• loading

    loading

    0:00

ساختار ساز اوكو له له یا اوکه له له(Ukulele)

زری هاشمی

یک‌شنبه، 23 تیر 1398

صفحه صدا (soundboard) در ساز اوكو له له  (Ukulele)؛‌

صفحه صدا قطعه نازكي از چوب ماهون است كه در روي ساز قرار دارد. اگرچه اين صفحه از موادي مشابه با بدنه ساخته شده ولي اين قسمت به دليل عملكرد ويژه‌اش متفاوت است. صفحه صدا مرتعش شده و صدا در داخل بدنه خالي تقويت مي‌شود. با توجه به اينكه ضخامت صفحه صدا تنها در حد 15 اينچ است به راحتي مرتعش مي‌شود. ارتعاشات صفحه صدا در بقيه بدنه منتشر نمي شود چرا كه چوب ساير قسمت‌ها ضخيم‌تر است.

خرك (bridge) در ساز اوكو له له (Ukulele)؛‌

خرك يا پل روي صفحه صدا قرار مي گيرد و از جنس rosewood است كه چوبي با چگالي بالا است كه ارتعاشات را راحت‌تر از چوب ماهون انتقال مي‌دهد. زيني saddle روي خرك قرار مي‌گيرد و چهار اسلات در لبه پائيني وجود دارد كه سيم‌ها به بدنه وصل مي‌شوند. خرك دو نقش را ايفا مي‌كند: ارتعاشات زيني را به صفحه صدا منتقل مي‌كند و سيم‌ها را نگه داشته و به ساز وصل مي‌كند.

زيني (saddle) در ساز اوكو له له (Ukulele)؛‌

زيني آخرين قسمت از بدنه است كه از پلاستيك ساخته شده است. اين قطعه به دليل فشار سيم‌ها روي آن در جاي خودش قرار مي‌گيرد. عملكرد زيني انتقال ارتعاشات از سيم‌ها به خرك است. 

دسته يا گردن (neck) در ساز اوكو له له (Ukulele)؛‌

دسته يا گردن قسمتي از ساز است كه سيم‌ها روي آن حركت داده شده تا صداهاي مختلف ايجاد شود. اين قسمت از جنس چوب ماهون است دسته بين بدنه و سر دسته در سمت ديگر آن قرار دارد.

صفحه پرده در ساز اوكه له له (Ukulele)؛‌

صفحه پرده از قطعه‌اي نازك از جنس rosewood است كه روي سطح بالايي گردن يا دسته قرار مي‌گيرد. تعداد پرده‌ها با توجه به نوع يوكللي متفاوت است. زمانيكه يك سيم به سمت پائين فشرده شده و با پرده تماس مي‌يابد طول سيم تغيير مي‌كند و مرتعش مي‌شود، بنابراين زير و بمي (pitch) سيم تغيير مي‌كند. روي صفحه پرده سه نقطه به نام fret markers  وجود دارد. كه اين نقاط روي پرده‌هاي مختلف قرار داشته و تشخيص اينكه انگشتان روي كداميك از پرده‌ها قرار دارند را ساده‌تر مي‌سازد.   

Nut در ساز اوكو له له (Ukulele)؛

Nut  يك قطعه پلاستیکی است كه سيم‌ها در انتهاي دسته روي آن قرار مي‌گيرند. هنگاميكه سيم‌ها به سمت پائين به سمت پرده‌ها فشرده نمي‌شوند، سيم‌ها مي‌توانند آزادانه از زيني تا nut‌ مرتعش شوند.

سردسته در ساز اوكو له له (Ukulele)؛‌

سردسته از چوب ماهون ساخته شده و دليل اصلي وجود اين قسمت قرارگيري گوشي‌ها روي آن است.

گوشي‌ها در ساز اوكو له له (Ukulele)؛‌

در يوكللي چهار گوشي، هر يك براي يك سيم وجود دارند. سيم‌ها دور گيره‌هايي كه از سر دسته بيرون آمده‌اند، كشيده مي‌شوند اين گيره فلزي هستند. دكمه‌هاي تنظيم قطعاتي هستند كه با چرخاندن آنها سيم‌ها سفت‌تر يا شل‌تر مي‌شوند. به اين ترتيب كوك سيم‌ها تغيير مي‌كند، چراكه سيم‌هاي سفت‌تر ارتعاشات سريع‌تري بوجود مي‌آورند. 

