• loading

    loading

    0:00

آرشه در ساز ويولنسل یا چلو (Cello or Violoncello)

زری هاشمی

چهارشنبه، 5 دی 1397

در آرشه تارهاي زيادي از جنس موي اسب (واقعي يا مصنوعي) محكم بين دو انتهاي فريم چوبي آرشه كشيده شده‌اند. آرشه از قسمت چوبي نگه داشته مي‌شود و موهاي آرشه روي سيم‌هاي ويولنسل كشيده مي‌شوند و سبب ايجاد ارتعاش ممتد اين سيم‌ها مي‌شوند. به منظور كمك به اين امر، سيم‌ها مرتباً با ماده چسبناكي به نام رزين كه از صمغ درخت حاصل مي شود، رزين‌كاري (كلوفون زدن) مي‌شوند. صداي تارهاي مرتعش در داخل بدنه طنين مي‌اندازند. بدنه چوبي است و به نحوي تراش داده مي‌شود تا بهترين اكوي آكوستيكي را توليد كند. هرچه از عمر چوب ويولنسل بيشتر بگذرد، خواص آكوستيكي آن بهتر مي‌شود.     

نت نويسي در ساز ويولنسل یا چلو؛    

آرشه در ساز ويولنسل یا چلو؛

ويولنسل يا چلو يك ساز غير انتقالي است كه عمدتاً در كليد باس نوشته مي شود. به دليل محدوده صدايي گسترده، كليد تنور و تربل نيز استفاده مي‌شوند. نمونه‌هایی از نت‌نويسي غير انتقالي از «كليد تربل در اكتاو» موسيقي اركستر قرن نوزدهم (به عنوان مثال در نت‌هاي نوشته شده توسط آنتون براكنر) موجود است. در چنين مواردي، صداي ساز يك اكتاو پایين‌تر از نت نوشته شده است.  

نت نويسي آرشه‌كشي (دست راست) در ساز ويولنسل یا چلو؛     

به عنوان يك قانون، بسياري از استروك‌هاي آرشه (حركات آرشه) كه تحت عنوان استاكاتو (staccato) قرار مي‌گيرند، نوشته نمي‌شوند ولي به صورتي مناسب توسط نوازنده ويولن نواخته مي‌شوند. اگر نوازنده، نوع خاصي از استروك آرشه مورد نظر داشته باشد، آن نوع خاص را در پارتيتور (score) قيد مي‌كند.

عبارات ملوديك كه بايد با يك استروك تك نواخته شوند، توسط خطوط اتصال به هم مرتبط مي‌شوند. تغيير آرشه‌كشي مي‌تواند روي يك نت تك نيز رخ دهد.

Détaché / Detached (دتاشه) در در ساز ويولنسل یا چلو؛     

آرشه در ساز ويولنسل یا چلو؛

تكنيك غير لگاتو است، استروك‌ها به صورت متناوب به سمت بالا و پایين انجام مي‌شوند بدون اينكه آرشه از روي سيم برداشته شود. براي هر نت يك آرشه نواخته مي‌شود. دتاشه اغلب به صورت صريح در پارتيتور قيد مي‌شود. دتاشه قوي با يك نقطه بالاي نت مشخص مي‌شود. قوي‌ترين دتاشه  تنها از استروك‌هاي رو به پایين تشكيل شده است. آرشه بعد از هر استروك از روي سيم برداشته مي‌شود. 

مارتله يا مارتلاتو (Martelé)؛‌

آرشه در ساز ويولنسل یا چلو؛

استروك چكشي (در ايتاليايي martellato به معناي چكشي است). هر استروك چه به سمت بالا، چه پایين به صورت ناگهاني خاتمه مي‌يابد؛ آرشه روي سيم باقي مي‌ماند.  

