اولين سازهاي زهي (به عنوان مثال لير يوناني) عمدتاً سازهاي زخمه‌اي (plucked instruments) بودند. سازهاي دو سيمی آرشه‌ای كه به صورت ايستاده نواخته مي‌شوند و آرشه آنها از جنس موي اسب است، ممكن است ريشه در فرهنگ‌هاي مختلف سواركاري آسياي مركزي داشته باشند. اين سازها در اشكالي بسيار مشابه با مورين هور (Morin huur) مدرن مغولي و كوبيز (kobyz) قزاقستانی وجود داشتند. انواع مشابه و متفاوت احتمالاً در امتداد مسيرهای بازرگانی شرق به غرب از آسيا تا خاورميانه و امپراطوری بيزانس رواج داشته‌اند.

احتمالاً اولين سازندگان ويولن در ساخت اين ساز، ايده‌هاي زيادي از سازهاي برگرفته شده از ليراي بيزانسي گرفته‌اند كه اين سازها شامل ربك (rebec)، ربك عربي (Arabic rebec)، ويله (vielle) (كه به عنوان فيدل يا ويولا نيز شناخته مي‌شود) و lira de braccio میشود. ويولن در شكل كنوني‌اش در اوايل قرن شانزدهم در ايتالياي شمالي ظهور كرد. اگر چه اولين تصاوير ويولن‌هاي داراي سه سيم در حدود 1530 میلادی،  در ايتالياي شمالي ديده مي‌شوند، ولي اولين توصيفات صريح اين ساز كه شامل كوك آن نيز مي‌شود متعلق به epitome musical‌ توسط jambe defer است كه در 1556 در ليون منتشر شد. تا اين زمان ويولن قبلاً در سراسر اروپا منتشر شده بود.

ويولن چه در ميان نوازندگان خياباني چه طبقه نجبا بسيار محبوب شد. پادشاه فرانسوي شاه چارلز نهم در 1560 به آندريا آماتي (Andrea Amati) دستور ساخت 24 ويولن را داد. يكي از اين ويولن ها به نام چارلز نهم قديمي ترين ويولن باقي مانده از قديم است. ظرفيترين ويولن داراي حكاكي و تزئين دوران رونسانس در جهان گاسپارو دا سالا (Gasparo da Salo) تقريباً مربوط به 1574 است كه توسط فرنيناد دوم، دوك اطريش و بعدها از 1841 توسط نوازنده ماهر نروژي اولئو بول (Ole Bull)، كه همانند ويولن گوارنري از اين ويولن به مدت چهل سال و در هزاران كنسرت به دليل تن بسيار قدرتمند و زيبايش استفاده نمود. مسيح يا Le Messie (كه به عنوان Salabue) شناخته مي‌شود توسط آنتونيو استراديواري در سال 1716 میلادی ساخته شد و هنوز دست نخورده باقي مانده است. كه هم اكنون در موزه آشمولين (Ashmolean) آكسفورد نگه‌داري مي شود.   

مشهورترين سازندگان ويولن بين قرن 16ام و 18ام عبارتند از:

مکتب برشا (Brescia) که در اواخر قرن چهاردهم  با ليرا، ويولتا (violetta)، ويولا (viola) شروع شد و در زمينه ويولن تا نيمه اول قرن شانزدهم فعال بود.

خانواده دالا كورنا (Dalla Corna)، فعاليت بين سال‌هاي 1510-1560 در برشا و ونيز؛

خانواده ميچلي (Micheli)، فعاليت بين سال‌های 1530-1580 در برشا؛

خانواده اينوراردي (Inverardi)، فعاليت بين سال‌های 1550-1580 در برشا؛‌

خانواده گاسپارو دا سالو (Gasparo da Salo) فعاليت بين سال‌های 1530-1615 در برشا و سالو (Salo)؛‌

جيوواني پائولو ماگيني (Giovanni Paolo Maggini) شاگرد گاسپارو دا سالو، فعاليت بين سال‌های 1600 - 1630 در برشا؛‌

مکتب كرمونا (Cremona) که در نيمه قرن شانزدهم با ويولا و ويولون (violone) شروع به فعالیت کرد و در زمينه ويولن (violin) در نيمه دوم قرن شانزدهم همچنان فعال بود.

خانواده آماتي (Amati)، فعاليت بین سال‌های 1550-1740 در كرمونا؛‌

خانواده گوارنري (Guarneri)، فعالیت بین سال‌های 1626-1744 در كرمونا و ونيز؛‌

خانواده استراديواري (Stradivari) فعالیت بین سال‌های 1644-1737 در كرمونا؛

مکتب ونيز (Venice)، با حضور سازندگان مختلف سازهاي آرشه‌اي از اوايل قرن 16ام بيش از 140 سازنده سازهاي زهي بين سال‌هاي 1490-1630 ثبت شده‌اند.

خانواده لينارولو (Linarolo)، فعاليت بین سال‌های 1505-1640 در ونيز؛‌

ماتيو گافريلر (Goffriller)، كه به دليل ويولنسل‌هايش معروف بود، فعاليت بین سال‌های 1685-1742 در ونیز؛

پترو گوارنري (pietro Guarneri)، پسر جوزپه جيوواني باتيستا گوارنري (Giuseppe Giovanni Battista Guarneri) از كرمونا، فعاليت بین سال‌های 1717-1762 در ونيز؛‌

دومنيكو مونتاگنانا (Domenico Montagnana) فعاليت حدود سال‌های 1700-1750 در ونيز؛‌

سانتو سرافين (Santo Serafin) فعاليت قبل از سال‌های 1741 تا 1776 در ونيز؛                 

تغييرات اساسي در ساخت ويولن در قرن 18ام بويژه از نظر طول و زاويه دسته همچنين با قرار دادن يك ميله باس (bass bar) سنگين‌تر پديد آمد. اكثر سازهاي قديمي تحت اين اصلاحات قرار گرفتند و بنابراين وضعيتي متفاوت نسبت به زماني كه از دستان سازندگان خارج شدند، دارند و بدون شك از نظر صدا و پاسخ نيز متفاوت هستند. ولي اين سازها در شرايط كنوني‌شان تبديل به استانداردي براي كامل بودن از نظر ساخت ساز و صدا شدند و سازندگان ويولن در سراسر دنيا سعي مي‌كنند به اين ايده‌آل‌ها تا حد امكان نزديك شوند.

تا به امروز، سازهايی از دوران طلايي ساخت ويولن، بويژه آنها كه توسط استراديواري، گوارنري و مونتاگنانا ساخته شده‌اند، بيشترين متقاضيان را چه در بين كلكسيونرها و چه نوازندگان داشته‌اند. ركورد قيمت ويولن در بين ويولن‌هاي استراديواري مربوط به ويولني به نام ليدي بلانت (Lady Blunt‌) است كه  توسط حراجي تاريسيو (Tarisio) در يك حراجي آنلاين در 20ام ژوئن 2011 با قيمتي در حدود 9.8 ميليون پوند (برابر با 15.9 ميليون دلار آمريكا) فروخته شد.