• loading

    loading

    0:00

ویژگی‌های صدا در ساز چنگ (Harp)

زری هاشمی

شنبه، 14 اردیبهشت 1398

ملايم، متاليك، تيره، رزونانس (طنین‌انداز)، كوتاه، سخت، دريفتينگ، صداي كامل و پر، صريح و شفاف، درخشان، پرزرق‌وبرق، سيال، گرفته، دل‌نشین، تيز، شفاف كريستالي، طنین‌انداز، صداي ريزش، آبشاري زمان نواخت‌ها كوتاه و بستگي به طول سيم دارد. توسعه كامل نت‌های پائين چنگ تقريباً به نيم ثانيه زمان نياز دارند، كه به ميزان قابل‌توجهی طولانی‌تر از نت‌های بالا است.

همين امر درباره زمان ميرايي نيز صادق است: يك نت پائين به مدت چهارتا پنج ثانيه رزونانس می‌کند درحالی‌که يك نت بالا خيلي سريع ميرا می‌شود (از بين می‌رود). براي جلوگيري از تيره و مبهم شدن هارمونی‌ها، تا حد امكان نت‌ها قبل از به صدا درآمدن يك هارموني جديد ميرا می‌شوند. در سه مورد ميرا شدن نت‌های پائين متداول است: هنگامی‌که زمان براي انجام اين كار وجود داشته باشد، هنگامی‌که به‌صورت صريح در پارتيتور ذكر شده باشد و در پايان يك قطعه. ميرا شدن نت‌های خيلي بالا ضروري نيست. ارزش نت‌نوشته شده تعیین‌کننده زمان ميرايي است. از طرف ديگر تيره و مبهم شدن نت‌های نواخته شده قبل با آن‌ها كه بعدازآن به صدا درمی‌آیند اجتناب‌ناپذیر است، ...، افكت گليساندو.

در هنگام جابه‌جایی از يك هارموني به هارموني ديگر در رجيستر پائين آهنگسازان بايد به چنگ‌ها زمان كافي براي ميرا كردن انعكاس بدهند يا زمان انعكاس تمام شود.

رجيستر پایين‌تر و نواختن ساز چنگ (Harp)؛ 

(Cb1-F#3 (G#3

نت‌های با صداي كامل كه براي مدت‌زمان طولاني منعكس می‌شوند. نت‌های پائين چنگ اغلب به‌جای بلز استفاده می‌شوند. سیم‌های پائيني حجم و طنين كافي براي اجراي (حمل) آرپژ (آرپژيو) دارند. از طرف ديگر در هنگام نواختن گليساندوها، اين مشخصه‌ها منجر به صداي كلي تيره و مبهم و پائين ترين نت‌های چنگ در گليساندو داخل می‌شوند و بنابراين از آن‌ها اجتناب می‌شود.

به‌طورکلی در اين رجيستر است كه تسك هاي باس اجرا می‌شوند.

رجيستر ميانه و نواختن ساز چنگ (Harp)؛

Gb3 (Ab3)-C#6   

رنگ صدايي درخشان و گرم مشخصه اين رجيستر است. نت‌ها به مدت يك يا دو ثانيه رزونانس دارند. به‌طور عمده در اين رجيستر است كه آكوردها، هارموني، آرپژها، گليساندوها و خطوط ملودي نواخته می‌شوند.   

اگر چنگ نقش ساز ليد به‌عنوان يك ساز ملودي در اين رجيستر داده شود و حمايت ديگري از طرف سازهاي ديگر نداشته باشد، تعداد ساير سازها نبايد بيشتر از تعداد سازها در موسيقي مجلسي شود تا از گم‌شدن صداي چنگ در ميان سازهاي ديگر جلوگيري شود.

رجيستر بالايي و نواختن ساز چنگ (Harp)؛

Db6-G#8

خيلي درخشان، سخت، كوتاه و نت‌های نفوذکننده. زمان ميرايي سيمي كه صدا توليد می‌کند كوتاه است ولي يك رزونانس كلي از محفظه صدا توليد می‌شود، نوعي رزونانس كلي از تمام سیم‌ها.

