ساز ساکسیفون (saxophone) در دسته‌بندی سازهای بادي، بادي چوبي، ايروفون (aerophone) قرار داده می‌شود. ساكسيفون يک ساز تک زبانه‌ای يا يک زبانه‌اي يا تک قميشی (single reed)، بادی چوبی است كه اولين بار در اواسط قرین 1800  میلادی توسط  آدولف ساكس ساخته شد. ساكسيفون از يک دهانه (mouthpiece) لوله فلزی مخروطی، كليدهای انگشتی تشكيل شده است که در اثر عبور هوا از داخل ساز، reed یا قمیش شروع به ارتعاش می كند. صدا در اثر عبور در داخل بدنه اصلي ساز امپلي‌فاي مي‌شود. ساكسيفون‌ها متشكل از قسمت‌ها و اجزای متعددی بوده كه هر يک جداگانه ساخته مي‌شوند و سپس به هم متصل مي‌شوند.

اگرچه ساكسيفون‌ها از برنج (يا ساير فلزات) ساخته شده‌اند اما با توجه به نوع صداي آنها و نحوه نواخته شدنشان به عنوان سازهاي بادي چوبي شناخته مي‌شوند.     

تاریخچه ساز ساکسیفون (saxophone) ؛‌

اگرچه بسياري از سازهاي امروز نتيجه تغييرات مداوم سازها و نمونه هاي اوليه در طي سال‌هاي متمادي هستند و نمي‌توان اختراع بسياري از آنها را به شخص خاصي نسبت داد ولی  ساكسيفون توسط يک شخص خاص به نام آدولف ساكس (Adolphe Sax) اختراع شد و به همين دليل اين نام را به خودش گرفت. آدولف يک سازنده ساز بود كه تا سن 20 سالگي، يك كلارينت و دو فلوت از جنس عاج، ساخته بود و با ابداع يك سيستم كاملاً جديد برای كلارينت آن را بهبود بخشيد. همچنين او باس كلارينت را بازنگري و بازسازي كرد و دريچه‌هاي پيستون به كورنت اضافه كرد. در اين دوران او برخي از كلارينت‌ها، فلوت‌ها و ساير سازهاي موسيقي با كيفيت بالا را اختراع كرد. همچنين بسياری وی را مخترع آنچه كه امروزه به عنوان ترومپت شناخته مي‌شود، مي‌دانند. او در سال 1841 میلادی اولين مدل قابل استفاده از ساكسيفون را اختراع كرد.

زمانيكه Adolphe Sax تصميم به ساخت ساكسيفون گرفت، در پي ابداع سازی بود كه بتواند صداهاي اركسترال سازهای بادی چوبي را با سازهاي برنجي تركيب كند. ساز جديد او دارای كيفيت تن (tone quality) سازهاي بادی چوبی و قدرت ساز برنجی بود. اولين ساكسيفون ساخت وي، يك ساكسيفون باس بزرگ بود و از آنجا كه شكلی مخروطی نياز داشت، ساخت اين ساز از فلز برنج راحت‌تر از ساخت آن از چوب بود. در  20 مارس سال 1846 ساكس اختراع خودش را ثبت كرد. ساكسيفون‌هاي كوچك‌تر همانند آلتو و تنور كمی بعد از آن اختراع شدند.

 علاوه بر تهور وی در ساخت سازها، ساكس همچنين يك كارآفرين و پيش‌رو بود. براي ترويج ساز جديدش، او رقابتی بين رسته‌ی پياده نظام سنتی فرانسه و رسته‌ی دیگری كه سازش را استفاده مي كرد، راه انداخت. رسته‌ی نظامی که ساز ساخته‌ی ساكس را می‌نواخت اين رقابت را برد و ارتش رسماً ساكسيفون را در داخل باندهايش پذيرفت كه اين خود سطح بالايي از مخالفت و خشم را نسبت به ساكس برانگيخت و بسياري از سازندگان سازها و موسيقيدان‌ها ساكسيفون را به عنوان يك ساز قابل قبول رد كردند و از نواختن يا توليد آن امتناع كردند كه اين امر مانع از استفاده از ساكسيفون با هدف اصلي آن يعني استفاده در اركستر شد.

