شش سيمه‌ها معمولاً روي B0-E1-A1-D2-G2-C3 كوك مي‌شوند همانند يك بيس چهار سيمه با يك سيم پائين اضافه و يك سيم C بالا. برخي نوازندگان B0-E1-A1-D2-F♯2-B2 را ترجيح مي دهند، كه فواصل كوك گيتارهاي شش سيمه استاندارد را حفظ مي كنند و بالاترين و پائين ترين سيم را در يك نت يكسان دو اكتاو جدا مي كنند. با وجوديكه نسبت به بيس‌هاي چهار سيمه و پنج سيمه كمتر رواج دارند، آنها در ژانرهاي لاتين، جز و ساير ژانرها همچنين و در كارهاي استوديو كه كوك‌هاي جايگزين براي بيس شش سيمه شامل B-E-A-D-G-B است كه با پنج سيم اول در يك گيتار اكوستيك و الكتريك مطابقت دارند و E-A-D-G-B-E كه كاملاً با كوك گيتارهاي شش سيمه مطابقت دارد ولي يك اكتاو پائين‌تر است كه اجازه انگشت‌گذاري آكورد گيتار را مي‌دهد. كوك‌هاي نادري همانند E-A-D-G-C-F و F#-B-E-A-D-G يك محدوده صدايي پائين‌تر يا بالاتر در موقعيت معلوم مي‌دهد در حاليكه فواصل سيم‌ها راحفظ مي‌كند. در سال 1974 انتوني جاكسون با كارل تامپسون براي خلق گيتار كنترباس (BEADGC) همكاري كردند. بعدها، جاكسون ايده‌هايش را به كمپاني فدورا آورد و با كن اسميث براي خلق گيتار كنتربيس با فواصل بيشتر همكاري كردند كه در طي زمان به بيس شش سيمه تكامل يافت.

مدل‌هاي هشت و دوازده سيمه بر اساس مفهوم «دسته سيم» يكسان با گيتارهاي دوازده سيمه ساخته مي‌شوند كه ست‌هايي از سيم‌ها با هم در گروه‌هايي از دو يا سه سيم قرار مي‌گيرند كه عمدتاً با هم نواخته مي‌شوند. اين سازها معمولاً يكي از سيم‌هاي هر دسته را يك اكتاو بالاي سيم استاندارد دارند، اگرچه يك پنجم بالاتر نيز استفاده مي‌شود. سازهايي با 10 يا 15 سيم در 5 دسته گروهبندي مي‌شوند نيز وجود دارند همانند بيس‌هاي بادامنه گسترده يا ERBs با سيم بدون دسته كه با بيس‌هاي با سيم‌هاي دسته دار رقابت مي‌كنند.ژ

نوازندگی ساز گيتار بيس و نحوه‌ی کار دیتیونر ؛‌                                                                                                                                                                                                                                                  

نوازندگی ساز گيتار بيس                                                                                                                                                                                                             

 ديتيونر همانند هيپ شات وسايل مكانيكي هستند كه نوازنده با انگشت روي ساز سريعاً يك سيم يا بيشتر را را براي يك زير و بمي از پيش تعيين شده كوك مجدد مي‌كند. هيپ شات‌ها معمولاً سيم E را به D روي يك گيتار چهار سيمه پائين مي‌اندازند. به ندرت برخي نوازندگان بيس (به عنوان مثال ميشل مانرينگ) ديتيونرها را به بيشتر از يك سيم اضافه مي‌كنند يا حتي بيشتر از يك ديتيونر براي هر سيم، بنابراين انها مي‌توانند در طي يك اجرا ريتيون كنند و به هارمونيك‌هاي chime-like بيشتري دسترسي داشته باشند.

برخي نوازندگان بيس انواع ديگر كوك را براي گسترش محدوده صدا يا ساير فواید استفاده مي‌كنند، همانند ايجاد اكتاوهاي چندگانه نت‌ها در يك موقعيت مشخص يا محدوده صدايي بزرگ‌تر. انواع ساز و يا كوك كه براي اين منظور استفاده مي‌شوند عبارتند از بيس‌ها با كمتر از چهار سيم (گيتار بيس يك سيمه، دو سيمه، سه سيمه (كوك روي E-A-D) و كوك هاي جايگزين همانند بيس تنور).