تركيبات صدايي در ساز چنگ (Harp)؛

چنگ معمولاً براي همراهي با صداهاي آواز و سازهاي تک‌نوازی استفاده می‌شود. به‌عنوان يك ساز باس كامل اين ساز وظايف باس و هارمونيك را اجرا می‌کند. در آهنگسازي اركسترال هر دو اين عملكرد را حفظ می‌کند: سیم‌های پائين اغلب براي نواختن صداي باس مورداستفاده قرار می‌گیرند. درست كردن پس‌زمینه‌های صدايي هارمونيك لطيف (تكنيك آرپژ) يكي ديگر از تسك هاي جوهري اين ساز است. علاوه بر اين انواع مختلف گليساندو چنگ است كه به نوسان يا حركت موجي اركستر سوسوي درخشندگي می‌دهد كه يكي از اساسی‌ترین تجربيات صدايي تمام آن‌ها است.

چنگ يكي از سازهاي آرام و ملايم است. در اصلاح تئوري سازهاي بريوليز (Berioliz)، ريچارد اشتراوس (Richard Strauss) درباره چنگ می‌گوید: «چنگ بايد همواره به‌عنوان يك ساز تک‌نوازی در نظر گرفته شود، حتي در اركستر، اگر نوازنده بخواهد از نوشتن نت‌هایي كه در اركستر شنيده نمی‌شوند جلوگيري كند.

چنگ به‌خوبی با تمامي سازهاي گروه اركستر تركيب می‌شود. اين ساز قابليت ... صدا را دارد و غالباً به‌عنوان ساز ژر كننده صدا در نظر گرفته می‌شود.

ساز چنگ (Harp) همراه با اركستر سازهاي زهي؛‌

صداي چنگ به‌خوبی با صداي سازهاي زهي تركيب می‌شود چراکه چنگ نيز سازي زهي است، هرچند در مواردي خاص تركيب صدايي مناسب بستگي به تكنيك نواختن دارد. ارکستر سازهاي زهي می‌تواند از يك چنگ بزرگ (تكنيك پيزيكاتو) استفاده شود كه اغلب توسط بتهوون در كارهاي اركسترش ديده می‌شود كه او از سازهاي زهي به‌عنوان جايگزين چنگ استفاده می‌کند.

ساز چنگ (Harp) همراه ساز ويولن؛

با نواختن در اونيسون يا اكتاوها با ویولن‌ها تركيبي با كنتورها آشكار می‌شود كه با نقاط بالاي ملوديك يا تماتيك (موضوعي) هماهنگ است. افكت هنگامی‌که چنگ هارمونیک‌های ويولن را در اونيسون يا اكتاوها می‌نوازد به‌ویژه جذاب است.

ساز چنگ (Harp) همراه ساز دوبل باس؛

در هنگام نواختن در اونيسون اين دو ساز يكديگر را از طريق رزونانسشان تقويت می‌کنند. در هنگام نواختن پيانو چنگ یک‌پایه باس خالص حتي بدون دوبل باس ايجاد می‌کند و می‌تواند جايگزين پيزيكاتو دوبل باس شود اگرچه با حجم كمتر. 

ساز چنگ (Harp) همراه سازهاي بادي؛

در رجيستر ميانه چنگ آكوردهاي ماندگار سازهاي بادي چوبي و هورن‌ها را در اونيسون دو برابر می‌کند كه اين امر سبب توليد يك افكت شديداً دل‌نشین می‌شود. آكوردهاي بادي چوبي در اونيسون با چنگ يكي از تركيبات كليدي است. اگر چنگ يك اكتاو بالاي سازهاي بادي چوبي در رجيستر بالاتر بنوازد، چنگ صدايي همانند يك اورتن از سازهاي بادي چوبي ايجاد می‌کند.

