• loading

    loading

    0:00

قسمت‌های مختلف آرشه در ساز ويولا (Viola)

زری هاشمی

دوشنبه، 28 مرداد 1398

تصویری از قسمت‌های مختلف آرشه در ساز ویولا؛‌

قسمت‌های مختلف آرشه در ساز ويولا (Viola)

مو در آرشه ویولا؛

موی آرشه بخشي از آرشه است كه در هنگام نواختن با سيم در تماس است. معمولاً مو از يك ماده مصنوعي يا موي اسب ساخته مي‌شود و اين رشته موها بايد به خوبي رزين شوند (well-rosined) شوند تا صدا را توليد كنند. اگر آرشه به خوبي رزين نشود ممكن است آرشه روي سيم بلغزد و يك صداي (تن) نرم‌تر، نجوا مانند توليد كند.

پاشنه يا فراگ (Frog) در ساز ویولا (Viola)؛‌

پاشنه يا فراگ بخشي از آرشه است كه ويوليست در دست مي‌گيرد. پاشنه يا فراگ قسمتي از آرشه است كه تمام مكانيك آرشه در آن اتفاق مي‌افتد.

پيچ كشش (screw) در ساز ویولا (Viola)؛‌

قسمت‌های مختلف آرشه در ساز ويولا (Viola)

پيچ كشش در انتهاي پاشنه يا فراگ قرار دارد كه موها را سفت يا شل نگه مي‌دارد. اگر پيچ انتهايي آرشه كاملاً باز شود پاشنه يا فراگ كاملاً از آرشه بيرون مي‌آيد و زمانيكه اين پيچ بسته مي‌شود اين پيچ موي آرشه را كشيده و به انتهاي آرشه نزديك مي‌سازد و تنش در موي آرشه بيشتر مي‌شود.

كمان آرشه يا دسته (stick) در ساز ويولا (Viola)؛‌

دسته اصلي آرشه معمولاً از چوب ساخته مي‌شود كه گاهي اوقات داراي يك قسمت مركزي فلزي است. دسته آرشه بايد انعطاف‌پذير و قابل خميده كردن باشد تا بتواند كشيدگي و شل شدن موي آرشه را حمايت كند. يك آرشه خوب، بايد سبك باشد و يك نقطه تعادلي (balance point) در فاصله تقريبي يك چهارم روي آرشه در بالاي پاشنه داشته باشد نقطه‌اي كه شما بتوانيد آرشه را روي يك انگشت بالانس كنيد). نقطه تعادل اهميت دارد چراكه به ويوليست اجازه مي‌دهد حركات پيشرفته يا حرفه‌اي آرشه همانند اسپيكاتو (spiccato) را انجام دهد. كه در اسپيكاتو آرشه بين هر نت روي سيم‌ها پرش مي‌كند.

Pad در ساز ویولا (Viola)؛‌

قسمت‌های مختلف آرشه در ساز ويولا (Viola)

پد (pad) آرشه به نوازنده كمك مي‌كند كه آرشه را نگه دارد. ويولا از نظر ساخت و مواد مشابه با ويولن است. بدنه يك ويولا در اندازه كامل بين 25 تا 100 ميلي‌متر بلندتر از بدنه يك ويولن در اندازه كامل است (به عبارت ديگر مابين 38 و 46 سانتي‌متر و با طول متوسط 41 سانتي‌متر). ويولاهاي كوچك كه براي بچه‌ها ساخته مي‌شوند معمولاً از اندازه 30 سانتي‌متر شروع مي شوند كه معادل با ويولن در اندازه متوسط است. براي خردسالاني كه اندازه‌هاي كوچك‌تري از اين ساز نياز دارند يك ويولن با اندازه‌اي به اندازه كسري از اندازه يك ويولن با سيم‌هاي ويولا سيم‌كشي مي‌شود. برخلاف ويولن، ويولا يك اندازه كامل ندارد. لازم است بدنه ويولا در حدود 51 سانتي‌متر طول داشته باشد تا با خواص اكوستيكي ويولن همخواني داشته باشد كه نواختن ويولا همانند ويولن را غير ممكن مي‌سازد.

براي قرن‌ها، سازندگان ويولا مرتباً روي اندازه و شكل ويولا كار مي‌كردند و غالباً به دنبال تنظيم نسبت‌ها يا شكل ساز به نحوي بودند كه سازي سبك‌تر با طول سيم‌هاي كوتاه‌تر و در عين حال با جعبه صدايي (محفظه صدايي) به اندازه كافي بزرگ داشته باشند تا صداي ويولا را بدون كوچك‌ترين خطايي توليد كنند. قبل از قرن هجدهم، ويولاها شكل يكنواختي نداشتند، ويولاهاي بزرگ (تنور) براي نواختن خطوط با رجيستر پائين‌تر يا ويولاي دوم در هارموني داراي پنج بخش با توجه  به تنظيم آهنگ طراحي مي‌شدند. ويولاهاي كوچكتر كه اندازه‌اي نزديك به ويولن دارند به عنوان آلتو ويولا شناخته مي‌شوند و براي نت‌نويسي در رجيستر بالاتر مناسب بودند بطوريكه صدايشان در رجيستر بالاتر معمولاً غني‌تر بود.