بيس‌هاي با محدوده صدايي گسترده‌تر بيس‌هايي با شش تا دوازده سيم هستند - با سيم‌هاي اضافه كه براي محدوده صدا- به جاي  جفت‌هاي اونيسون يا اكتاو استفاده مي‌شوند. يك بيس هفت سيمه (B0-E1-A1-D2-G2-C3-F3) توسط سازنده ساز  ماكل توبياس در سال 1987 میلادی ساخته شد. اين ساز كه توسط نوازنده بيس گاري گودمن استفاده شد، نمونه اوليه‌اي از بيس با بيش از شش دسته سيم تك بود. در 1999 نوازنده ERB از آمريكاي جنوبي ايگور ساويدرا يكي از erbهاي هشت سيمه شناخته شده را طراحي كرد و از سازنده ساز آلفونسو ايتورا درخواست كرد تا اين ساز را براي وي بسازد. كانكلين بيس هاي ERB سفارشي مي‌سازد. گيتار بيس يك ساز ده سيمه با چهار سيم بيس (كه روي E-A-D-G كوك مي‌شود) و و شش سيم گيتار (كه روي E-A-D-G-B-E كوك مي شوند). سازنده ساز مايكل آدلر اولين بيس 11 سيمه را در 2004 ساخت و اولين بيس 12 سيمه را با دسته هاي تكي را در 2005 ساخت. سازهاي 11 و 12 سيمه آدلر داراي محدوده صدايي برابر با پيانو هستند. ساب كنتربيس‌ها همانند C#-F#-B-E (كه C# در 17.32 هرتز (C#0)) ساخته شده‌اند. ايبانز در 2009، SR7VIISC را ساخت كه داراي يك گام 762 ميلي‌متري و عرض باريك‌تر  است و روي B-E-A-D-G-C-E كوك مي‌شود.

نوازندگی ساز گیتار بیس و بیس‌های پیکولو ؛ 

نوازندگی ساز گيتار بيس

بيس‌هاي پیکولو از نظر زيبايي مشابه با گیتار بیس‌های الکتریکی چهار سيمه است ولي معمولاً يك اكتاو كامل بالاتر از يك بيس نرمال كوك مي‌شوند. اولين پيكولوي الكتريك توسط سازنده ساز كارل تامپسون براي استنلی کلارک ساخته شد. به منظور اجازه دادن به كوك بالاتر، سيم‌ها نازك‌تر هستند و طول دسته (گام) ممكن است كوتاه‌تر باشد. چندين كمپاني ست‌هاي پيكولويي ساخته‌اندكه روي هر بيس عادي قرار مي گيرند، بنابراين هر بيسي را به بيس پيكولو تبديل مي‌كنند. برخي گامی كمتر را ترجيح مي‌دهند، همانند 762 ميلي‌متر يا 711 ميلي‌متر چرا كه تنش بيشتر كه براي طول گام‌هاي بيشتر همراه با اندازه نازك‌تر سيم‌هاي با زير و بمي بالاتر مي‌تواند نواختن یك پيكولو بيس با گام بلند را سخت‌تر سازد.  جوي د مايو از باند هوي متال مانووار با چهار سيم روي پيكولو بيسش مي‌نوازد. نوازنده بيس جز جان پاتيتوچي از يك پيكولو بيس شش سيمه به صورت تکنوازی در ترانه‌اش با عنوان Sachi's Eyes استفاده مي‌كند. مايكل مانرينگ  يك پيكولو بيس پنج سيمه را در چندين كوك متغيير استفاده مي‌كند. مايكل از سيم‌هاي بيس پيكولو D'Addario EXL 280  روي هايپر بيس چهار سيمه‌اش كه توسط زون گيتارس ساخته شده‌اند، استفاده مي‌كند.