• loading

    loading

    0:00

معرفی ساز تبولار بلز (Tubular Bells)

زری هاشمی

پنج‌شنبه، 27 تیر 1398

از انواع مختلف بلزها كه در طي قرن‌ها در اركسترا مورد استفاده قرار گرفته‌اند، تابولار بلز به صورت كروماتيك به عنوان symphonic chims تنظيم شده است، بخشي از سازهاي استاندارد در اپراي مدرن و اركستراي سمفوني شد. نقش اصلي آنها جانشيني براي بلز در اركسترا بود ولي امروزه رنگ صدايشان به خودي خود ارزيابي مي‌شوند. تابولار بلز به عنوان يك ساز راحت براي حمل كردن براي استفاده هر روزه در اركستر توسعه يافت. صداي اين ساز به منظور داشتن صدايي تا حد امكان نزديك به زنگ‌هاي كليسا ساخته شد ولي به هر حال هرگز به اين هدف دست نيافتند. اين سازها در رجسيتر بالاتر استفاده شدند، در حاليكه رجيستر پائين توسط صفحات بلز پوشش داده مي‌شد، اگرچه شاخصه‌هاي صدايي دو ساز خيلی متفاوتند. در گذشته، تيغه‌هاي استيل جامد نيز به عنوان جايگزين‌های بلز مورد استفاده قرار میگيرند.  

تاریخچه ساز تبولار بلز (Tubular Bells)؛‌

تاريخچه ابتدایی ساز بلز؛

ساز تبولار بلز (Tabular Bells)

آسيا منشاء بلزهاي ريخته‌گري شده است. چيني‌ها بيش از چهار هزار سال از بلزهايي با اشكال مختلف در اركستر استفاده مي‌كردند. در حفاري 2400 ساله‌اي در ايالت هوژه در چين 65 بلز برنزي در اشكال مختلف (با ارتفاعي مابين 12 تا 150 سانتي‌متر) كشف شد. اين بلزها شكل فرم‌هاي گرد امروزي را نداشتند. بلز از هند تا خاور نزديك رواج داشتند. باستان شناسان نمونه‌هايي با منشاء آسوري با قدمت بيش از سه هزار سال نيز کشف کرده‌اند. شواهدي وجود دارد كه زنگ‌هاي برنزي نيز در اوايل هزاره دوم قبل از ميلاد وجود دارد. اولين بلز برنزي با يك اندازه بزرگ‌تر در مزوپوتاميا (Mesopotamia) و مصر در قرن نهم قبل از ميلاد ريخته‌گري شد. در تمدن‌هاي اوليه تصور مي‌شد كه صداي بلز خطر و ساير عوامل مزاحم و مشكل ساز را دفع مي‌كند. بلز اين معروفيت را همراه با سازي براي علامت دادن تا به امروز حفظ كرده است.

ساز بلز در اروپا؛‌

بلز در امتداد مديترانه به اروپاي جنوبي رسيد. در رم قديم bells‌ كوچك (tintinabulum) عمدتاً به عنوان سازهایی برای علامت دادن استفاده مي‌شدند، به عنوان مثال در حمام‌های رمی. اولين بلز با اندازه بزرگ‌تر كه نواخته می‌شد، سازی که  توسط بيشاژ پالينوس از نولا در حدود 400 سال قبل از ميلاد ساخته شده بود.  

هنر بلز ريخته‌گري شده در اروپاي شمالي يكي از نتايج گسترش مسيحيت بود و اولين بار توسط سلت‌ها در جزاير بريتانيا مورد استفاده قرار گرفت. راهبان قبطي در مصر اولين كساني در مذهب نوزاي مسيحي بودند كه هنر bell-founding‌ تبحر پيدا كردند، كه آنها خيلي پيش تر 500 سال بعد از ميلاد اين كار را انجام مي‌دادند. راهبان ايرلندي اين هنر را از آنها آموختند بنابراين تا قرن 5ام ريخته‌گران ممتاز بلز در ميان آنها وجود داشت. برجسته‌ترين آنها سنت فورچرن از پايه‌گذاران بلز بود كه تقريباً 490 سال بعد از ميلاد فوت كرد. چندان پس از آن طول نكشيد كه شغل بلز ريخته‌گری از راهبان به ريخته‌گران حرفه اي منتقل شد. سنت زدن بلز بويژه در برج هاي ساخته شده از قرن 6ام به بعد رو به گسترش نهاد.           

