• loading

    loading

    0:00

انواع مختلف ساز ديجريدو يا ديگريدو (Didgeridoo)

زری هاشمی

چهارشنبه، 24 بهمن 1397

ديدگريدو، ديدجريدو يكي از نام‌هاي اروپايي-استراليايي براي ساز قومي از استرالياي شمالي است. بيش از 40 نام قومي براي ديدگريدو شناخته شده است؛ دو نام از متدوال‌ترين نام‌ها از خارج استراليا ياراكي و ايرداكاري است. ايرداكي  به معناي گردن شترمرغ استراليايي يا تنها به معناي گردن است. مكرراً اين ساز به عنوان ترومپت چوبي طبيعي توصيف مي‌شود و معمولاً يك تا يك و نيم متر طول دارد.   

ديدگريدو يك وزوز ممتد توليد مي‌كند كه يك نوازنده ماهر مي‌تواند آن را براي توليد انواع افكت‌هاي ريتميك پيچيده تنظيم كند و حتي به پيشرفت‌هاي ملوديك دست يابند. ديدگريدو يكي ساز به شدت رسا است كه قابليت توليد مودهاي قدرتمند از محدوده somber يا sinister تا carefree ‌و joyful را دارد.

ديدگريدو متعلق به طبقه‌اي از سازهاي موسيقي است كه به عنوان ايروفون‌هاي lip-reed شناخته مي‌شوند. دليل اينكه اين ساز جز دسته سازهاي ايروفون است به اين دليل است كه ديدگريدو صدايي با يك ستون مرتعش هوا ايجاد كند؛ lip-reed چرا كه زبانه‌اي كه ستون هوا را مرتعش مي‌كند، لب نوازنده است. ساير سازهايي كه متعلق به طبقه ايروفون lip-reed هستند شامل باگل، ترومبون، توبا، هورن آلپي و غيره هستند.       

يك ساز ديدگريدو كه به صورت سنتي ساخته مي‌شود، چندين ويژگي منحصر به فرد دارد. اول اينكه ديدگريدو عمدتاً به جاي اينكه يك ساز كارخانه‌اي باشد، سازي دست ساز است. ديدگريدوهاي سنتي از شاخه يا نهال اكاليپتوس ساخته مي‌شوند كه مورچه‌ها (نوعي موريانه) آنها را توخالي كرده است.

سازنده ديدگريدو به تنه درخت و شاخه‌هاي آن ضربه مي‌زنند تا زمانيكه او يك مقطع توخالي مناسب پيدا كند. سپس او مقاطع توخالي را بريده و قسمت داخلي تنه را با استيك‌ها، سنگ‌هاي داغ و آب تميز مي‌كند.

سازنده ديدگريدو پوست درخت از تنه جدا مي‌كند و معمولاً كارهاي ديگري در جهت تغيير شكل آن انجام مي‌دهد تا كيفيت تونال‌ساز مورد پذیرش نوازندگان چیره‌دست این ساز باشد.  ساز ديدگريدوي كامل شده ممكن است رنگ شود يا رنگ نشود.   

يكي ديگر از ويژگي‌هاي منحصر به‌فرد ديدگريدو دهانه بزرگ و غير قابل جابه‌جا شدن است. ورودي دهانه ديدگريدو به ندرت زير 3 يا 4 سانتي‌متر است و معمولاً بزرگتر از این مقدار است چرا كه این ساز تمام يا تقريباً بخش قابل توجهی از دهان نوازنده را پوشش می‌دهد.    

انواع مختلف ساز ديجريدو يا ديگريدو (Didgeridoo)

ساير خواص كيفي كه اين ساز را منحصر به‌فرد مي‌سازد خصوصيات نواختن اين ساز است. اول اينكه با استفاده از دميدن چرخشي، نوازنده ديدگريدو مي‌تواند صدايي با پژواک بي‌نهايت توليد كند. نوازندگان ماهر ديدگريدو مي‌توانند صدایی وزوز مانند ماندگار را براي چند دقيقه توليد كنند. (تنفس چرخشي تكنيكي تنفسي است كه نوازنده را قادر مي‌سازد يك نت را بدون مكث و یک نفس اجرا کند). اين نوع تنفس، تنها منحصر به ديدگريدو نيست بلكه بسياري از نوازندگان كلارينت، ساكسوفون و ساير سازهاي بادي نيز با اين نوع تنفس آشنا هستند. اگرچه تنفس چرخشي يكي از گزينه‌هاي پيشرفته براي بسياري از نوازندگان كلارينت و ساكسوفون است ولي اين نوع تنفس يكي از مهارت‌هاي پايه براي نوازندگان ديدگريدو است.

يك نوازنده ديدگريدو مي‌تواند افكت‌هاي ريتميك پيچيده را به نوای شنیدنی ديدگريدو با استفاده از لب‌‎ها، زبان، گونه‌ها، ماهيچه‌هاي زبان و ديافراگم اضافه كند؛ برخي نوازندگان ماهر حتي مي ‌وانند يك ريتم و ضد ريتم را همزمان بنوازند.

اگرچه ديدگريدو يك ساز سنتی است كه زير و بمي پايه‌ای توليد مي‌كند (كه عمدتاً بستگي به طول ديدگريدو دارد)، تكنيك‌هاي خاص در نواختن مي‎‌تواند تغییری بزرگ در زير و بمي (اورتن‌ها) این ساز  ايجاد كند.

ديدگريدو طرز باور نكردني سازی تطبيق‌پذير محسوب می‌شود و به خوبي با انواع سبك‌هاي موسيقي سازگار است. 

فواید سلامتی ساز ديجريدو يا ديگريدو (Didgeridoo)؛‌

مطالعه‌اي در سال 2005 در ژورنال پزشكي بريتانيا ثابت کرده است که آموختن و تمرين ديدگريدو به كاهش اختلالات تنفسی در زمان خواب کمک شایانی می‌کند.