آزمايشات مختلفي براي افزايش اندازه ويولا به منظور بهبود صداي آن انجام شده است. ويولاي آلتوي هرمان ريتر (Hermann Ritter) كه اندازه‌اي در حدود 48 سانتي‌متر داشت و براي استفاده در اپراي واگنر ساخته شد. ويولاي مدل ترتيس (Tertis) كه داراي قسمت‌هاي منحني بالا و پائين عريض‌تر و ريب‌هاي عميق‌تر است براي ارتقاي يك صداي (تن) بهتر، يكي ديگر از شكل‌هاي كمي غير استاندارد است كه به نوازنده اجازه استفاده از سازي بزرگتر را مي‌دهد. آزمايشات بسياري روي آكوستيك ويولا بويژه افزايش اندازه بدنه ساز منجر به صدا (تن) عميق‌تر شده و تن (صداي) آن را به صدا (تن) ويولنسل شبيه ساخته است. از آنجا كه بسياري از آهنگسازان براي يك ويولا در اندازه سنتي نت‌نويسي مي‌كنند، بويژه در موسيقي اركسترال، تغييرات در صدا (تن) ويولا مي‌تواند نتايج غير منتظره‌اي روي تعادل گروه موسيقي داشته باشد.  

يكي از قابل توجه‌ترين سازندگان ويولاها در قرن دوازدهم آ. اي. اسميت (A. E. Smith) انگليسي بود كه ويولاهاي وي بسيار ارزشمند و طرفدران زيادي دارد. بسياري از اين ويولاها در استراليا محل اقامت وي باقي مانده‌اند كه در طي چندين دهه نوازندگان ويولا در اركستر سمفوني سيدني تعداد زيادي از اين ويولاها را مورد استفاده قرار داده‌اند.  

نوآوري‌هاي اخير (و اشكال بنيادي‌تر، اصلي) مشكلات ارگونوميك مرتبط با نواختن ويولا را با كوچك‌تر و سبك‌تر كردن آن برطرف ساختند در حاليكه روش‌هايي براي حفظ صداي اصلي و سنتي آن پيدا كردند. كه شامل ويولاي اردسز (Otto Erdesz)  كه داراي برش‌هايي است كه يكي از شانه‌ها برداشته شده تا جابه‌جايي راحت تر صورت گيرد؛ ويولاي برگ بلوط “oak leaf” كه داراي دو قسمت منحني بيشتر است، ويولاهاي به شكل ويول همانند مدل اويا (Evia) جوزف كورتين (Joseph Curtin) كه از يك دسته قابل جابه‌جايي و پشت فيبر كربني با روكش چوب افرا دارد.

آزمايشات ديگري روي مشكل صدا در مقابل ارگونومي انجام شد. آهنگساز آمريكايي هاري پارچ در ويولا از دسته ويولنسل استفاده كرد تا اجازه استفاده از اسكيل 43 تن را داشته باشد. همچنين سازندگان ساز ويولاهاي پنج سيمی توليد كردند كه اجازه نواختن در محدوده صدايي بيشتر را مي‌دهد. 

سردسته در ساز ويولا (Viola)؛‌

قسمت‌های مختلف آرشه در ساز ويولا (Viola)

حلزوني، جعبه گوشي، گوشي‌هاي چهار طرفه از ویژگی‌های سردسته در ساز ویولا هستند.

دسته در ساز ويولا (Viola)؛‌

شيطانك بالا، صفحه انگشت‌گذاري (فرت بورد) بدون پرده از بخش‌های دسته در ساز ویولا هستند.

بدنه در ساز ويولا (Viola)؛‌

قسمت‌های مختلف آرشه در ساز ويولا (Viola)

طول: تقريباً 39 تا 42 سانتي‌متر، به شكل جعبه‌اي. شكم (سطح رويي ويولن) با حفره هاي صدايF  شكل، پشت و ريب‌ها يا همان نوارهاي قوسي شكل بر روی بدنه ساز ویولا کار شده‌اند.

سيم‌ها در ساز ویولا (Viola)؛

طول مرتعش سيم‌ها: تقريباً 37 تا 38.9 سانتي‌متر، چهار سيم، كوك شده روي فاصله يك پنجم: C3، G3، D4 و A4. مواد مورد استفاده: روده، نقره يا آلومينيوم و غالباً استيل براي تاباندن سيم‌ها.

آرشه در ساز ویولا (Viola)؛

طول: 74 سانتي‌متر؛ دسته يا كمان، رأس و پاشنه  يا فراگ (frog) قابل تنظيم.

صداگير يا سوردين (Mute) در ساز ویولا (Viola)؛‌

وسيله يا قطعه‌اي شانه‌اي شكل كه از فلز يا چوب افرا ساخته شده است و ارتعاش خرك را ميرا مي‌كند.