معرفی ساز هورن وینی (Viennese Horn)
يافتههاي پژوهشگراه حوزهی مهندسی صدا نشان ميدهد كه صداي هورن ويني شمار بيشتري از هارمونيكها را در بردارد و بنابراين صدايي روشنتر در قياس مستقیم با دوبل هورن، هورني كه بيشترين استفاده را در خانواده هورنها دارد. در هورن ويني نوازنده ميتواند نتهاي اتحاد را نرمتر بيان كند و رنگ صداي ساز را آسانتر تغيير دهد كه اين امر به او محدوده وسيعتري از تبیین موسيقيايي ميدهد. در نواختن فورتيسيمو هورنهاي ويني در صداي كلي اركستر نسبت به دوبل هورنها كمتر چشمگير هستند.
تاریخچه ساز هورن وینی (Viennese Horn)؛
ساز هورن وینی در قرون وسطي، از يك نت تك تا يك گام؛
هورنهاي قرون وسطي اشكال مختلفي داشتند، از هورن كوچك كه با يك تسمه روي شانه حمل ميشد تا هورن نظامي به بلندي قامت يك مرد. هورنهايي كه عموماً در قرون وسطي مورد استفاده قرار ميگرفتند عبارتند از:
Cow-horn با اندازه متوسط: چرا كه حجم فوقالعاده cow-horn كه در واقع از هورن بوفالو ساخته شده است و براي شكار مورد استفاده قرار ميگيرد.
هورن نظامي: هورني خميده و ساخته شده از فلز تقريباً به بلندي قد يك انسان است. اين هورن نت بلندتر و پر رونقتر نسبت به هر هورن ديگري توليد ميكند و بنابراين براي مقاصد نظامي مورد استفاده قرار گرفت. جانشين اين هورن، ساز هورن آلپي است.
باگل: اين هورن كوچكترين هورن در ميان تمامي هورنهاي ساخته شده از شاخ حيوانات يا فلزي است و توسط نگهبانان، و چوپانان مورد استفاده قرار ميگرفت. در گروههاي درباري نسخه برازندهتري ساخته شده از طلا يا عاج مورد استفاده قرار ميگرفت. در عوض دهانه، اين سازها سوراخي براي دميدن در آن داشتند. در اصل تنها يك نت تك ميتواند روي هورنهاي كوچك و سه هارمونيك اول روي هورن هاي بزرگتر ايجاد ميشود. از حدود 1000 سال بعد از ميلاد سوراخهاي انگشتگذاري، كه در ابتدا در انگلستان ظاهر شدند به تدريج محدوده نتها را افزايش دادند.
اولين هورن مارپيچي، يك از هورنهاي دريچهدار مدرن پيشرفته در اروپا ساخته شدند، شايد در حدود قرن 21ام. اگر چه هورنهاي مارپيچي قبلاً در هر تمدني وجود داشتند ولي دانش ساختن آنها در طي مهاجرت مردم در حدود 800 سال بعد ميلاد از بين رفت.
ساز هورن وینی (Viennese Horn) در دوره باروك از هورن شكاری تا ساز اركستر؛
هورنهاي باروك دهانههايي فنجاني شكل داشتند كه ادامه باز شده خود دهانه لوله يا يك وسيله جانبي بودند كه بايد متصل ميشدند. ساز هورن ويني با پوشاندن نصف سوراخهاي انگشتگذاري يك گاك كروماتيك نواخته میشود و تكنيكoverblowing نيز قبلا مورد استفاده بود. هنر نواختن كورنت قبلاً رواج داشت. كورنت (آلماني: زينك ايتاليايي:كورنتو، فرانسوي: كورنت ا باكوئيم) از هورنهاي قرون وسطي پديد آمد. كورنت به ميزان قابل توجهي در دوران رنسانس بهبود يافت و ساز باروك يك لوله ضخيم و معمولاً خميده شش وجهي ساخته شده از چوب و گاهي اوقات فلز داشت. اين ساز هفت سوراخ انگشتگذاري داشت كه در سازهاي بزرگتر كليدهايي داشتند و از طريق يك دهانه فنجاني شكل در آن دميده ميشود. به عنوان ساز سوپرانو از گروه ترومبون كورنت توسط موسيقي هنري بويژه در كارهاي جي اس باخ مورد استفاده قرار گرفت. كورنت نميتواند به درستي ساز بادي برنجي آنطور كه ما امروز اين اصطلاح را بكار ميبريم ناميده شود چرا كه رنگ صداي آن به طور عمده رقيقتر بود و كاراكتر فلزي مختص سازهاي برنجي مدرن را نداشت.
