ویولنسل یا چلو، یک ساز تنور و باس از خانواده ويولن (شامل ويولن، ويولاو ويولنسل) است. در قرن نوزدهم ويولنسل در كنار ويولن، تبديل به مهم‌ترين ساز آرشه‌اي براي كارهاي تكنوازي شد. در قرن بيستم نوازندگان ويولن ماهرتر شدند، بطوريكه بيشتر روي تكنوازي، موسيقي مجلسي و اركسترال متمركز شدند. در ساخت اين ساز از اجزاي مشابهي همانند ساز ويولن استفاده مي‌شود، تنها تفاوت بين اين دو ساز اندازه بزرگ‌تر ويولنسل است. در مقايسه اين ساز با ويولن، آرشه اين ساز تقريباً 2 سانتي‌متر كوتاه‌تر و وزن آن به اندازه يك چهارم بيشتر است.  موي اسب مابين دو انتهاي آرشه كشيده مي‌شود و كلوفون زده مي‌شود (رزين‌كاري) تا از تماس آرشه با سيم اطمينان حاصل شود.

جزئیات فنی تر در مورد ویولنسل

ویولن سل يا چلو، سازي زهي داراي چهار سيم است كه با آرشه يا زخمه نواخته مي‌شود. اين ساز در فاصله پنجم درست كوك مي‌شود. سيم‌ها از كوچك به بزرگ عموماً روي C2 ،G2،D3 و A3 يك اكتاو پائين‌تر از ويولا كوك مي‌شوند. ويولنسل از خانواده ويولن بوده كه شامل ويولن، ويولا و كنتر باس (دوبل باس) مي‌شود. چلو به عنوان ساز تكنوازي و همچنين در گروه هاي موسيقي مجلسي) chamber music (اركسترها به عنوان بخش زهي اركسترهاي سمفوني و برخي گروه‌هاي موسيقي راك مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اركستر سمفوني مدرن بين سازهاي زهي آرشه‌اي، دومين ساز بزرگ و دومين ساز بم (پائين) از نظر زير و بمي است، دوبل باس بزرگترين و داراي پایين‌ترين (بم‌ترين) زير و بمي يا نواك است.

ويولن سل برگرفته از سازهاي متوسط و بزرگ قرن شانزدهم همانند ويولا da gamba و ساز كوچك  da braccio است. چنين سازهايي توسط خانواده آماتي (Amati) سازنده ويولن در قرن 16ام ساخته شد. در گروه‌هاي كلاسيك كوچك همانند اركسترهاي چهارنفره مركب از سازهاي زهي، ويولنسل معمولاً قسمت باس، پایين‌ترين (بم‌ترين) زير و بمي خط يك قطعه موسيقي را ايجاد مي‌كند. در اركستر در دوران باروك (تقريباً 1600 تا 1750) و دوران موسيقي كلاسيك (تقريباً 1725 تا 1800) ويولنسل معمولاً قسمت باس عموماً يك اكتاو بالاتر از دوبل باس را بوجود مي‌آورد. در دوران باروك چلو براي نواختن خطوط باس basso continuo معمولاً همراه با يك ساز كيبوردي (به عنوان مثال پايپ ارگان يا هارپسيكورد) و يا يك ساز زهي زخمه‌اي همانند (لوت يا theorbo) استفاده مي‌شد. در يك اجراي باروك، ويولنسل ممكن است با ساير سازهاي باس همانند دوبل باس، ويول يا سازهاي با رجيستر پائين همراه شود.

ویولنسل سازي رايج از خانواده سازهاي زهي است. كلمه چلو (cello) از ايتاليايي گرفته شده و نام كامل اين ساز ويولن سل (violoncello) است. نوازنده چلو، چليست يا ويولن سليست ناميده مي‌شود. اين ساز مي‌تواند به صورت تكنوازي، يا در موسيقي مجلسي و همچنين در اركسترها مورد استفاده قرار گيرد. همچنين اين ساز گاهي اوقات توسط آهنگسازان پاپ همانند بيتلز، بيورك (Bjork) و جميروكواي (Jamiroquai) استفاده مي‌شود.     