بسياري از آهنگسازان تحت تأثير صدای ساکسیفون قرار گرفتند و به تدريج آن را در قطعات موسيقي‌هايشان بكار گرفتند. اين ساز همه كاره (تطبيق‌پذير) در سبك‌هاي مختلف موسيقي مورد استفاده قرار گرفت. به عنوان مثال اين ساز در اپرايي همانند Bizet's VArlesienne  و همچنين قطعه اركسترال راول (Ravel)، بولرو (Bolero) استفاده شده است. در ايالت متحده آمريكا اين ساز توسط جي پي سوزا (J. P. Sousa) كه از ساكسيفون به صورت گسترده در قطعات مراسم رژه مورد استفاده قرار گرفت، معروف شد.                 

پتانسيل واقعي ساكس توسط موسيقي‌دان‌هاي جز (Jazz) در طي دهه‌های ابتدایی قرن 1900 میلادی شناخته شد. هنرمنداني همانند چارلي پاركر (Charlie Parker) و جان كولتران (John Coltrane) براي تبديل شدن ساكسيفون به محبوب‌ترين ساز تكنوازي چوبي بادي براي جز (Jazz) نقش به سزايي داشتند. صداي ساكسيفون اين دو نوازنده كاملاً متفاوت و منحصربه‌فرد بود كه اين صداي منحصربه‌فرد نتيجه مواد و ساختارهاي مختلف دهانه، سختي زبانه (قميش) و نحوه قرارگيري دهان نوازنده روي ساز است. دهانه ساكسيفون براي موسيقي‌دان‌هاي جاز بهبود يافته، بنابراين صداي توليدي از ساز بلندتر است.     

جنس ساز ساکسیفون (saxophone) ؛‌

بسياري از ساكسيفون‌ها در گذشته و حال حاضر از فلز برنج ساخته شده‌اند ولي با اين وجود ساكسيفون‌ها به عنوان سازهاي بادي چوبي در نظر گرفته مي‌شوند، بطوريكه برخلاف سازهاي برنجي كه صدا توسط لب‌هاي نوازنده در مقابل دهانه توليد مي‌شود در ساز ساكسيفون نوسان كردن زبانه (قميش) باعث اين امر مي‌گردد.

ساكسيفون‌ها عمدتاً با برنج ساخته می شود. برنج آلیاژی متشكل از فلزات مس، قلع، نيكل و روي است. رايج‌ترين برنج مورد استفاده در ساخت ساكسيفون داراي 70 درصد مس و 30 درصد روي است. ديگر انواع آن شامل برنج طلايي و برنج نقره‌اي است كه نسبت‌هاي اين فلزات در اين آلياژها متفاوت است. وجود فلز روي در برنج این آلیاژ را در دماهاي پائين‌تر قابل استفاده ساخته است. برخي سازندگان سفارشي براي قسمت‌هاي مختلف ساكسيفون از آلياژهاي ويژه استفاده مي‌كنند. مقادير كمي آرسنيك يا فسفر نيز ممكن است به برنج اضافه شود تا استفاده از برنج را در ساخت لوله‌هاي برنجي راحت‌تر سازد.

ساير مواد نيز در ساخت ساكسيفون مورد استفاده قرار مي‌گيرند. بسياري از پيچ‌ها از فولاد ضد زنگ ساخته مي‌شوند. چوب‌پنبه براي همتراز كردن درزها و water key استفاده مي‌شوند. در برخي موارد موم نيز در اين درزها استفاده مي‌شود. دهانه‌ها مي‌توانند از مواد مختلفي ساخته شوند، به هر حال مواد مورد استفاده در دهنه تأثير چنداني روي صدا ندارند. معمول‌ترين ماده، لاستيك سياه و سخت يا كائچو (ابونيت) است. دهانه‌هاي شيشه‌اي يا فلزي نيز موجود هستند. تشديدكننده‌هاي پلاستيكي ساخته شده و ساز اغلب با لاك‌الكل پوشانده مي‌شود. روكش‌هاي نيكلي روي كليدها به تقويت و جذابيت آنها كمك مي‌كند.