سيم‌ها در ساز اوكو له له يا يوكللی (Ukulele)؛‌

سيم‌ها با تمامي قسمت‌هاي يوكللي متقابلاً روي هم تأثير دارند. سيم‌ها از جنس Nylgut يك ماده مصنوعي مشابه روده طبيعي است كه در ساخت سيم‌ها بكار مي‌رود. هر سيم ضخامت متفاوتي از سيم ديگر دارد كه اين امر زير و بمي خاص آن سيم را بوجود مي‌آورد. كندن يا كشيدن سيم‌ها باعث ارتعاش آنها در فركانس‌هاي مختلف مي‌شود كه اين فركانس‌ها بستگي به ميزان سفتي سيم‌ها (كه با گوشي‌ها تنظيم مي‌شود) و طول سيم‌ها دارد (كه با گذاشتن انگشت روي پرده‌ها تنظيم مي‌شود). اين ارتعاش از سيم‌ها به زيني، خرك و صفحه صدا منتقل مي‌شود. ارتعاش صفحه صدا در فضاي خالي داخل بدنه تقويت مي‌شود و صداي يوكللي را بوجود مي‌آورد.   

طرز تولید صدا در ساز اوكو له له يا اوکه له له (Ukulele)؛‌

ساختار ساز اوكه له له یا یوكللی (Ukulele)

امروزه رايج‌ترين كوك براي اوكلله استاندارد يا اوكه له له سوپرانو كوك C‌؛ G4–C4–E4–A4 است. سيم G يك اكتاو بالاتر از آنچه مورد انتظار است كوك مي‌شود. اين نوع كوك به عنوان كوك reentrant شناخته مي‌شود، كه آكورد close-harmony را به شكلي منحصر به فرد ممكن مي‌سازد. تعداد كمي از نوازندگان كوكG  پائين را ترجيح مي‌دهند كه G در سيكوئنس يك اكتاو پائين‌تر قرار مي‌گيرد G3–C4–E4–A4 رابطه‌اي مشابه همانند 4 سيم در يك گيتار با كوك استاندارد دارد.

كوك رايج ديگر براي اوكه له له سوپرانو بالاتر از كشش سيم D (يا بطور ساده كوك D)، A4–D4–F♯4–B4  است كه يك قدم بالاتر از كوك  A4–D4–F♯4–B4  است. به محض اينكه به عنوان كوك استاندارد شناخته شد، اين نوع كوك در طي دوران رشد موسيقي هاوايي در اوايل قرن 20 ام ديده مي‌شود، و اغلب در پارتيتور اين دوران ديده مي‌شود، همچنين در بسياري از كتاب‌هاي روش نواختن اين ساز در دهه 1980 نیز این موضوع به وضوح تشریح شده است.  گفته مي‌شود كوك D تني شيرين‌تر در برخي از اوكه له له‌ها عموماً اوكه له له‌هاي كوچكتر ايجاد مي‌كند. كوك D با سيم چهارم پائين  A3–D4–F♯4–B4  بعد از استفاده در سيستم مدرسه كانادايي گاهي اوقات به عنوان كوك كانادايي شناخته مي‌شود، اكثراً در اوكه له له‌هاي تنور يا كنسرت و استفاده وسيع آن توسط جيمز هيل یا جي چالمرز دوان. اينكه كوك C يا D به عنوان كوك استاندارد شناخته شود براي مدت‌هاي طولاني مورد بحث بوده است. روش‌هاي نواختن تاريخي و محبوبي در استفاده از هر نوع كوك وجود دارد.

سازهاي با زير و بمي بالاتر (سوپرانينو، سوپرانو، كنسرت) در اغلب موارد از كوك reentrant استفاده مي‌كنند در حاليكه سازهاي با زير و بمي پائين‌تر (باريتون، باس و اغلب تنور) معمولاً از كوك خطي استفاده مي‌كنند، كه در آن سيم‌ها از زير و بمي پائين با بالا در ساز كوك مي‌شوند. به عنوان مثال، باريتون معمولاً روي  D3–G3–B3–E4 ( همانند چهار سيم بالاي يك گيتار استاندارد 6 سيم) کوک می‌شود. به هر حال، در اين مورد استثناهايي وجود دارد برخي نوازندگان ترجيح مي‌دهند، تنور (و حتي به ندرت باريتون) را در كوك reentrant جايگزين كنند. اوكه له له هاوايي ممكن است روي كوك‌هاي باز كوك شود، مشابه با سبك slack key هاوايي.

اوكه له له مي‌تواند همانند دو تار در الگوهاي مختلفي نيز كوك شود (سازي با چهار سيم كه توسط خوانندگان فولك در هند و بنگلادش نواخته مي‌شود)، ولي E-B-E-A آسان‌ترين روش براي كوك اين ساز است چرا كه تنها دو سيم براي كوك آن وجود دارد.