ساز چنگ (Harp) همراه ساز فلوت؛

در اونيسون هارمونیک‌هاي فلوت، چنگ به‌خوبی باهم تركيب می‌شوند. چنگ و فلوت همواره تركيبي متداول و محبوب بوده‌اند، چنگ به‌عنوان ساز همراه با ملودي فلوت.

ساز چنگ (Harp) همراه كلارينت؛‌

تركيب در اونيسون با كلارينت تا حدي نسبت به فلوت  تندتر است.

ساز چنگ (Harp) همراه سازهای باسون، كنترباس و كلارينت باس؛

در تركيبات آلترناتيو چه در اونيسون يا اكتاوها، يك افكت تيره و ماندگار با كنتورهاي واضح پديد می‌آید به‌ویژه در پاساژهاي پيانيسيمو و پيانو كه به‌عنوان پايه باس و براي خطوط باس به‌خوبی مناسب هستند.

ساز چنگ (Harp) همراه سازهاي بادي برنجي؛‌

ساز چنگ (Harp) همراه ساز هورن؛‌

هر دو ساز به‌خوبی تركيب می‌شوند.   

ساز چنگ (Harp) همراه ساز ترومبون؛‌

هر دو ساز در اونيسون تركيب می‌شوند اگرچه ترومبون بايد دو تا سه درجات ديناميك پائين تر از چنگ را بنوازد تا صداي چنگ غرق نشود.

ساز چنگ (Harp)  همراه صداي آواز؛‌

در اينجا هدف كمتر تركيب تونال خوب نسبت به كامل کردن صدا و جوهر (جنس) است. چنگ و صداي آوازي به‌طور سنتي يار يكديگرند و صداي يكديگر را كامل می‌کنند، يكي نقشي را ايفا می‌کند كه ديگري نمی‌تواند بنابراين دو جريان تونال مكمل آشكار می‌شوند. صداي آوازي سطح ديناميك بالاتري نسبت به چنگ دارد.

ساز چنگ (Harp) همراه ساز زايلوفون؛‌

چنگ در اونيسون و اكتاوها با زايلوفون به زايلوفون نت‌های كوتاه و درخشان و رزونانس لازم را می‌بخشد درحالی‌که زايلوفون به چنگ يك ... خاص می‌بخشد.

ساز چنگ (Harp) همراه ساز سلستا، گلاكن اشپيل؛‌

در اونيسون و اكتاوها در رجيستر بالا، آكوردها با اين سازها نواخته می‌شوند و يك افكت كريستالي، لطيف و لعاب مانند، اثيري می‌بخشند كه براي  القاي فضاي افسانه مانند يا نشان دادن سيكوئنسهاي رويايي در موسيقي اپرا، باله و فيلم استفاده می‌شوند.   

چنگ‌ها اساساً مثلثي شكل هستند و عمدتاً از چوب ساخته‌شده‌اند. سیم‌های چنگ از روده ساخته‌شده‌اند كه امروزه اغلب با نايلون يا سیم‌های فلزي جايگزين می‌شوند. انتهاي هر سيم روي ميله عرضي (crossbar) يا گردن ساز محكم شده است، كه هرکدام يك ميخ تنظيم يا وسيله مشابهي براي تنظيم  پيچ (pitch) آن سيم دارد.

طراحي ساز چنگ (Harp)؛‌

طراحي چنگ به نيازهاي نوازنده بستگي دارد. چنگ‌های سنتي نياز به ابزارهايي كوچك و سبك باسیم‌هایی كنترلي با اهرم دارند. چنگ نوازهاي كلاسيك نياز به ابزارهايي بزرگ‌تر با سیم‌هایی كنترلي توسط پدال دارند. طراحي خارجي چنگ‌ها از منحنی‌های ساده با پرداخت‌های طبيعي تا کنده‌کاری‌های پيچيده با تزئينات متعدد از طراحی‌های هندسي انتزاعي تا اشكال گل‌‌های عاشقانه متغير است.