هورن شكاري بزرگ، تك مارپيچ كه در قرن 17ام مورد استفاده قرار گرفت (ايتاليايي: كورنو دا كاشيا، فرانسوي: كورد چاسه) تحت اولين توسعه تكنيكال در فرانسه قرار گرفت و به همين دليل به عنوان هورن فرانسوي در انگلستان شناخته شد. اين نام بعدها براي يك مدل هورن دريچهدار مدرن استفاده شده است.
در ميانه قرن هفدهم هنگامي كه ترومپت قبلاً در موسيقي هنري مورد استفاده بود هورن هنوز به عنوان يك وسيله علامتدهي براي شكار و جنگها مورد استفاده قرار میگرفت. يكي از دلايل اين امر لولههاي مارپيچي دايرهاي بودند كه ساخت آنها بسيار سخت بود. براي تمامي مقاصد و هدفها هورن شكاري هورن شكاري يك ترومپت به شكل هورن بود. لولهها بلند، باريك و خيلي كم مخروطي بودند. ساز سريهاي هارمونيك يكساني همانند ترومپت آن دوران داشت با اين تفاوت كه تن هورن جادوي ترومپت را نداشت.
محبوبيت هورن شكاري كه رنگ صداي آن اساساً تفاوتي با ترومپت نداشت به دليل لوله مارپيچي آن بود كه آن را سازي پر طنین مي سازد كه در آن زمان عميقترين ترومپت (در F پائين) و يك لوله كه 3.8 متر طول داشت به سختي قابل استفاده بود.
در حدود سال 1680 اولين هورن شكاري متشكل از چندين مارپيچ و يك لوله مخروطي بود كه به صورت يكپارچه در پاريس ساخته شد. ژان باپتيس لالي كه نواوريهاي مهمي در تكنيكهاي اركستر معرفي كرد (او اركستر سازهاي زهي را به پنج بخش تقسیم کرد و مسئول توسعه قابل توجه در مينوت و كنسرتو گروسو بود كه به شهرت بين المللي او كمك كرد، در كنار تمام این موارد میتوان از جمله اقدامات او به پايه گذاري اپراي فرانسه نیز اشاره کرد) هورن را بهبود بخشيد و استفاده گسترده از آن را در میان اقشار مختلف رایج کرد. تلاشهاي وي منجر به استفاده از هورن شكاري توسط اركسترها شد.
از شروع قرن هجدهم هورن شكاري بويژه توسط باخ و هندل باي نواختن در انواع مختلف رجيسترها مورد استفاده قرار گرفت كه شامل بالاترين رجيسترها تا هارمونيك 16ام همانند ترومپت شد. در اركستر هورن معمولاً توسط ترومپتنوازان به موازات هورن رايج در هر زمان، كورنت نواخته ميشد. تا نيمه قرن هجدهم كورنت ديگر مورد علاقه نبود و ديگر مورد استفاده قرار نميگرفت.
در حدود سال 1700 میلادی هورن شكاري تحت تغييرات اساسي قرار گرفت عمدتاً در شهر وین مورد استفاده قرار میگرفت. اين طراحي جديد به ساز كيفيت تازهای در تن داد و آن را به هورن فرانسوي واقعي بدل كرد. مايكل و يوهانس از جمله افرادی بودند که فضاي داخلي ساز را عريض كردند. در دوران كلاسيك برای نواختن تكنيكهاي استاپينگ از هورنهاي طبيعي كروماتيك استفاده كردند. توسعه بيشتر هورن فرانسوي توسط نوازنده معروف هورن، جوزف همپل بوهمي از سال 1753 به سازی با مشخصههاي ساختاري و صدايي که امروزه میشناسیم، نزدیک شد. بزرگترين نوآوري همپل معرفي استاپينگهاي دستي براي كروماتيك كردن بود.