سول تاستو و سول پونتي چلو (Sul tatso and sul poticello)؛

با توجه به اينكه محل تماس آرشه با سيم، روي رنگ صدا تأثير دارد، اغلب اين نقاط تماس در پارتيتور نوشته مي‌شود. سولا تاستيرا (سول تاستو، سور لا تاشه به معناي صفحه انگشت‌گذاري است) نواختن در بالاي فينگر بورد (صفحه انگشت‌گذاري) است و صدا اندكي كدر مي‌شود. سول پونتي چلو (روي خرك) نواختن نزديك خرك است كه صدا اندكي توخالي مي‌شود. بسياري از تكنيك‌هاي نواختن، نواختن سول پونتيچلو و سولا تاستيرا را امكان‌پذير ساخته‌اند.

كل لگنو (با چوب، در زبان فرانسوی avec le bois)؛‌

آرشه در ساز ويولنسل یا چلو؛

ضربه زدن يا آرشه كشي سيم با چوب آرشه. تكنيك اول يك افكت چكشي توليد مي‌كند و براي فيگورهاي تكراري به كار مي‌رود. تكنيك دوم صدايي برخورد مانند و خشن و خشك با زير و بمي غير مشخص ايجاد مي‌كند.      

پيزيكاتو (pizzicato)؛‌

زخمه زدن. اجراي اصوات بدون آرشه و با كندن و ضربه زدن سيم با انگشتان.

تغيير از پيزيكاتو به آركو (arco)؛‌

تغيير از آرشه‌كشي (آركو) به زخمه زدن (پيزيكاتو) همواره به صورت كامل نوشته مي‌شود (قطعه بايد پيزيكاتو را بنوازد تا آركو نوشته شود).

بارتوك پيزيكاتو (اسنپ پيزيكاتو) (Bartók pizzicato يا “snap” pizzicato)؛‌

آرشه در ساز ويولنسل یا چلو؛

سيم با دو انگشت دست راست بالا برده مي‌شود بطوريكه در هنگام رها كردن به سمت فينگر بورد (صفحه انگشت‌گذاري) به صورت جهشي و سريع بر مي‌گردد. اين امر سبب ايجاد صدايي بسيار طنين‌انداز مي‌شود كه به عنوان افكت پركاسيو استفاده مي‌شود. دايره‌اي توخالي با يك دم به سمت بالا يا پایين بالاي هر نت نوشته مي‌شود.

ترمولوي آرشه ميزان‌بندي شده (measured bow tremolo)؛

تكرار يك نت بدون آكسان يا ريتم در استروك‌هاي سريع رو به بالا و پایين. حس موسيقيايي ناشي از صداي لرزشي است، كه براي افكت‌هاي دراماتيك، نمايشي و تشديد تونال استفاده مي‌شود. استاپ‌هاي دوبل نيز مي‌توانند ترمولو را بنوازند. ترمولوي آرشه معمولاً ميزان بندي مي‌شوند به عبارت ديگر تعداد استروك‌هايي كه دقيقاً مرتبط با تقسيم‌بندي نت‌نويسي تمام ارزش نت است و طول ترمولو را مشخص مي‌سازد. اين نوع ترمولو بايد در هماهنگي (همزماني) كامل با همه نوازندگان ويولن باشد. ترمولوي قابل نواختن آزادانه نيز وجود دارد.  

از اوايل قرن نوزدهم ترمولوها بخشي از رپرتوار استاندارد افكت‌ها بوده‌اند.

ترمولوي آرشه بدون ميزان‌بندي (unmeasured bowed tremolo)؛

آرشه در ساز ويولنسل یا چلو؛

سيم مابين خرك و كوك‌كننده سيم (گوشي) آرشه‌كشي مي‌شود. يك حرف انگليسي X روي خطوط حامل در سطوح زير و بمي متناظر با سيم‌هاي باز كه بايد نواخته شوند، نوشته مي‌شود. زير و بمي (نواك) نامشخص است، سيم‌هاي مختلف زير و بمي‌هاي مختلف توليد مي‌كنند.