• loading

    loading

    0:00

جنس ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel)

زری هاشمی

یک‌شنبه، 12 اسفند 1397

در ساز گلوکن اشپيل با مالت، جنس تيغه‌هاي كوك شده به صورت كروماتيك است که همانند كليدهاي پيانو، در دو رديف، در يك جعبه چوبي كم‌عمق جاي مي‌گيرند كه اين جعبه يا روي استند (پايه) قابل تنظيم يا بطور ساده روي يك ميز قرار مي‌گيرد. تمامي تيغه‌ها داراي عرض و ضخامت يكساني هستند؛ تنها طول آنهاست كه تغيير مي‌كند. تيغه‌ها در جاي خودشان به دو صورت قرار مي‌گيرند:

1. هر تيغه داراي يك سوراخ دايره‌اي در يك انتهاست كه يك پين از داخل آن عبور مي‌كند. انتهاي ديگر روي يك ريل نمدي قرار مي‌گيرد (felt rail).  اين ترتيب تنها روي گلوکن اشپيل ميزي ديده مي‌شود.

2.همانند زايلوفون، تيغه‌هاي استيل سوراخ‌هايي دارند كه در طرفين آن در نقاط نودال در حدود 22 درصدي طول تيغه از انتهاي آنها ايجاد شده‌اند. يك نخ از داخل اين سوراخ‌ها عبور مي‌كند كه تيغه‌ها روي آن معلق هستند. هر تيغه از تيغه مجاورش با ميخ‌هايي جدا شده است، كه آن را در جاي خودش ثابت نگه مي‌دارد و اجازه ارتعاش آزاد به آن مي‌دهد. اين نحوه معلق بودن به دليل ملاحظات آكوستيكي است: به دليل اينكه نقاط تماس مابين تيغه و ريل (يا مكان سوراخ‌ها) دقيقاً در نقاط نودال قرار دارند، دمپ شدن partial‌هاي هارمونيك جلوگيري مي‌شود، در حاليكه رزونانس partial‌هاي غيرهارمونيك جلوگيري مي شود. partialهاي هارمونيك به تن (صدا) شفافيت بيشتري مي‌دهند. اين ترتيب تنها روي گلوکن اشپيل‌هايي با يك پدال دمپ كننده يافت مي‌شود.

گلوکن اشپيل داراي رزنيتورهاي اضافه‌اي نيست چرا كه case به عنوان جعبه صدا عمل مي‌كند. 

ساز بلز یا گلوکن اشپيل (Glockenspiel) داراي صفحه كليد؛

جنس ساز گلاكن اشپيل (Glockenspiel)

يك گلوکن اشپييل «با عملكرد مشابه پيانو» مكانيزمي با چكش‌هاي فلزي كوچك زير تيغه‌ها دارد كه به كمك يك كيبورد كار مي‌كند. دمپ شدن همانند پيانو رخ مي‌دهد، دمپرها با فشردن يك پدال بلند مي‌شوند. اگرچه اين سازها انواع بزرگ‌تري از تكنيك‌هاي نواختن نسبت به گلوکن اشپيل‌هايي كه با مالت نواخته مي‌شوند، ارائه مي‌دهند،بنابراین در مورد این ساز صدا پایين‌تر است. به همين دليل است كه گلوکن اشپيل‌هاي داراي صفحه کلید به ندرت مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

چنگ زنگ دار در ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel)؛ 

تيغه‌ها به صورت افقي مرتب نشده‌اند ولي به صورت عمودي در يك فريمي كه شكل چنگ دارد، قرار دارند. اين نسخه قابل حمل گلوکن اشپيل براي گروه‌هاي مارش توليد شده و قبلاً در آلمان در قرن 19ام پخش شده‌اند. امروزه اين ساز در بسياري از كشورها بويژه آمريكا بكار مي‌رود.

مالت‌ها در ساز بلز یا گلوکن اشپيل (Glockenspiel)؛ 

جنس ساز گلاكن اشپيل (Glockenspiel)

پركاشنيست‌ها مي‌توانند مالت‌هاي مختلفي با سختي‌هاي گوناگون داشته باشند. مالت‌هاي (فلزي) سخت روي partialهاي بالاتر تاكيد دارند، رنگ صدا را درخشان‌تر، سخت‌تر و تيزتر مي‌سازند. مالت‌هاي (چوبي) نرم‌تر partial‌هاي بالاتر را دمپ مي‌كنند، رنگ صدا نرم تر و حجيم‌تر شده و فركانس‌هاي پايه بيشتري را دربر مي‌گيرد.