ساز بلز در قرون وسطی و دوران مدرن؛

معرفی ساز تبولار بلز (Tabular Bells)

در قرن نهم، ساز بلز به شكل لاله رواج داشت. در قرن يازدهم رايج‌ترين شكل شكل كندوي زنبور بود و در قرن دوازدهم زنگ «كله قندي» رايج بود. در قرن 13ام هنر ريخته‌گري بلز سرانجام با توليد زنگ گوتيك به كمال خودش رسيد، شكلي كه زيبايي تن (نت) را منعكس مي‌كند. همزمان زيبا كردن سطح خارجی بلز با تزئينات، تصاوير و نام ريخته‌گر شروع شد. تا زمان ساخت بلز گوتيك بهبودي‌هاي بيشتري انجام نشد. هنر ریخته‌گري به عنوان يك راز سر به مهر در ريخته‌گري‌ها حفظ مي‌شد كه از يك نسل به نسل ديگر منتقل میشد.

در قرون 18ام و 19ام بزرگ‌ترين بلز ريخته‌گري شدند، بيشتر از 20 تن وزن داشتند (پومرين Pummerin در سنت كليساي جامع سنت استفان در وين 20 تن وزن داشت و صداي آن در نت C2 ). زنگي (bell) كه تاكنون ريخته‌گري شده است Tsar bell با وزن 198 تن و ارتفاع 6.14 متر است. بعد از اينكه این ساز در سال 1733  میلادی ريخته‌گري شد، به‌طرز بدي صدمه خورد (يك تكه 11 تني آن جدا شد) و هرگز بعد از آن زنگ نخورد. اين زنگ اكنون در كرملين مسكو به نمايش گذاشته شده است.       

ساز تبولار بلز (Tubular Bells) در اركستر؛‌

ساز تبولار بلز (Tabular Bells)

در قرن 18ام استفاده از بلز در اركستر خيلي به ندرت اتفاق مي‌افتاد. تصور مي‌شود كه «جي اس باخ» اولين كسي بود كه از بلز استفاده كرد. بويژه در زمينه‌هاي دراماتيك در اپرا صداي بلز مكرراً لازم بود، ولي استفاده از زنگ‌هاي كليسا به دليل اندازه و وزنشان غير عملي بود. براي حل اين مشكل، سازهاي جايگزين ساخته شدند. يك bell‌ با زير و بمي C2، 20 تن وزن داشت. در برخي از ساختمان‌هاي تئاتر بزرگ مجموعه‌اي از زنگ‌هاي كليسا نصب شده است، به عنوان مثال در تئاتر بلشوئي در موسكو، grand opera اپراي بزرگ در پاريس و اپراي درسدن Dresden Opera .

در قرن نوزدهم بسياري تلاش كردند كه تا صداي زنگ‌هاي كليسا را با استفاده از سازهاي قابل مديريت‌تر در اپرا و سمفوني استفاده كنند. در این زمینه موفقيت‌هايي با اشياء فلزي مختلف نیز بدست آمد، آزمايشاتي با صفحات آويخته شده، تيغه‌ها، ديسك‌ها، بشقاب‌ها يا ظروف انجام شده بود. سيم‌هاي بلند پيانو بصورت ضخيم پيچيده شدند و با رزنيتورها تقويت شده و امتحان شدند. بسياري از اين آزمايشات در بايرويت (Bayreuth) (براي Parsifal ريچارد واگنر) و خانه اپراي رويال، كاونت گاردن انجام شد.

اين آزمایش‌ها در جهت دو هدف انجام شد: از يك طرف دقيق‌ترين تقليد ممكن از صداي زنگ با نسبت بالاي overtoneها و از طرف دیگر خلق يك صدا با يك زير و بمي معين.