• loading

    loading

    0:00

اجرای ساز بیوا (Biwa)

زری هاشمی

پنج‌شنبه، 15 آذر 1397

سبک اجراي ساز بیوا در طی سال‌ها اصلاح شد بطوريكه اين سبک می تواند مناظري خلق كند و تصاوير را به نحوی ارتقا دهند كه داستان‌هاي زندگي دراماتيک را پيش روي شنوندگان بياورد. به همین دلیل اين ساز صدايي منحصر به فرد با قابليت خلق دراماتیک دارد. غالباً سنت‌هاي اجرايي از موسيقي بيوا به عنوان ميان پرده‌هاي كه مابين پاساژهاي روايي آوازي وارد مي‌شوند.  ساز سنتی (در حدود سه فوت طول دارد) بدنه‌اي عموماً ساخته شده از قطعه‌اي جامد از چوب شاه‌توت (يا رزوود) و يك صفحه صدا از چوب پالووينا همراه با سيم‌هايي كه روي پرده‌هاي چوبي ثابت و بامبو كشيده شده‌اند.

مشخصه‌های موسيقيايی ساتسومو-بيوا بيان سرزنده و تكان‌دهنده و هیجان‌برانگیز است. با قدرت زدن به بدنه ساز با مضراب در يك دست و بيان ظريف و دقيق به كنترل صداي ماندگار با حركت نرم و ظريف منجر می‌شود. اين مشخصه‌ها ارتباط نزديكي با ساختار ساز دارند.بيان مردانه اين ساز نتيجه تكنيك نواختن پركاشن است. چوب سخت و ضخيم براي صفحه جلويي بيوا و مضراب بزرگ از جنس چوب سخت و انعطاف‌پذير اين بيان را امكان‌پذير مي‌سازد. انگشتان دست چپ روي سيم‌ها قرار داده شده و در بين پرده‌هاي بالا (در حدود 25 ميلي‌متر تا 45 ميلي‌متر) قرار دارد. به اين ترتيب كنترل تنش سيم‌ها بطور مداوم امكان‌پذير بوده و منجر به بيان صدايي ظريف مي‌شود.

بدنه اصلی ساز بيوا (Biwa) ؛   

اجراي ساز بيوا (Biwa) ؛

ساتسوما-بيوا يك لوت با بدنه گلابي شكل است. بدنه آن متشكل از دو قطعه چوب است كه به يكديگر چسبانده شده‌اند و يك محفظه هواي باريك برجاي مي‌گذارند. صفحه جلويي «هارا-ايتا» يا «اوما-ايتا» ناميده شود كه تقريباً به معناي صفحه شكمي يا صفحه جلويي است. اين صفحه از چوب شاه‌توت ساخته شده و كمي خميده است كه به نوازنده اجازه مي‌دهد با باچي يا همان مضراب به بدنه ضربه بزند. صفحه پشتي «اورا-ايتا» نام دارد كه آن هم از چوب شاه‌توت، كارين يا زلكووا ساخته مي‌شود. سه حفره آكوستيكي روي صفحه جلويي ايجاد مي‌شوند. دو حفره صدا با صفحات عاجي يا نقره‌اي پوشانده مي‌شوند كه «هان گتسو» (نيمه ماه) يا ميكازوكي (هلال) ناميده مي‌شوند. 

سيم‌هاي جن (Gen) يا ايتو (Ito) در ساز بيوا (Biwa) ؛

پنج سيم ساتسوما-بيوا (سيمهاي بالايي دوبل هستند كه در اصل چهار سيم بوده‌اند) از فيبرهاي ابريشمي كه با خمير برنج  سيم‌ها در يك زير و بمي كه توسط نوازنده بر طبق محدوده صدايش انتخاب مي‌شوند، كوك مي‌گردند. خطوط ملودي روي يك سيم بالايي دوبل نواخته مي‌شوند. سيم پائيني ضخيم‌ترين سيم است و معمولاً به عنوان يك سيم واخون استفاده مي‌شود. سيم‎ها با يك گره ويژه در خرك يا فوكوجو بسته مي‌شوند. اين حفره‌ها «اي-نو-مي» كه به معناي چشم خرس است و با عاج پوشانده مي‌شوند. در طرف بالاي ساز سيم به گوشي ها يا «ايتو-ماكي» متصل مي‌شوند.

بالاي دسته 90 درجه به سمت عقب خم مي‌شود و به ساز مشخصه «crane-neck» مي‌دهد كه تسورو-كوبي يا كاكو-شو تقريباً به معناي crane neck است. قسمت خميده تنجين خداي آسماني ناميده مي‌شود. انتهاي بالايي تنجين با شكلي به نام ابي-او (دم عقرب) تزئين مي شود.

چو (پيلارها يا پرده ها) در ساز بيوا (Biwa) ؛

به منظور كنترل تنش سيم‌ها، در نتيجه زير و بمي، انگشتان دست چپ روي سيمها و بين چو قرار داده مي‌شوند. پنج چو شديداً بالا (در حدود 25 ميلي متر تا 45 ميلي متر) و عرض (در حدود 12 ميلي متر).  

باچي (مضراب) در ساز بيوا (Biwa) ؛

اجراي ساز بيوا (Biwa) ؛

سيم‌ها با گوشه زاويه‌دار بالايي مضراب مثلثي زده مي‌شوند كه در دست راست نگه داشته مي‌شوند. باچي اجازه توليد انواع مختلف ديناميك‌ها و رنگ صداها همچنين آرپژها و افكت‌هاي خراش مانند را مي‌دهد. همچنين باچي ممكن است براي ضربه زدن به بدنه استفاده شود. باچي بادبزن مانند ساتسومو- بيوا بزرگ‌ترين مضراب در موسيقي بيوا است. اين مضراب از چوب شمشماد نادري از ايبوزوكي (در جنوب ژاپن، كيوشو) ساخته شده است كه اين نوع چوب بايد بيش از ده سال خشك شود تا سختي و انعطاف‌پذيري لازم را به دست آورد. قسمتي از باچي كه در دست نگه داشته مي‌شود باچي-او  يا دم باچي ناميده مي‌شود. قاعده مثلث (در حدود 25 تا 27 سانتي متر) سوسو دو طرف مثلث فوچي به معناي لبه و دو زاويه بوشيب به دیگر اشکال هندسی اشاره دارد.   

بيواي دو بخشه و ساز بيوا (Biwa) ؛

امروزه با توجه به قوانين سختگيرانه مسافرت‌هاي هوايي، استفاده از اين جعبه‌هاي محافظ سخت نيز در پرواز ممنوع است براي حل اين مشكل جونكو اويدا بيوايي دو قسمته ساخت كه مي‌تواند در داخل جعبه مربعي جاي داده شود. البته در زمان‌هاي گذشته نيز بيواي دو قسمته وجود داشت ولي مشكل اين نوع بيواها اين بود كه درست پس از متصل كردن قسمت‌هاي مختلف اين ساز قابل نواختن نبود. سيم‌هاي ابريشمي به زمان معيني براي كشش و وفق يافتن با كشش نياز دارند. به دليل مشكلات كوك، بيواي دو قسمته برچيده شد.