• loading

    loading

    0:00

مقایسه ساز کنتر باس یا دوبل باس (Double Bass) با سازهای مشابه

زری هاشمی

یک‌شنبه، 28 بهمن 1397

داستان دوبل‌باس نیز در زمان و مکانی مشابه با سایر سازهای آرشه‌ای شروع شد: در حدود 500 سال قبل در ایتالیای شمالی. داستان پیدایش و تکامل این ساز آمیخته با ابهاماتی درباره ساختارها، اندازه‌ها و کوک‌ها و تعداد سیم‌های مختلف مورد استفاده در این ساز است. سازهایی که از نظر اندازه و ظاهر مرتبط با دوبل‌باس هستند اولین بار در قرن 16 ام شرح داده شده‌اند. تمامی این تصاویر اولیه یک ساز باس بزرگ در یک گروه با سازهای آرشه‌ای خانواده ویولا دا براچیو (viola da braccio) را نشان می‌دهند. این سازها عموماً با یک ترومبون یا سایر سازهای برنجی تکمیل شده‌اند.

مقایسه ساز ویولا دا گامبا باس (Viola da gamba) با ساز کنتر باس یا دوبل باس (Double Bass)؛

در سال 1542، سیلوستر گاناسی (Silvestro Ganassi) یک ویولا دا گامبا (viola da gamba) در ونیز تولید کرد که اغلب به عنوان نیای دوبل باس در نظر گرفته می‌شد. شانه‌های شیبدار، پرده‌ها و شش سیم اساساً روی چهارم‌ها کوک می‌شد که نشان‌دهنده این امر است که سازهای آرشه‌ای با صدای بم در اصل از خانواده گامبا (gamba) پدید آمده‌اند. در حالیکه ساز گاناسی روی زیر و بمی (نواک) 16 فوت کوک نمی‌شد ولی ویتورا لینارول (Ventura Linarol) به عنوان کسیکه ویولا دا گامبایی که پایین‌ترین (بم‌ترین) چهار سیم کوکی مشابه با دوبل باس مدرن (E1, A1, D2, G2, C3, F3) داشتند را در سال 1585 در پادوا (Padua) ساخت. E1, A1, D2, G2, C3, F3. به هر حال این کوک بطور اتفاقی ساخته شد و استثنایی بود از آنجا که سازهای متعاقب آن نشان می‌دهند که کوک استاندارد هنوز از دسترس بسیار دور است.

ویولون (Violone) و ساز کنتر باس یا دوبل باس (Double Bass)؛

اصطلاح ایتالیایی ویولون (ویولای بزرگ) که استفاده از آن از رواج افتاده بود منجر به استفاده از کلمه ویولنسل (violoncello) شد. از نظر تاریخی بسیاری از سازهای باس و دوبل باس از هر دو خانواده سازهای زهی به عنوان ویولن توصیف شدند. در قرن 16ام استفاده از این اصطلاح تنها محدود به سازهای خانواده گامبا شده بود. ویولن، باس پایه (اولیه) و آکوردهای همراه را برای صدای تکنوازی فراهم می‌کرد.

در جستجوی نقشی برای ساز کنتر باس یا دوبل باس (Double Bass)؛

مقایسه ساز کنتر باس یا دوبل باس (Double Bass) با سازهای مشابه؛

در قرن‌های 16ام و 17ام دوبل باس هنوز جایگاه خودش را در ارکستر پیدا نکرده بود. از اواخر قرن 17ام این ساز بخشی از 24 «Violons du roi» بود.

این گروه موسیقی سازهای زهی درباری در قرن 16ام پایه‌گذاری شد و احتمالاً اولین ارکستر به معنای واقعی کلمه بود. چرا که 24 ویولن این گروه با 12 ابوا تکمیل می‌شد بنابراین متشکل از سازهای مختلفی از یک نوع بود که صدایی تک در اونیسون می‌نواختند.

تا حدود سال 1700 دوبل باس در ارکستر اپرا مورد پذیرش قرار نگرفت. جوزپه آلدوراندینی (Giuseppe Aldovrandini، 1673–1707) ناپلی و مارتین مارائیس (Martin Marais) باعث پذیرش دوبل باس در ارکستر اپرا شدند.

پارتیتورها (اسکورهای) قرن 18ام اغلب شامل بخش‌هایی برای هر سه گروه بود، ویولن، ویولنسل و دوبل باس. ویولنسل بیشتر برای تکنوازی و ویولن با یک کارکرد ریپینو (ripieno) بکار می‌رفت. این دو اختراع راه را هموار ساختند.

تلاش‌ها در قرن 17ام و 18ام در جهت مدلسازی هر چه بیشتر دوبل باس روی ویولنسل تا حدی موفق بود؛ شکل ترکیبی که پدید آمد ثابت شد که مناسب‌ترین شکل برای این ساز است. احتمالاً دو نوع دوبل باس وجود دارد: سازهایی با یک بدنه درازتر تا محدوده 16 فوت و سازهای تنور که صداهای میانه را تقویت می‌کردند.

دوبل باس ساز آرشه‌ای با بیشترین تعداد کوک‌های ممکن است. یک دلیل برای این امر نواختن آکوردها بود که شواهدی نیز برای این امر وجود دارد. برای آسانتر کردن انگشت‌گذاری آکوردها سیم‌ها کوک مجدد می‌شدند.

در قرن هفدهم سیم‌های روده‌ای با صدای پایین (بم) کم‌کم با سیم مسی پوشانده شدند. سیم‌های روده‌ای ضخیم و سنگین نوازندگان را دچار مشکل کردند بطوریکه نواختن سریع غیر ممکن‌تر می‌شود. با این وجود، سیم‌های تابیده شده جدید مشکل جدیدی داشتند: تنش سیم‌ها افزایش یافت تا حدی که کوک کردن مشکل‌تر شد. در سال 1778 سازنده ویولن کارل لودویگ باچمان (Carl Ludwig Bachmann) از برلین یک مکانیزم پیچی در جعبه گوشی ساخت: پیچ‌های انگشست شست در خارج جعبه گوشی؛ چرخ دنده‌های فلزی کوچکی را با آنچنان دقتی می‌چرخانند که می‌تواند سیم‌ها را در یک کوک دقیق تنظیم کند. این مکانیزم جایگزین گوشی‌های چوبی قدیمی شده‌اند.