• loading

    loading

    0:00

طرز تولید صدا در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)

زری هاشمی

سه‌شنبه، 8 مرداد 1398

لوله‌ها به صورت كروماتيك كوك مي‌شوند و در دو رديف به سبك كيبورد مرتب شده‌اند، رديف عقب شامل زير و بمي‌هايي است كه مطابق با كليدهاي سياه پيانو است. رديف عقب تقريباً 20 سانتی‌متر بالاتر از رديف جلو قرار گرفته است بنابراين لوله‌ها مي‌توانند توسط نوازنده زده شوند. بهترين نتايج با زدن لوله نزديك بالای ساز حاصل میشود. پركاشنيست از يك يا دو چكش استفاده مي‌كند. تغييرات در رنگ صدا مي‌تواند با استفاده از چكش‌هايي با سختي و وزن متفاوت حاصل شوند.

به دليل اينكه در بسياري از رپرتوارهاي سنتي تنها چند زير و بمي لازم است تنها اين لوله به صورت مجزا روي فريم آويخته مي‌شوند. اين امر زندگي را براي نوازنده آسان مي‌سازد، ولي در اين حالت اثر دمپينگ نيز امكان پذير نيست. در اين موارد شيمز به عنوان جايگزين باز عمل مي‌كند. سختي چكش روي رنگ صدا به صورت زير اثر مي‌گذارد: مالت‌هاي نرم‌تر partial‌هاي پائين‌تر را جلو مي‌آورند، partial‌هاي بالا مرتعش نمي‌شوند. اين امر صدا را نرم‌تر، حجيم‌تر و ملايم‌تر مي‌سازد. مالت‌هاي سخت اجازه غالب شدن partialهاي بالاتر روي پائين‌تر را مي‌دهند، صدا را روشن‌تر، سخت‌تر و نافذتر مي‌سازند.

مشكل خاصي كه نوازنده در هنگام نواختن در حالت ايستاده با آن مواجه است، اين مورد است كه چطور همزمان ساز بزرگ، موسيقي و رهبر اركستر را همزمان تحت نظر داشته باشند. سيكوئنس‌هاي بلند و سريع تنها مي‌تواند با استفاده از حافظه نواخته شوند. 

عملكرد مكانيزم دمپر در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)؛

پدال دمپر يك چفت (ضامن) دارد كه سيستم دمپينگ را باز نگه داشته بنابراين لوله‌ها مي‌توانند آزادانه زنگ بزنند. مكانيسم دمپينگ با كمي فشردن پدال فعال مي‌شود كه منجر به دمپ شدن تمامي لوله‌ها توسط ريل‌ دمپر دوراني به صورت همزمان مي‌شود. اگر نوازنده بخواهد كه نت‌هاي تك را دمپ كند در حاليكه به ساير نت‌ها اجازه انعكاس بدهد، او از دست‌هايش استفاده مي‌كند. 

تكنيك نواختن در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)؛

طرز تولید صدا در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)

مشخصات صدايي در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)؛

از مشخصات صدایی در ساز تبولار بلز می‌توان به صدایی روشن، موقر و تشريفاتي، ترساننده، منعكس‎شونده، شناور، غني از overtones، مرتعش‌كننده، براق، دلنشين، سرد و غير صميمي اشاره کرد.

نت strike و رزونانس در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)؛ 

نت strike يك احساس و تأثير صدايي كوتاه، قدرتمند، متاليک در يك زير و بمي تك و يك اكتاو بالاي فركانس پايه است، رزونانس يك نت طولاني و انعكاسي غني از overtone‌ها است كه زير و بمي نت پايه برجسته‌تر است. صداهاي پايه يك اكتاو پائين‌تر بوده و در رزونانس همراه با بسياري از نت‌هاي بالاتر ديگر شنيده مي‌شوند. زير و بمي نوشته شده در پارتيتور اشاره به نت strike نه نت پايه دارد. همانند تمامي ايديوفون‌هاي فلزي (متالوفون‌ها)، نت‌هاي تابولار بلز به آهستگي رو به خاموشی سیر می‌کنند. به همين دليل آنها براي مدت زمان نسبتاً طولاني رزونانس مي‌كنند.