آنتون جي همپل دريافت كه نتهاي سريهاي هارمونيك طبيعي نیز امکان پرشورتر نواخته شدن را دارند. اين تكنيك به ساز هورن يك كروماتيكسازي ويژه ميدهد اگرچه نيازي به گفتن نيست كه كيفيت اين نتهاي متوسط نميتواند با هورن دريچهدار مدرن مقايسه شود. براي اجرای اين تكنيك، بل به سمت پائين نگه داشته ميشد و به جاي اينكه روي كنارهاش يا برخلاف قبل به سمت بالا قرار گيرد، دست راست در داخل آن قرار ميگرفت. اين امر سبب ايجاد بهبود گسترده كيفيت صدا شد چرا كه استاپينگ و زنندگی و تندی رنگ صداي هورن را كاهش ميداد.
رنگ صدا به ميزان بيشتري با جايگزيني دهانه فنجاني شكل با دهانه قيفي شكل به ميزان بيشتري اصلاح شد كه به هورن نواي دلپذير رمانتيك ودلنشين داد.
از نظر صدا، هورن فرانسوي جديد يك ساز اركسترال كاملاً جديد بود و حتي نقشهاي متعددي داشت، برای مثال تكنيك استاپينگ دستي هندل فاصلههاي ميان نتهاي سريهاي هارمونيك را پر كرد و به هورن فرانسوي كروماتيك خاصي داد؛ با اين وجود نتهاي استاپد هنوز تا کامل شدن فاصله داشتند: در جاهايي آنها صدايي بسيار گرفته توليد ميكردند و تنها بهعنوان نتهايی البته نه براي انتقال ملودي مورد استفاده قرار ميگرفتند. براي دور زدن اين مشكل، آهنگسازان كلاسيك نيز چندين كوك را در يك كار به کار میبردند، البته استثناهایی نیز مانند سمفوني نهم بتهوون در این رابطه وجود دارد.
ساز هورن وینی در دوره رمانتيك، دوره هورن دريچهدار شروع شد؛
آخرين تغییر مهم در تكامل هورن در شكل مدرنش اختراع دريچهها بود. در سال 1814 هنريش استولزل از برلين هورن دريچهداري ارائه داد و در سال 1818 میلادی او و فردريش بلوهلم اختراعي براي دريچه پيستوني ارائه دادند. از آن پس هورن دريچهدار تحت تغييرات دائمي از نظر ساختاري و صدا قرار گرفت و به دليل اينكه كيفيت صداي اولين هورنهاي دريچهدار به هيچ عنوان به خوبي صدای هورنهاي شكاري طبيعي از آب در نیامدند. به همين دليل است كه هورن دريچهدار همانند ترومپت دريچهدار در ابتدا مورد پذيرش قرار نگرفت يا در اركستر تنها همراه با هورن طبيعي استفاده میشد.
يكي از اولين آهنگسازاني كه براي هورن دريچهدار نت نويسي كرد رابرت شومن بود كه در سال 1849 آداجيو و آلگرو را براي هورن در F و پيانو نوشت و قطعه كنسرتي آن را براي چهار هورن و اركستر براي هورن دريچهدار آماده کرد. ساختار دريچه مدرن هنوز اساساً همان هورن دريچهدار سوم است، كه در سال 1830 ظهور كرد. اضافه كردن دريچهها به ساز يك محدوده صدايي كاملاً كروماتيك داد.
تا انتهاي قرن نوزدهم سازنده آلماني ساز فريتز كروسپه اولين هورن دوبل در F/Bb توليد كرد. از ميانه قرن بيستم اين هورن، با دريچههاي گردان تجهيز شد و پذيرش بيشتري نسبت به مدلهاي دريچهدار پيستوني پيدا كرد و امروزه دوبل هورن در F/Bb يكي از هورنهاي با استفاده گسترده در موسيقي اركسترال است. بين سالهاي 1985 و 1987 پروفسور جورج ويدهولم يك مطالعه تطبقي (مقايسهای) مابين هورن ويني، دوبل هورن در F/Bb و هورن سهگانه در F/Bb/high f انجام داد و به بينشهاي جديدي در ويژگيهاي اكوستيكي، نواختن و تونال هورن ويني دست يافت.