خصوصيات عمومي مالت در ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel)؛   

سر:

مواد: پلاستيك (سخت)، شيشه سخت، برنج، فلز؛‌

قطر: 1.4 تا 2.8 سانتي‌متر؛

محور:

طول: 24 تا 37 سانتي‌متر؛‌

مالت‌هاي مورد استفاده:

برنجي:

قطر سر: 1.4 تا 1.8 سانتي‌متر، طول شافت: 24 تا 28 سانتي‌متر؛‌

چوبي: قطر سر: 1.4 تا 1.8 سانتي‌متر، طول شفت: 25 سانتي‌متر؛

ابونيت چوبي با هسته برنجي: قطر سر: 1.4 تا 1.8 و طول شفت: 25 سانتي‌متر؛‌

لكسان (Lexan)، ABS، لاستيك سخت: قطر سر: 2.4 سانتي‌متر؛

طبقه‌بندي تقريبي بر طبق اندازه سر: تا 2 سانتي‌متر: كوچك، 2.5 سانتي‌متر:متوسط، 2.8 سانتي متر: بزرگ.

رزنيتور (تشديد كننده) در ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel)؛

كيس (محفظه) همانند يك محفظه صدا (رزنيتور) عمل مي‌كند.

وزن ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel)؛

جنس ساز گلاكن اشپيل (Glockenspiel)

وزن این ساز متناسب با جنس و اندازه‌ی آن بین 5 تا 12 كيلوگرم متفاوت است.

دمپر پدالي در ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel)؛

گلوکن اشپيل‌هايي كه روي استند قرار مي‌گيرند، برخلاف گلوکن اشپيل‌هاي ميزي معمولاً يك دمپر پدالي دارند.

كوك (تنظيم) در ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel)؛

اعتدال مساوي، تن كوك عموماً 442 هرتز است.

طرز تولید صدا در ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel)؛ 

ساز گلوکن اشپيل نواخته شده با مالت؛

گلوکن اشپيل از دو رديف تيغه‌هاي استيل كه به صورت كروماتيك كوك شده‌اند، تشكيل شده است. هر تيغه داراي زير و بمي خودش است كه با طول آن مشخص مي‌شود: هر چه تيغه كوتاه‌تر باشد، زير و بمي آن بالاتر مي‌رود. تيغه‌ها به همان ترتيب كليدهاي پيانو قرار مي‌گيرند. نوازنده دو تا چهار مالت در دست مي‌گيرد، كف دست به سمت پایين قرار گرفته و نقاط ضربه تقريباً در وسط تيغه هستند. تيغه‌ها داراي چگالي بالايي هستند كه به انعكاس صدا (تن) كمك مي‌كند. بنابراين مالت‌هاي نسبتاً سنگين براي به ارتعاش درآوردن تيغه‌ها لازم هستند.

انتخاب مالت در ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel)؛ 

پركاشنيست‌ها مي‌توانند مالت‌هايي با درجات سختي مختلف انتخاب كنند. مالت‌هاي چوبي سخت، partial‌هاي بالاتر را تأكيد مي‌كنند، رنگ صدا را درخشان‌تر، سخت‌تر و تيزتر مي‌سازند. مالت‌هاي چوبي نرم‌تر partialهاي بالاتر را دمپ مي‌كنند، رنگ صدا نرم‌تر و حجيم‌تر مي‌شود و فركانس‌هاي پايه بيشتري دارد. مالت‌هاي خيلي سخت يك اتك كوبنده (پركاسيو) قابل شنيدن متمايز (تق تق بي روح) در قطعات بلند توليد مي‌كنند، بويژه در گلاكن اشپيل ميزي.   

دمپ كردن در ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel)؛   

نت‌هاي تك مي‌توانند در ادامه اتك با دست دمپ شوند و به اين ترتيب طول ساستين (ماندگاري) براي نوازنده مشخص مي‌شود. دمپ كردن با مالت روي گلاكن اشپيل يك نويز اضافه در لحظه برخورد ايجاد مي‌كند. برعكس، دمپ كردن با مالت روشي استاندارد در ويبرافون است. نت‌ها در گلاكن اشپيل مدرن به همان روش پيانو دمپ مي‌شوند، به عبارت ديگر يك پدال دمپر كه دمپرها را از روي تيغه‌ها بالا مي‌برد، به نت اجازه رزونانس مي‌دهد؛ بدون پدال، نت‌ها به صورت اتوماتيك دمپ مي‌شوند و صدا خيلي كوتاه مي‌شود.

ساز گلوکن اشپيل (Glockenspiel) داراي صفحه‌كليد؛‌

این ساز همانند يك پيانو نواخته مي‌شود و تفاوت چندانی با پیانو ندارد.