انواع مالت‌های مختلف در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)؛

طرز تولید صدا در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)

سختي مالت چكش مانند روي رنگ صدا به صورت زير تأثير مي‌گذارد: مالت‌های نرم‌تر partialهاي پائين تر را به سمت جلو مي‌آوردند ، partialهاي بالا به ارتعاش در نمي‌آيند. اين امر صدا را نرم‌تر، حجيم‌تر و ملايم‌تر مي‌سازد. مالت‌هاي سخت اجازه غالب شدن partial‌هاي بالاتر روي partialهاي پائين‌تر را مي‌دهند و بدین ترتیب صدا را روشن‌تر، سخت‌تر و نافذتر می‌سازند.

سختي چكش‌ها در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)؛

ارتباط زير بين سختي مالت‌ها و صدا وجود دارد: چكش‌هاي نرم‌تر partialهاي پائين‌تر را حمايت مي‌كنند، partial‌هاي بالا در صدا وارد نمي شوند. اين امر صدا را نرم تر، حجيم تر و لطيف تر مي سازد. مالت هاي سخت روي partial‌هاي بالاتر بيشتر از partial هاي پائين تر نيرو اعمال مي كنند، بنابراين صدا را روشن تر، سخت تر و نافذتر مي سازند.

تركيبات صدایی در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)؛

تابولار بلز عمدتاً دو كار انجام مي‌دهند: به عنوان يك جايگزين براي زنگ‌هاي كليسا و براي اضافه كردن رنگ به صدا. عمل تركيب آنها با متالوفون‌ها از همه نوع از موسيقي آسياي شرقي الهام گرفته است و توسط موسيقي اركستر در قرن 20ام پذيرفته شده است.

اينكه تابولار بلز با ساير سازهاي اركستر تا چه اندازه تركيب و آميخته مي‌شود، بستگي به ساختار صدايي دارد. آنها به نحوي ساخته شده‌اند كه سري‌هاي هارمونيك تا حد امكان هارمونيك است كه به تركيب و آميختگي با ساير سازهاي اركستر كه يك ساختار هارمونيك از partialها دارند كمك مي‌كند. تابولار بلز ‌هنوز partialهاي غير هارمونيك را حفظ مي‌كنند، با اين وجود، كاراكتر صدايي شبيه بلز كه شامل بخش بزرگ‌تري از مؤلفه‌هاي غير هارمونيك است، ناپديد نمي‌شود.

تابولار بلز و ساير سازهاي اركستر در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)؛

اين خواص به معناي آن است كه يك تركيب خوب با ايديوفون‌هاي فلزي داراي زير و بمي معين بدست است: گلاكن اشپيل، ويبرافون، گنگ. علاوه بر اين، آنها به خوبي با همه سازهايي كه صدايي متشكل از اتك و رزونانس دارند تركيب مي‌شوند: گنگ، سيمبالز، تام-تام، تيمپاني، چنگ و پيانو. تابولار بلز همواره به شكلي متمايز قابل شنيدن هستند چراكه رنگ صدايشان متفاوت از تمامي ساير سازهاي اركستر است. يك طيف ديناميكي، از ترمولوي شديداً نرم pp تا اوج‌هاي قوي امكان‌پذير است. تركيب بويژه با ساز برنجي يا بادي چوبي در نواختن آكوردهاي فت fat، يك آهنگ (تنظيم) با وقار، شاد و باشكوه و مجلل ايجاد مي‌كند. در چنين مواردي سازهاي برنجي نت strike را با اتك اسفورزاندو (sforzando) و رزونانس را با نت‌هاي sustained حمايت مي‌كنند.

براي دستيابي به يك صداي قدرتمند، تابولار بلز و بلز صفحه‌اي همزمان نواخته مي‌شوند (اغلب توسط نوازنده يكسان).     

نت‌نويسی در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)؛

طرز تولید صدا در ساز تبولار بلز (Tubular Bells)

به عنوان يك قانون نت strike (همان strike tone) نوشته مي‌شود. اين نت يك اكتاو بالاتر است و زير و بمي واقعي بلز را دربر دارد. بنابراين صداي ساز همانند نت نوشته و غير انتقالي است. زير و بمي‌هاي كه براي تابولار بلز نوشته مي‌شوند، هميشه در محدوده صدايي F3 تا F5 قرار دارند. در يك نت strike‌ تني غالب است كه يك اكتاو بالاتر از تن يا نت پايه است، هم نت strike‌ و هم نت پايه در رزونانس قابل شنيدن هستند، دومي كمي مهم‌تر است. داستان‌هايي وجود دارد، درباره اينكه بحث‌هايي روي اينكه كداميك زير و بمي درستی دارد.