در طي قرون هفدهم و هجدهم، ويولنسل به عنوان يك ساز تكنوازي جايگزين ويولا دا گامبا (viola da gamba) باس شد. همچنين در اين دوران تركيب چلو و هارپسيكورد، جايگزين ساز كيبوردي باسو كانتينو (basso continuo) شد و  بافت هارمونيك مورد نياز در يك گروه موسيقي را پر كرد. به تدريج هايدن (Hayden)، موتسارت يا موزارت (mozart) و آهنگسازان ديگر با استفاده از اين ساز در گروه‌هاي موسيقي باعث شهرت اين ساز شدند و اين ساز تبديل به سازي استاندارد شد.

ويولنسل، سازي تطبيق پذير (چندكاره) است كه به صورت طبيعي و هنرمندانه در انواع مختلف موسيقي قابل استفاده است. از كارهاي معروف توسط اين ساز مي‌توان از Bach's six suites  باخ (Bach) براي ويولنسل تك، پنج سونات بتهوون براي ويولنسل و پيانو، كنسرتو دورژاك (Dvořák) و ميو (Milhaud)، سونات كدلي (Kodály)، دبوسي (Debussy) و شاهكار  باكياناس برزيليراس (Bachianas Brasileiras) از ويلا لوبس (Villa-Lobos) نوشته شده براي هشت چلو و صداي سوپرانو، نام برد.   

تناسب‌ها در ساز ویولن سل يا چلو؛

تناسب‌ها در يك ساز زهي به طول، نسبت بين فواصل از شيطانك  بالا تا لبه بالاي شكم يا سطح روي ساز (فاصله 1) و از لبه شكم (سطح روي ساز)  تا خرك (فاصله 2) بر مي‌گردد. نسبت‌ها بر حسب نسبت اين دو فاصله به يكديگر سنجيده مي‌شوند. مجموع اين دو فاصله برابر طول سيم مرتعش است. در ويولنسل فاصله از شيطانك بالا تا لبه بالاي شكم 28 سانتي‌متر، از لبه شكم تا خرك 40 تا 42 سانتي‌متر (طول سيم مابين 68 تا 70 سانتي‌متر) است. بنابراين نسبت تناسب 7 به 10 (7:10) است. در ويولن، طول دسته 13 سانتي‌متر و شكم 19.5 سانتي‌متر (طول سيم 32.5 سانتي‌متر است). بنابراين نسبت تناسب 2 به 3 (2:3) است.

نسبت‌هاي مناسب يا اسكيل يك ساز زهي برابر است با طول شكم يا به عبارتي صفحه رويي بدنه ساز است كه مي‌تواند به ميزان قابل توجهي تغيير كند. ويولنسل سه چهارم (طول بدنه 68 سانتي‌متر) يا ويولنسل‌هاي نيم‌اندازه (با طول بدنه تقريباً 56 سانتي‌متر)، ويژه كودكان ساخته مي‌شوند.

از نظر تاريخی، ساختار و صدا ويولنسل متعلق به خانواده ويولن است. با اين حال از دو نظر با ويولن و ويولا متفاوت است: پوزيسيون و انگشت‌گذاری.

1. پوزيسيون يا موقعيت نواختن: به دليل اندازه ويولنسل، براي نواختن اين ساز آن را به صورت عمودي نگه مي‌دارند (همانند ويولا دا گامبا). امروزه نوازنده ويولنسل اين ساز را مابين پاهايش نگه مي‌دارد، بطوريكه اين ساز بر روي يك ميله انتهايي (spike يا tail-pin) روي زمين قرار مي‌گيرد. در گذشته نوازنده ويولنسل، ساز را مابين پاهايش نگه مي‌داشت و آن را به بدنش مي‌فشرد يا آن را روي يك صندلي قرار مي‌داد و در حال ايستاده آن را مي‌نواخت. دست چپ نوازنده دسته را مي‌گرفت. اين روش نواختن به معناي آن است كه تنها فيگورهاي خيلي ساده باس مي‌توانند نواخته شوند.

2. انگشت‌گذاري: انگشت‌گذاري اين ساز در سال 1740 میلادی تغيير كرد، چرا كه در اين سال استفاده از انگشت شست به عنوان يكي از انگشتان نواختن آغاز شد. پوزيسيون انگشت شست، رسيدن به پوزيسيون‌هاي بالا را به‌ويژه روي سيم بالا فراهم مي‌سازد.

بخش‌ها و اندازه‌های ساز ویولن سل یا چلو؛ 

سردسته ساز ویولنسل يا چلو؛ 

حلزوني و جعبه گوشي از جنس چوب افرا؛

گوشي‌هاي چهار طرفه (از جنس ابونيت)؛‌

دسته ساز ويولنسل يا چلو؛‌

طول: 28 سانتي‌متر، صفحه انگشت‌گذاري بدون پرده از جنس ابونيت؛‌

بدنه ساز ويولنسل يا چلو؛‌

طول: تقريباً 75.5 سانتي‌متر، جعبه‌اي شكل؛

شكم ساز ويولنسل يا چلو؛‌

با حفره‌هاي صداي F شكل، پشت، ريب‌ها

سيم‌های ساز ويولنسل يا چلو؛‌

طول سيم‌هاي مرتعش: 68 تا 70 سانتي‌متر، چهار سيمه، كوك شده روي فواصل پنجم. C2، G2، D3، A3 .

مواد مورد استفاده: روده، نقره، مس، آلومينيوم، فولاد، نايلون.

آرشه ساز ويولنسل يا چلو؛‌

طول: 71 تا 73 سانتي‌متر. دسته آرشه از چوب پرنامبوكو (pernambuco) ساخته شده؛ رأس، پاشنه (فراگ) قابل تنظيم. كوتاه‌تر و سنگين‌تر از آرشه ويولن.

ميله انتهايي ساز ويولنسل يا چلو؛

فولادي؛

طول كل ساز ويولنسل يا چلو؛

تقريباً 125 سانتي‌متر؛

صداگير (mute) ساز ویولنسل يا چلو؛

قطعه يا وسيله‌اي شانه شكل كه از فلز يا چوب افرا ساخته شده و ارتعاش خرك را ميرا مي‌كند.  

انواع ویولن سل یا چلو؛

ویولن سل در اندازه كامل؛‌

رايج‌ترين نوع ويولنسل كه بسياري از نوازندگان آن را ترجيح مي‌دهند، ويولنسل در اندازه كامل است كه معمولاً 48 اينچ است. سيم‌هاي اين نوع ويولنسل از پایين‌ترين تا بالاترين زير و بمي، C G D A كوك مي‌شوند.   

ويولن سل فيبر كربني؛

اين نوع ويولنسل منحصراً توسط شركت لوئيس اند كلارك (Luis & Clark) ساخته مي‌شوند. اين نوع ويولنسل‌ها نيز داراي اندازه‌هايي مشابه با ويولنسل در اندازه كامل هستند ولي با توجه به توليد اين سازها از فيبر كربن، داراي هيچگونه cornices نيستند. Cornices  یا كنگره‌ها همان دندانه‌هاي كناره‌هاي ويولنسل هستند كه براي حفاظت از آن بكار مي‌روند. ويولنسل فيبر كربني محكم‌تر بوده و نيازي به اين cornices ندارند. اين امر فضاي بيشتري براي صدا ايجاد مي‌كند كه سبب غني‌تر شدن صداي ويولونسل‌ها مي‌شود.

ويولن سل‌ هاي در اندازه كوچكتر؛

ويولنسل‌ها همچنين در اندازه‌اي كوچكتر از اندازه كامل نيز ساخته مي‌شوند. كه اين چلوها با اندازه‌هاي 7/8, 3/4, 1/2, 1/4, 1/8 و 1/10 مشخص مي‌شوند. ويولنسل‌هاي كوچكتر نيز معمولاً از همان مواد چلوهاي بزرگتر ساخته مي‌شوند و تنها تفاوت آنها اندازه آنهاست. استفاده از اين ويولنسل‌هاي كوچكتر براي نوازندگان با جثه كوچكتر مثلا بچه‌ها يا مبتديان راحت‌تر است.